COMMENTAAR – Geert Wilders is op dreef.
Binnen een week stuurde de PVV-voorman twee leuk gephotoshopte foto’s de wereld in: één van een tram en één van Alexander Pechtold omringd door Shariah for the Netherlands-demonstranten. Allebei nep, uiteraard.
(Overigens! Zou Wilders zelf Photoshop hebben geïnstalleerd op zijn laptop? Heeft hij hier een medewerker voor?)
Het eerste voorbeeld gaat over een advertentie voor Rotterdamse trams. Wilders had een advertentie ingediend bij vervoersbedrijf RET, die groot op de buitenkant van de trams moest worden geplakt.
Afgelopen donderdag berichtte het AD dat dat verzoek inderdaad was binnengekomen, en dat het was afgewezen: het vervoersbedrijf werkt nooit mee aan politieke campagnes.
Wilders zei in een tweet dat hij hoopt dat de reclame binnenkort in Rotterdam te zien is. Maar gelet op het standaard beleid van de RET, is het aannemelijk dat Wilders al wist dat de reclame-uiting was afgewezen, toen hij zijn tweet stuurde.
De opzet van Wilders lijkt dan ook duidelijk: gratis de media halen met een afgewezen reclamecampagne. Dat is gelukt.
Approached Rotterdam municipal tramways with offer to buy ads on their trams. Hopefully soon to be seen on the rails! pic.twitter.com/JnfJj601NV
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 2 February 2017
Het tweede voorbeeld is iets subtieler. Op de anti-Trump-demonstratie op het Malieveld van afgelopen week stonden tussen de duizenden demonstranten ook Jesse Klaver en Alexander Pechtold, evenals Amin Abou Rashed - een Palestijns activist die door De Telegraaf en GeenStijl wordt aangeduid als een fondsenwerver voor Hamas.
Voor Wilders genoeg reden om dit om te draaien; “Pechtold demonstreert met Hamas-terroristen.”
D66 wil Amsterdam afsplitsen als de verkiezingsuitslag tegenvalt.
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 6 February 2017
Pechtold demonstreert met Hamas-terroristen.
Is dit de volgende stap? pic.twitter.com/U07jHfQmyh
Waarna Pechtold er zelf ook met gestrekt been ingaat:
Creatief knip- en plakwerk van @geertwilderspvv. Helaas waren de neo-nazi's bij zijn manifestatie niet gefotoshopt! https://t.co/StwKeLzuqD
— Alexander Pechtold (@APechtold) 6 February 2017
Satire of gewoon nepnieuws
Wat Wilders doet is niet nieuw. Zo stuurde hij in 2014 een tweet over een demonstratie in Amsterdam, en plaatste daar een foto bij uit 2011:
Wat een vreedzame demonstratie was dat gisteren in Amsterdam zeg, waar PvdA-burgemeester Van der Laan sprak... pic.twitter.com/Taz80bCPB2
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 23 March 2014
Je kunt dit afdoen als een grapje of satire, maar de afgelopen maanden is gebleken dat nepnieuws een behoorlijk probleem is. Serieus genoeg voor Facebook en Google om het fenomeen aan te pakken. En geloofwaardig genoeg voor een Pakistaanse minister om met kernwapens te dreigen.
Het gaat overigens niet alleen om ‘nepnieuws’, maar ook desinformatie van politici zelf. In het Verenigd Koninkrijk zijn tijdens de Brexit-campagne aan beide kanten onjuiste feiten gepresenteerd. Het is een stuk makkelijker om je punt te maken als je niet wordt beperkt door feiten.
Politici en feiten
Waarom is dit erg? Omdat we voor een groot deel afhankelijk zijn van politici en de overheid als het aankomt op feiten. Stel, Wilders zit straks in het Torentje - hoe kunnen wij er dan van uitgaan dat wat hij als premier naar buiten brengt, klopt?
Aan de andere kant van de oceaan kun je dezelfde vraag stellen bij Donald Trump, die simpelweg stelt dat de opkomst bij zijn inauguratie veel hoger was dan daadwerkelijk is aangetoond.
Als we het al niet eens kunnen worden over iets kinderachtigs als het aantal aanwezigen bij een inhuldiging, hoe kunnen we dan vertrouwen op werkloosheidscijfers, armoedecijfers, of redenen om een oorlog te beginnen (... denk aan de massavernietigingswapens in Irak).
Een aantal Britse hoogleraren schreef eind 2016 een brief aan The Telegraph, naar aanleiding van de chaotische Brexit-campagne.
"Het propageren van onjuistheden, gesteund met belastinggeld, verstoort de publieke communicatie waar onze democratie van afhankelijk is.”
Dit is de kern van het probleem: het voeren van een discussie - wat de politiek in essentie is - is überhaupt niet mogelijk als je dingen zegt die simpelweg niet waar zijn. Of dat per ongeluk-expres impliceert.
De grap is natuurlijk dat Wilders zelf het hardst schreeuwt over hoe onbetrouwbaar de media wel niet zijn:
Never trust the press. pic.twitter.com/1IBDicnzps
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 10 December 2016
Geweldig Trump fileert de media en maakt Amerika weer groots
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 11 January 2017
Fantastic @realDonaldTrump tears the media apart and#MakesAmericaGreatAgain pic.twitter.com/6CsLN5FfrN
. @realDonaldTrump is so right: the media is corrupt indeed.#debatenight
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 20 October 2016
Net als Trump:
Any negative polls are fake news, just like the CNN, ABC, NBC polls in the election. Sorry, people want border security and extreme vetting.
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 6 February 2017