Lokale partijen zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen van woensdag het vaakst de grootste partij geworden.

De lokale partijen wonnen onder meer in Rotterdam, Den Haag, Tilburg, Enschede, Venlo, Emmen, Capelle aan den IJssel, Deventer, Gorinchem, Harderwijk, Hengelo, Hilversum en Kerkrade. Van de 164 zegevierende lokale partijen hadden 23 de naam Gemeentebelangen.

In 164 van de 335 gemeenten won een plaatselijke fractie. Het CDA won 66 gemeenten, de VVD boekte 41 zeges. GroenLinks zegevierde in twaalf gemeenten, waaronder Utrecht en Nijmegen, en staat ook op winst in Amsterdam.

De ChristenUnie werd twaalf keer de grootste, elf keer won de SGP en vijf keer ging de zege naar een lijstcombinatie van de twee christelijke partijen.

De PvdA kwam vijf keer als grootste uit de stembus. De SP won vier gemeenten.

D66 werd de grootste in Amersfoort, Leiden en Gouda. Van tien gemeenten is de uitslag nog niet bekend. In Zaltbommel eindigden twee partijen precies gelijk op de eerste plaats.

Bekijk bij de NOS alle uitslagen per gemeente »

 

Winst GroenLinks en lokale partijen

Na de verkiezingen openen de dagbladen ’s ochtends met veel aandacht voor GroenLinks en de lokale partijen. In de ogen van de landelijke kranten zijn dat de grote winnaars. Ook waren er verliezers. “Vooral D66 moet echt zijn wonden likken”, schrijft Trouw.

“GroenLinks verovert de bakfietssteden”, luidt de opening van de Volkskrant, die tevens concludeert dat vooral lokale partijen als winnaars uit de bus zijn gekomen. Volgens de krant is het Binnenhof het “laatste bastion van de klassieke partijen”.

Die conclusie trekken ook AD en Trouw. Volgens die laatste laat de kiezer zich “niet langer leiden door het Haagse establishment”. “Lokalen groeien, PVV blijft klein”, opent het AD en meldt op de volgende bladzijde dat de gemeenteraadsverkiezingen dit jaar lokaler dan ooit waren.

De Telegraaf schrijft over een “opmars” van “nieuwkomers in gemeenteraad grote steden” en opent met: “Doffe dreun D66.”

Opkomt gemeenteraadsverkiezingen stabiel

Bij de gemeenteraadsverkiezingen is ongeveer 55 procent van de kiesgerechtigden komen stemmen. Dat is iets meer dan vier jaar geleden. Toen was de opkomst bij de lokale verkiezingen 53,9 procent. Vrijwel alle stemmen zijn inmiddels geteld.

De opkomst was het hoogst op Schiermonnikoog (82,5 procent) en het laagst in Helmond (42,1 procent). In Alphen aan den Rijn was een opvallende stijging te zien. Iets meer dan 56 procent van de mensen kwam woensdag stemmen. Vier jaar geleden deed 41 procent dat. In Berg en Dal daalde de opkomst juist aanzienlijk.

In de provincie Utrecht kwam 63 procent stemmen, het hoogste percentage van het land. De provincie Groningen is hekkensluiter met net 50 procent. In de noordelijke provincie kozen maar zeven van de twintig gemeenten hun raadsleden. Dat heeft te maken met gemeentelijke herindelingen in de provincie.

Opvallende verkiezingsuitslagen

Hieronder volgen enkele bijzondere uitslagen:

  • De grootste overwinning ging naar het CDA in het Twentse Tubbergen. Die partij kreeg 61,2 procent van de stemmen. Dat levert de partij twaalf van de negentien raadszetels op. In het Brabantse Reusel-de Mierden ging 51 procent van de stemmen naar de partij Samenwerking. Die heeft nu acht van de vijftien raadszetels.
  • In het Brabantse Boekel kwam het CDA ook dicht bij een absolute meerderheid. De partij kreeg uiteindelijk 48,8 procent van de stemmen. De christendemocraten hebben zeven van de vijftien zetels en hebben dus aan één zetel van een ander genoeg voor een meerderheid.
  • GroenLinks is de grootste partij in Utrecht geworden. Dat blijkt volgens de gemeente nadat 100 procent van de stemmen in de Domstad zijn geteld. De partij stijgt van negen naar twaalf zetels.
  • De partij Leefbaar Rotterdam heeft de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam met overmacht gewonnen. De partij haalt elf zetels. Dat zijn er drie minder dan vier jaar geleden.
  • Een lokale partij is de grootste geworden in Den Haag. Groep de Mos van oud-PVV-Kamerlid Richard de Mos krijgt negen zetels in de hofdstad. Nu heeft de partij er drie. Vrijwel alle stemmen zijn geteld. Naaste concurrent is de VVD, dat van vier naar zeven zetels stijgt. Ook GroenLinks boekt winst, van twee naar vijf zetels.

Referendum Sleepwet: nipt Nee

De tegenstanders van de nieuwe inlichtingenwet hebben het referendum naar alle waarschijnlijkheid nipt gewonnen, blijkt uit gegevens van de Verkiezingsdienst van persbureau ANP.

In gemeenten waar alleen het referendum werd gehouden, hadden de nee-stemmers een grote meerderheid: bijna 57 procent. Ruim 42 procent stemde voor. In plaatsen waar ook gemeenteraadsverkiezingen werden gehouden, waren die percentages respectievelijk 48,3 en 47,1 procent.

De percentages zijn op basis van 60 procent van de stemmen. De kans dat de voor- en tegenstanders nog van stuivertje wisselen, is klein.

Bij het referendum over de inlichtingenwet woensdag hebben opvallend veel mensen blanco gestemd. Meer dan 200.000 mensen, dus ongeveer 4 procent van alle kiezers, stemden niet voor of tegen.

In plaats daarvan deden ze het biljet in de stembus zonder een hokje rood te kleuren. Die stemmen worden gewoon meegeteld in de uitslag en bij het berekenen van de opkomst, en dus ook de vraag of het referendum geldig is. Een blanco stem is vaak bedoeld als proteststem.

Doordat er zo veel blanco stemmen zijn, is het de vraag of er een duidelijke meerderheid voor of tegen de inlichtingenwet is. Tegen heeft een krappe voorsprong, maar het is onduidelijk of één kant meer dan 50 procent krijgt.