- Schrijver George R. R. Martin wordt gezien als de ‘Amerikaanse Tolkien’.
- Met zijn fantasyboeken en de daarop gebaseerde series zoals ‘Game of Thrones’ – en vanaf 22 augustus ook ‘House of The Dragon’ – heeft hij tientallen miljoenen verdiend.
- Wie is deze notoire uitsteller die tientallen projecten tegelijk kan doen, maar er niet in slaagt zijn voornaamste boekenreeks ‘A Song of Fire and Ice’ af te maken?
- Lees ook: De slag om de spin-off: HBO Max gooit ‘House of the Dragon’ in de strijd tegen ‘The Rings of Power’ van Amazon Prime – wie wint?
Streamingdienst HBO Max doet op 21 augustus een nieuw stapje richting het maken van een heus ‘Game of Thrones’-universum. Dan verschijnt de allereerste aflevering van spin-off ‘House of The Dragon’ in de Verenigde Staten. Een dagje later mag de Nederlandse kijker beoordelen of de serie de moeite waard is. De verwachtingen zijn hooggespannen na de gemengde reacties op het slot van het Game of Thrones-epos in 2019.
Wie in ieder geval al vol verwachting in zijn handjes knijpt voor de premiere van House of the Dragon is George R. R. Martin. “Ik heb alle tien afleveringen inmiddels gezien”, schrijft de schrijver op zijn blog, “en ik ben enthousiast. House of the Dragon is donker, krachtig, visceraal en prachtig om naar te kijken.”
Martins’ nog onvoltooide boekenreeks ‘A Song of Ice and Fire’ vormde het bronmateriaal van televisieserie Game of Thrones. Voor de prequel House of the Dragon putten de makers bij HBO Max uit diezelfde boeken, maar voornamelijk ook uit ‘Fire & Blood’. Dit in 2018 verschenen boek maakt deel uit – van een ook nog onvoltooide – tweedelige reeks over de 300 jaar die voorafgaat aan de gebeurtenissen van A Song of Ice and Fire.
Voor wie de draad kwijt is, de nieuwe serie is dus een prequel en ook gebaseerd op een reeks die niet af is. Iets wat kenmerkend is voor Martin, een creatief manusje-van-alles, die het schrijven van boeken geregeld inruilt voor het maken van televisie, computerspellen en verhalenbundels. Tot grote frustratie van zijn fans.
Maar wie is George R. R. Martin precies? Hieronder lees je alles over de schrijver die sinds 2011 uren van onze tijd heeft opgeslokt met vuurspuwende draken, epische gevechten en bloederige bruiloften.
Martin groet op in een kleine wereld
De wereld is erg klein voor de jonge George R. R. Martin (1948) als hij in het slaperige stadje Bayonne in de Amerikaanse staat New Jersey opgroeit. Zijn vader is aan alcohol verslaafd en daardoor chronisch blut. "Hij zei altijd dat je niet moest drinken en autorijden, maar hij wilde het drinken niet opgeven", lacht Martin in een interview met Rolling Stone.
Dus daarom hebben de Martins' geen auto. Ze kunnen er waarschijnlijk ook geen betalen, want de familie is ook arm. "Jarenlang staarde ik door ons huiskamerraam naar de lichtjes op Staten Island. Die lichten waren voor mij zoiets magisch als Shangri-La, Singapore of Shanghai. Het was een plek waarvan ik wist dat ik er nooit kon komen."
Het leven van Martin speelt zich voornamelijk af in de boeken die hij leest, vertelt hij. Stripboeken en de fantasyboeken van J.R.R Tolkien en Robert E. Howard. "En ik droomde van de plekken in die boeken, zoals ik van Staten Island droomde."
Met veel tijd om handen begint de jonge Martin brieven te schrijven naar stripboekenuitgevers, die verschijnen in de lezersrubrieken in de stripboeken die hij leest. Omdat zijn adres erbij staat, krijgt Martin na enige tijd reacties van andere fans. Of hij misschien niet zelf eens een verhaal wil schrijven voor hun zelfgemaakte tijdschriften, zogeheten 'fanzines'. Zo rolt Martin het schrijversvak in.
Vietnam en de schok van verlies
De late jaren zestig waren beangstigend voor jongvolwassenen. De oorlog in Vietnam is op haar hoogtepunt en tieners en twintigers worden per loterij opgeroepen voor de militaire dienstplicht. Als achttienjarige in 1966 is dit het laatste waar de auteur op zit te wachten. Martin registreert zich daarom als 'gewetensbezwaarde' om niet te hoeven vechten in Azië.
"Ik was geen pacifist", vertelt Martin aan Rolling Stone. "Ik had graag meegevochten in de Tweede Wereldoorlog, maar niet in wat er op het menu stond: Vietnam." Tijdens zijn studie Journalistiek bij Northwestern University in de staat Illinois, een studie waar zijn vader "krom voor had moeten liggen", is Martin langzaam van oorlogshavik naar tegenstander van de oorlog veranderd.
Niet hoeven vechten in Vietnam geeft Martin genoeg tijd om te werken aan zijn droom: een boek. Na zijn studie verhuist hij naar Dubuque, Iowa om daar les te geven aan de universiteit. Net voor zijn verhuizing legt hij de laatste hand aan zijn eerste boek, 'Dying of the Light'. Het vertelt het verhaal van de stervende planeet Worlorn. "Normaal kreeg je als scifi-schrijver een voorschot van maximaal 3.000 dollar. Maar het was de zomer van 'Star Wars' en opeens wilde iedereen aan de hype meeprofiteren. Ik verdiende er in één klap drie jaarsalarissen als docent in Dubuque mee."
Voor Martin is Dying of the Light de vliegende start die hij nodig heeft als schrijver. "Ik had alle tijd van de wereld", vertelt hij aan Rolling Stone. "Ik was in de twintig." Martin schrijft in de jaren zeventig negen verschillende romans en korte verhalen waarmee hij belangrijke scifi-prijzen in de wacht sleept.
De dood van een vriend en collegaschrijver, Tom Reamy, in 1978 verandert iets in Martins' aanpak van het schrijverschap. Reamy (42) wordt levenloos gevonden op zijn typemachine door collega's. Zijn eerste roman is dan bijna af.
Er knapt iets in Martin na de dood van Reamy en hij besluit zich, met de tijd die hij nog heeft op deze aarde, volledig op het schrijven te werpen en zijn baan als docent op te zeggen. Martin, wiens eerste huwelijk in dezelfde tijd strandde, verhuist naar Californië. Dat bleek een goede zet voor zijn latere carrière.
Het leven in 'La La Land' bevalt Martin wel
Hoewel Martin in de jaren tachtig en negentig doorschrijft aan korte verhalen en boeken, is dit het tijdperk waarin hij zijn literaire carrière verruilt voor iets groters. De grote witte letters in de heuvels van Los Angeles: Hollywood. Deze koersverandering is het gevolg van de slechte ontvangst van zijn boek 'The Armaggeddon Rag' in 1983, dat overigens wel door critici goed beoordeeld wordt.
Volgens Martin is The Armaggeddon Rag een "commerciele ramp" die bijna zijn schrijfcarrière om zeep helpt. De auteur ruilt zijn eenzame schrijfkamer in voor de 'writer's room'. En dat bevalt hem goed. "Het grote geheim van het schrijven van screenplays en scripts is dat het een stuk makkelijker is dan het schrijven van een roman", vertelt Martin in 2014 tegen Rolling Stone. "Het is alleen maar structuur en dialoog".
Het leven in 'La La Land' gaat Martin dan ook goed af. Hij schrijft mee aan afleveringen van onder andere scifi-serie 'The Twilight Zone' (1986) en 'The Beauty and The Beast' (1987). "Het was bijna opwindend om iedere dag naar een kantoor te gaan en andere mensen te zien, een kop koffie met ze te drinken en te praten over de verhalen waar we mee bezig waren", vertelt Martin over het werken in de televisiewereld.
Maar zijn creatieve ziel voelt zich gevangen binnen de grenzen die het medium en de zenders stellen, vertelt Martin aan Rolling Stone. "Er waren continu gevechten over censuur, hoe seksueel dingen mochten zijn en dat scènes niet te 'politiek geladen' mochten zijn. Ik werd er moe van."
En zo onstond het idee voor Game of Thrones, een boek dat bol staat van politiek, seks en bloed.
Een droom over 'een jongen en zijn wolven'
Martin kreeg het idee voor zijn boek 'A Game of Thrones' toen hij in 1991 even zonder werk zat in Hollywood. Hij heeft twee maanden zijn handen vrij en opeens ziet hij een verhaal voor zich, vertelt hij aan The Guardian. "Het kwam uit het niets."
"Toen ik begon te schrijven, wist ik in hemelsnaam niet wat me in zijn greep had. Ik dacht dat ik een kort verhaal aan het maken was. Gewoon een enkel hoofdstuk waarin een jongen wolvenpuppies vindt." Als Martin dit op papier zet, weet hij niet dat dit het eerste hoofdstuk van een zeven boeken tellende reeks zal worden. "Het zat daar allemaal in mijn hoofd, maar ik kreeg het niet allemaal uitgeschreven."
Hoewel Martin op zoek blijft naar televisiewerk, krijgt hij deze nieuwe wereld niet uit zijn hoofd. Uiteindelijk overhandigt hij bijna tweehonderd pagina's aan manuscript aan zijn agent om in plaats van de studio's uitgevers te benaderen. "Vier uitgevers boden op het verhaal", vertelt Martin aan Rolling Stone. "Opeens had ik een voorschot en een deadline. Dus toen zei ik tegen mijn agent: geen Hollywood meer totdat mijn boek af is."
Martin 'schrijft als een tuinier'
Martin belooft zijn nieuwe uitgever dat hij in drie jaar een trilogie zal schrijven. Dat wordt - weten we nu - een zevendelige boekenreeks, waarvan er pas vijf af zijn. Het in 1991 gepitchte A Game of Thrones komt uiteindelijk vijf jaar later uit. Opvolgers 'A Clash of Kings' (1998), 'A Storm of Swords' (2000), 'A Feast for Crows' (2005) en 'A Dance with Dragons' (2011) duren ook langer om te schrijven dan Martin vantevoren verwacht.
"Ik denk dat er twee soorten schrijvers zijn, de architecten en de tuiniers", legt Martin in 2011 in een interview met The Guardian uit. "Architecten bouwen eerst een blauwdruk voordat ze beginnen met schrijven. Ze weten hoeveel kamers hun huis nodig heeft, welk dak het krijgt, waar de bedrading loopt, hoe de riolering eruitziet. Voordat de eerste steen gelegd wordt, weet de architect alles al. De tuiniers graven een gat, laten daar een zaadje in vallen en geven het water. Ze weten ongeveer wat voor plant eruit komt. Maar tijdens het groeien en watergeven, weten ze niet hoeveel takken de plant krijgt. Dat weten ze achteraf pas."
Martin is overduidelijk een tuinier, zeggen zijn vrienden en co-auteurs van encyclopedie 'A World of Ice and Fire', Elio García and Linda Antonsson. "Martin vindt dat als hij eenmaal een outline heeft geschreven van een boek, en dus alle details van het verhaal heeft verkend, dat hij daar niet meer op terug wil komen", legt Antonsson uit aan Insider. "Hij kan algemene opmerkingen noteren over personages, maar als hij eenmaal alles in een samenhangend verhaal heeft samengevat dan zegt hij: 'Ik ben klaar, ik ga niet nog eens terug om het te veranderen, want dan ga ik me vervelen.' Martin beleeft het verhaal terwijl hij het schrijft, en hij wil zichzelf tijdens dat proces kunnen verrassen en nieuwe ideeën introduceren wanneer hij ze tegenkomt."
Dat blijkt ook als je de outline terugleest die Martin aan zijn uitgever geeft in 1991. Want dat plot is compleet anders dan wat fans al hebben kunnen lezen in de boeken en kijkers van Game Of Thrones al hebben kunnen zien. Het is duidelijk dat Martin zich niet bindt aan enige vooropgesteld plan.
Martin is de 'Amerikaanse Tolkien'
Als Martin's vierde boek in zijn A Song of Fire and Ice-reeks, A Feast For Crows, in 2005 verschijnt, is de schrijver nog niet bekend bij het grote publiek. Hij is geen naam die je in een adem noemt met andere grote Amerikaanse fantasy-schrijvers als Ursula Le Guin (de 'Aardzee'-reeks), Christopher Paolini ('Het Erfgoed'-reeks) of Robert Jordan ('Het Rad des Tijds'-reeks).
Dat verandert als tijdschrift Time Martin in datzelfde jaar in een recensie uitroept tot de 'Amerikaans Tolkien'. "Wat Martin onderscheidt en hem een kracht maakt in de evolutie van fantasy", schrijft journalist Lev Grossman, "is zijn weigering om een wereldbeeld te omarmen waarin goed tegen kwaad strijdt. Tolkien heeft een enorme fantasierijke kracht, maar voor morele complexiteit moet je elders zijn."
Een hele eer, gezien de concurrentie in Martins' veld. Voor hem, en menig ander fantasyschrijver, vormt Tolkiens 'Lord of The Rings' de oertekst voor het hele genre. "Tolkien liet me verliefd worden op het genre dat hij creëerde, epische fantasy", vertelt Martin in 2019 aan Variety. "Hij herdefinieerde fantasy op nog nooit eerder geprobeerde wijze." Het is dan ook niet gek dat Martin zich naar eigen zeggen laat inspireren door de Britse meester.
Dat betekent echter niet dat Martin geen kritiek heeft op Tolkien. In een lezing voor studenten van het Trinity College in Dublin vertelt hij dat hij de "professor" best nog wat vragen zou willen stellen: "In het boek staat dat Aragorn als koning nog honderd jaar wijselijk regeerde. Het is makkelijk om dat op te schrijven. Maar ik wil weten wat zijn belastingbeleid was. Wat hij deed toen er een hongersnood uitbrak. En ik wil weten wat er met al die Orks is gebeurd! Beval Aragorn een systematische genocide van deze wezens?"
Wie wil beoordelen of Martin de titel van 'Amerikaanse Tolkien' verdient, kan in de laatste zucht van deze zomer de afleveringen van 'House of The Dragon' (HBO Max) naast die van 'Lord of The Rings: The Rings of Power' (Amazon Prime) naast elkaar leggen.
Haalt Martin het einde van zijn boekenreeks wel?
De werkwijze van Martin zorgt voor veel kritiek van fans. Vooral omdat hij inmiddels alweer 73 jaar oud is en wat aan de zware kant zou zijn. Voor die kritische fans heeft de auteur in een interview met The Guardian in 2014 een antwoord; in de vorm van een middelvinger.
"Ik vind die vraag erg kwetsend", vertelt een boze Martin, "als mensen beginnen te speculeren over mijn dood en mijn gezondheid. Dus fuck you aan al die mensen." En om de boodschap te benadrukken, steekt hij zijn middelvinger uit naar de camera.
Veel Martin-fans vrezen dat hij een 'Robert Jordan' doet. Deze Amerikaanse fantasy-auteur (echte naam James Oliver Rigney) stierf in 2007, voordat hij zijn geliefde Het Rad des Tijds-reeks kon afmaken.
In een recent interview met Variety over de opkomende House of The Dragon-prequel, lijkt Martin milder te zijn. Hij doet het gesprek op afstand, omdat hij COVID heeft opgelopen tijdens de San Diego Comic Con in augustus 2022. Martin: "Ik boek vooruitgang in het schrijven van de boeken, maar ik heb het opgegeven dat ik kan voorspellen hoe het verhaal eindigt. Het verhaal is klaar als het klaar is. Hopelijk bezwijk ik niet aan COVID. Maar ik vind het gruwelijk dat mensen online al speculeren wat er met de rest van de boeken gebeurt als ik sterf. Ik wil daar niet over nadenken. Het voelt nog niet alsof het tijd is om te gaan."
Teveel afleidingen en projectjes
Fans van de Game Of Thrones-series en -boeken zouden mogelijk een stuk minder speculeren over de aanstaande dood van hun geliefde auteur, als hij zich wat minder bezig zou houden met allerhande afleidende andere projecten.
Naast het schrijven van encyclopedieën over de wereld van A Song of Fire and Ice en spin-off reeksen zoals 'Fire & Blood: A Targaryen History A Song of Ice and Fire' (waarop de nieuwe HBO Max-serie is gebaseerd), is Martin een drukke blogger, schrijft hij andere boeken zoals de 'Wild Cards'-reeks en werkt hij aan een nieuwe stripboekenreeks.
Ook is Martin betrokken bij verschillende televisie-spinoffs van Game of Thrones. Hij werkte het afgelopen jaar mee aan de dertig miljoen dollar kostende pilot van 'Bloodmoon', met actrice Naomi Watts, die nooit het daglicht zal zien. De auteur is ook nauw betrokken als maker bij House of The Dragon, dat op 22 augustus in Nederland te zien is.
Ook voor streamingsdienst Hulu werkt Martin samen aan een adaptie van zijn (niet aan Game of Thrones-gerelateerde) Wild Cards-boekenreeks. En volgens Forbes is dit pas het puntje van de ijsberg van alle televisieprojecten waar de auteur aan werkt.
Het uitstelgedrag van Martin is wel iets productiever dan dat van de meeste mensen.
De teleurstellende Game of Thrones-finale
Hoewel fans het kwalijk nemen dat Martin te weinig tijd besteedt aan het afschrijven van zijn oorspronkelijke A Song of Fire and Ice-reeks, hadden ze achteraf gezien waarschijnlijk gehoopt dat hij betrokken was gebleven bij de HBO-serie Game of Thrones.
Zeker 19,4 miljoen kijkers zien in 2019 hoe de geliefde serie het verhaal in fantasy-land Westeros tot een einde brengt. En dat zorgt voor hevige kritiek en boosheid. Volgens fans voelt het einde afgeraffeld en vooral onbevredigend. Tot op de van vandaag is het een culturele splijtzwam die fans verdeelt.
Het is ook niet het einde dat Martin zelf voor zich had gezien, vertelt hij in 2021 aan Deadline. "Ik had nooit gedacht dat de serie mij in zou halen, maar het gebeurde." Volgens Martin is het einde van de serie ook niet het einde dat hijzelf voorziet voor de boekenreeks. "Het voelt alsof ik een andere kant op ga. Ik werk er dus nog aan en jullie zien mijn einde als het er is."
Dat Game of Thrones zo teleurstellend eindigt, wijten insiders en fans aan het feit dat Martin in de laatste vier seizoenen niet meer betrokken was bij het maken van de scripts. "Ik was tegen die tijd out of the loop", vertelt de auteur in een interview met The New York Times. Om die reden is Martin dit keer wel nauw betrokken bij het maken van de prequel House Of The Dragon, vertelt showrunner Ryan Condal.
Groot succes met Elden Ring
Tijdens het schrijven van zijn twee langverwachte laatste boeken in de A Song Of Fire and Ice-reeks, vond Martin ook nog tijd om een videogame te maken: Elden Ring. Voor ontwikkelaar FromSoftware en uitgever Bandai Namco Entertainment, schreef Martin mee aan het plot van dit spel. Samen met hoofdschrijver Hidetaka Miyazaki, die de auteur koste wat kost aan Elden Ring wilde binden, ontwierp Martin de uitgebreide geschiedenis van de spelwereld.
Hierin kreeg Martin de vrije hand, schrijft PC Gamer. Volgens Miyazaki was dat een groot succes, vertelt hij aan het tijdschrift. "De mythos van Elden Ring zit boordevol interessante personages en drama, samen met een rijkdom aan mystieke en mysterieuze elementen. [Samenwerken met Martin] was een fantastische bron van inspiratie voor mij en de andere programmeurs."
Van Elden Ring, dat in februari 2022 uitkwam, zijn in mei al 13,4 miljoen exemplaren verkocht. Volgens CNET is het feit dat Martin aan het spel verbonden is een van de grote redenen waarom het zo'n groot succes is.
Een universum zoals Marvel
Hoewel er dus al een Game of Thrones-spinoff voor altijd in de kluis is verdwenen bij HBO, is het de wens van het bedrijf om een heus cinematisch universum op te bouwen rond de hersenspinsels van Martin.
Tegen The New York Times vertelt de auteur dat dit precies is wat hij wil met zijn intellectueel eigendom. Een wereld waar steeds weer nieuwe verhalen verteld kunnen worden en fans steeds weer naar terug kunnen keren. Op dit moment zouden er vijf spin-offs van Game of Thrones in productie zijn, waaronder een gebaseerd op het geliefde personage Jon Snow.
"Voor ons is George een waardevolle bron", vertelt HBO content directeur Casey Bloys. "Hij is de schepper van deze wereld. Hij is de geschiedschrijver, maker en hoeder. Ik kan me niet voorstellen om een show te maken zonder zijn goedkeuring."
Hoeveel is Martin waard?
Als we Celebrity Net Worth mogen geloven, is George R. R. Martin inmiddels 120 miljoen dollar waard. De site schat zijn vermogen aan de hand van zijn gage voor de HBO-producties van Game of Thrones. Hiervoor zou de auteur ieder seizoen 15 miljoen dollar hebben gekregen.
Maar lucratieve zijprojecten als Elden Ring, boekdeals en -verkopen, stripboeken voor Marvel en de ontwikkeling van allerhande televisiepilots, worden niet genoemd op de site. Ook het 8-cijferige en vijfjarige contract dat Martin onlangs sloot met HBO, om de komende vijf jaar te duiken in de wereld van Westeros, ontbreekt in de berekening van Celebrity Net Worth.
Mogelijk is de 'Amerikaanse Tolkien' dus nog een stuk rijker dan vermeld. Het is in ieder geval meer dan de kleine 200.000 Britse pond die zijn illustere voorganger en inspiratie J.R.R Tolkien ten tijden van zijn dood in 1972 bezat. Zijn nazaten verdienden in de jaren erna echter meer dan 500 miljoen dollar aan de verkoop van boeken en filmrechten. Het ziet ernaar uit dat Martin dat bedrag, voor zijn dood, mogelijk al zal overtreffen.