Op veredelde planten kan in principe geen octrooi worden aangevraagd. Eigenschappen van bijvoorbeeld groenten en fruit die via biologische processen worden ‘verbeterd’ zijn niet patenteerbaar. Dat stelt de Europese Commissie donderdag in een verklarende uitleg van een richtlijn uit 1998 die biotechnologische uitvindingen moet beschermen.

Dat is goed nieuws, stelt de Nederlandse branchevereniging Plantum op vakbladvoordebloemisterij.nl: “Toegang tot kweekmateriaal is namelijk de basis van een effectieve plantenveredeling. Het is noodzakelijk om innovatieve plantenrassen te blijven ontwikkelen voor teler en consument.”

Natuurlijke eigenschappen

Het Europese Octrooibureau had in maart 2015 besloten dat op veredelde producten onder voorwaarden wel een octrooi kan worden aangevraagd. Dat zou ook gelden voor bijvoorbeeld gekruiste broccoli- of tomatensoorten. Brussel zegt nu dat dat nooit de bedoeling van de regelgeving is geweest en tot juridische problemen leidt.

Octrooien op planteneigenschappen zijn dan ook moeilijk vast te leggen, omdat het gaat om eigenschappen die ook in de natuur voorkomen. Maar met die octrooien zouden machtige voedselmultinationals zoals bijvoorbeeld het veel bekritiseerde Monsanto de diversiteit van het voedselaanbod vrijwel volledig kunnen beheersen, schreef Follow the Money vorig jaar.

Nederlandse kwekers veredelen elkaars gewassen verder en Nederland is met vele familiebedrijven wereldwijd de tweede exporteur van zogenoemde agrofoodproducten. Met octrooien in handen van grote multinationals zouden zij kunnen worden tegengewerkt door een verbod om hun gewassen door te ontwikkelen of door het moeten betalen van hoge vergoedingen.

Nederlandse europarlementariërs in actie

Het Europees Parlement sprak zich eind vorig jaar uit tegen het besluit van het octrooibureau. Europarlementariërs als Jan Huitema (VVD) en Bas Belder (SGP) wilden voorkomen dat Europese boeren en kwekers die veredelen zonder biotechnologie, gepatenteerde zaden van hun zelfgekweekte planten niet meer zouden mogen gebruiken.

,,Patenten op natuurlijke eigenschappen van planten blokkeren innovatie en zijn een gevaar voor de voedselvoorziening en gewasdiversiteit’’, reageert Huitema. ,,De eerste slag is gewonnen, het Europees Octrooibureau is aan zet om op basis van deze nieuwe informatie hun richtsnoeren aan te passen.’’

Het ministerie van Economische Zaken had in mei een symposium in Brussel georganiseerd met als doel de ,,disbalans’’ tussen de rechten van patenthouders en telers recht te trekken. Daar kwam uit naar voren dat er snel een pragmatische oplossing moest komen om een eind te maken aan de juridische onzekerheid.