De gaswinning uit het Groningenveld stopt per 1 oktober. Dat heeft staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) vrijdag bekendgemaakt. De sluiting van het veld werd alom verwacht, maar markeert wel een historisch moment na zestig jaar gaswinning.

“We draaien de kraan echt dicht: er wordt nul gewonnen”, zegt Vijlbrief in een toelichting. De problemen van de Groningers zijn nog niet opgelost, erkent hij, “maar de bron van alle ellende is vanaf oktober dicht”. Of dat mogelijk was, was overigens lange tijd onzeker. Gastekorten als gevolg van de oorlog in Oekraïne leidden tot onzekerheid.

Vanwege deze “onzekere internationale situatie” laat Vijlbrief wel de mogelijkheid open om de gaswinning in beperkte mate weer op te starten. In het geval van een zeer strenge winter in combinatie met problemen met de gasopslagen kan dat voorkomen. De gasputten worden volgend jaar echt gesloten. Dit wordt ook in de wet gezet.

Groningen werd afgelopen jaren ook als reserve voor die situaties gebruikt. “Daar moeten we iets anders op verzinnen”, aldus Vijlbrief. “Maar dat gaat wel lukken.”

Vorige week kwam wel groen licht voor de opening van een belangrijke nieuwe stikstoffabriek. Door stikstof toe te voegen aan buitenlands gas, krijgt het dezelfde eigenschappen als Gronings gas, waardoor het ook door consumenten gebruikt kan worden.

Dichtdraaien gaskraan volgt op kritisch rapport

Het officieel dichtdraaien van de gaskraan, voor het eerst in 2018 door toenmalig minister Eric Wiebes aangekondigd, komt ook op een symbolisch moment. De parlementaire enquêtecommissie bracht eerder dit jaar een vernietigend rapport uit waarin wordt geschetst hoe de politiek en de gas winnende bedrijven het belang van Groningers jarenlang ondergeschikt maakten aan geld en gas.

Het kabinet heeft volgens de commissie de morele plicht uiterlijk volgend jaar het veld te sluiten. Dat staat wat de commissie betreft "bovenaan" de ereschuld die Nederland aan Groningen heeft.

Voor het inlossen van die ereschuld zijn ook de uitbaters van het Groningenveld (Shell en ExxonMobil als moederbedrijven van de NAM) verantwoordelijk. Maar zij lieten zich de afgelopen maanden weinig zien. "Ik had graag gewild dat ze iets van zich hadden laten horen in de zin dat zij ook iets van die ereschuld voelen", zegt Vijlbrief desgevraagd. "Ik vind dat ze te stil zijn", aldus de staatssecretaris.

Provincie Groningen: deur voor gaswinning nog steeds op een kier

De provincie Groningen had naast het definitief stoppen met de gaswinning in Groningen ook graag gezien dat de gasputten die nog open kunnen in geval van nood, ook gesloten zouden worden.

"De deur staat nog steeds op een kier. Stoppen met de gaswinning is prima, maar dat gebeurt nu onder voorwaarden. Wij willen die voorwaarden niet." Dat zegt Tjeerd van Dekken, gedeputeerde namens de Partij van de Arbeid in de provincie Groningen.

"Alles overziend, is dit niet definitief stoppen met de gaswinning", zegt Van Dekken. "Ons uitgangspunt is de veiligheid van de inwoners. Daarom hebben we altijd gepleit voor de gaswinning naar nul. Het lijkt die kant op te gaan, maar er zijn nog gasputten die openblijven, voor het geval er een strenge winter is en die alsnog benut moeten worden. Maar wij willen definitief naar nul."

In het bevingsgebied zijn elf gasputten. Daarvan zijn er zes dicht, maar de resterende vijf die gesloten worden kunnen wel weer open in geval van nood. "Wij zeggen: niks productie", reageert de gedeputeerde namens de regio.

Volgens Van Dekken had de gaswinning al veel eerder gestopt kunnen worden, maar heeft de vertraging van de bouw van de stikstoffabriek in het Groningse Zuidbroek daarbij niet geholpen.

De provincie gaat het besluit van staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) bestuderen. Zowel in de Provinciale Staten en de Tweede Kamer zijn moties aangenomen waarin staat dat de gaswinning omlaag moet, legt de gedeputeerde uit. "Dus er zijn wel twee stokken om mee te slaan. We zijn ook nog lang niet verschoond van de bevingenproblematiek. Die grond moet rustig worden, als je toch blijft produceren gaat dat niet lukken."

Johan Remkes, voorzitter van het Nationaal Programma Groningen (NPG), laat desgevraagd via een woordvoerder weten "zeer verheugd" te zijn met het besluit van het kabinet.

Het NPG is een samenwerkingsverband van Rijk, provincie en gemeenten voor plannen en projecten die de provincie Groningen vooruit moeten helpen. Het programma heeft een looptijd van tien jaar en duurt tot 2030.

LEES OOK: Groningen eist €30 miljard extra voor inlossen ‘ereschuld’ door gaswinning