Papieren boeken verkopen is een achterhaald vak, denken sommigen. Maar voorlopig is het zo ver nog niet. Enthousiaste boekverkopers openen nog steeds fonkelnieuwe boekwinkels – en niet zonder succes. “Onze boekhandel is hartstikke toekomst-proof.”

Door het gedoe met Polare de afgelopen tijd lijkt het misschien alsof de handel in boeken een moeilijke branche is. Natuurlijk, mensen kopen minder boeken dan vroeger. Online bestellen is erg gemakkelijk en e-books zijn vaak goedkoper. Maar het idee dat de boekwinkel daarmee een verloren zaak is, is onterecht.

Lot Douze opende bijna een half jaar geleden de deuren van haar Boekwinkel Over het Water, in Amsterdam-Noord. “In de boekhandels waar ik eerder werkte, merkte ik hoezeer mensen nog, of weer, behoefte hebben aan een boekwinkel. Ze vinden het heerlijk om binnen te kunnen lopen en vragen welk boek ze nou echt eens moet lezen. Mensen komen elkaar ook tegen in boekwinkels; dat miste nog in dit deel van de stad.”

Vooralsnog draait de winkel naar tevredenheid: “Ik maak nog geen winst hoor, maar het verloopt zoals ik had verwacht. Er is een constante groei in het aantal klanten. Ik ben steeds verbaasd over hoeveel mensen zomaar aan komen lopen. Ze staan niet in drommen voor de deur of zo, maar er zijn ook geen dagen dat er niemand komt.”

Boekenbakfiets en crowdfunding

Boeken verkopen, hoe pak je dat aan? “Wat ik heb gedaan, is lang voordat ik begon al bekendmaken dat ik er zou komen. Ik heb met een boekenbakfiets door de buurt gereden om tweedehands boeken te verkopen. En ik heb een crowdfundactie gehouden.”

Douze haalde in zeven weken 26 duizend euro op, duizend euro meer dan gehoopt. De bank verstrekte ook nog een lening. "Zij zagen natuurlijk ook dat 180 mensen uit de buurt erin geloofden."

Klantenbinding-plus

Als grote voorbeeld noemt Lot Douze collega-boekverkoper Monique Burger. Burger begon in 2010 De Nieuwe Boekhandel – en ook die zaak gaat goed. "Ik heb twee mensen in dienst," aldus Burger, "en ik kan er zelf van rondkomen. Ik kan facturen zonder problemen betalen en los mijn financiering keurig op tijd af, soms zelfs eerder."

Burger vindt dat we haar boekhandel los moeten zien van wat er met Polare gebeurt. "Je moet niet schrijven dat wij de moed er in houden, of vechten tegen de bierkaai, want dat is het helemaal niet. Wij zijn open sinds 2010 en vanaf de eerste dag is het hartstikke goed gegaan."

Interactie tussen winkel en publiek

Is de boekhandel dan geen moeilijke branche? "Er zijn boekhandels die het moeilijk hebben en boekhandels die het ontzettend goed doen. Er is wel een koerswijziging nodig. Winkels die die omschakeling niet kunnen maken, die hebben het moeilijk."

De omschakeling die nodig is volgens Burger, draait om de interactie tussen winkel en publiek. "Je moet zorgen dat er iets gebeurt. We organiseren elke week wel een paar evenementen. Niet de traditionele dingen, maar altijd iets waarvan mensen denken: 'als ik daar niet heen ga, dan mis ik iets'. Als we al een lezing organiseren, dan is het bijvoorbeeld een architectuurwandeling door de buurt aan de hand van een nieuw boek."

Dus het geheim van het moderne boekverkopen is klassieke klantenbinding? Burger: "Het is méér dan dat, het is klantenbinding-plus. Het is vragen van klanten beantwoorden via sociale media. We betrekken klanten bij de ontwikkeling van de winkel, bij de inkoop en we zijn zelf enorm betrokken bij de buurt."

Boekhandel in oude kerk

Een boekhandel die op spectaculaire wijze zichzelf opnieuw heeft uitgevonden, is Waanders In De Broerenkerk. De familie Waanders verkoopt al boeken in Zwolle sinds 1836. Wim Waanders, vierde generatie uitgever en boekverkoper, investeerde veel tijd en geld om het familiebedrijf te vestigen in een prachtige oude kerk uit 1466.

De verbouwing kostte hem zeven jaar en tegen de vijf miljoen euro. Maar het was het waard: binnen een maand na de opening in juli 2013 kwamen er maar liefst honderdduizend mensen binnen.

Combinatie van boeken en andere producten

Inmiddels bezochten bijna 380 duizend mensen de winkel. Veel kijkers, maar ook veel kopers, vertelt dochter Ellen Waanders, één van de managers van de winkel. "Mijn vader zag de verkoop van boeken langzaam afnemen. Hij is ervan uitgegaan dat het boek zijn aantrekkingskracht blijft houden, maar dat er om te overleven een combinatie nodig is van boeken en andere producten."

Dus bij de boeken over tuinieren staan ook tuinartikelen en bij de kookboeken servies. Maar het totale concept is nog veel breder. Waanders' concept is een complete beleving: de bijzondere architectuur, de schilderijen aan de muur, het kerkorgel dat op koopzondagen wordt bespeeld. Er worden concerten gegeven, lezingen, signeersessies en er lopen steeds twee exposities. Er is een brasserie waar 's avonds B2B-diners worden gehouden.

Bij binnenkomst al zin om boeken te kopen

Meer boekwinkels kiezen voor zo'n bredere aanpak. Ellen Waanders noemt bijvoorbeeld Paagman in Den Haag en Van der Velde in Drachten. "Als we sec een boekwinkel waren gebleven, dan hadden we geen toekomst gehad. Polare deed dat wel zo. Als je hier binnenkomt, vind je het blijkbaar zo mooi dat je zin krijgt om boeken te kopen."

Waanders zou overigens één van de partijen zijn die de Polare-vestiging in Maastricht, eveneens gevestigd in een monumentale kerk, over zou willen nemen.

Eerste jaren explosief groeien

Ondanks de verbreding en cross-selling is Waanders In De Broerenkerk nog absoluut een boekwinkel: "De boeken zijn verreweg het grootste deel van de omzet. We hopen dat de rest van het assortiment gaat toenemen, dus dat er een mooie balans ontstaat." Geen zorgen dus over de boekenbranche? "In deze winkel niet."

De Nieuwe Boekhandel groeit jaarlijks met dubbele cijfers, vertelt eigenaar Monique Burger; tot wel een kwart groei ten opzichte van het jaar ervoor. "De eerste jaren moet je ook explosief groeien, dat hoort, totdat je stevig staat. Onze boekhandel is hartstikke toekomst-proof."

Minder dure locatie

Ook Lot Douze van Boekhandel Over het Water ziet de komende jaren met vertrouwen tegemoet. "Ik hoef geen drieduizend vierkante meter met boeken te vullen. Daar is de markt misschien niet meer naar. Ik ben veel kleiner en heb een veel minder dure locatie."

Ondertussen wordt haar straat aantrekkelijker voor winkelend publiek. In de wijk komen er binnenkort een winkelcentrum, een markt én dure koopwoningen bij – meer boekenkopers dus. "Het moet haast wel de goede kant op gaan."

Lees ook

7 redenen waarom Polare ten onder gaat

'Polare-winkels gaan apart in de verkoop'

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl