De Europese Unie kan binnen een jaar af van haar overmatige afhankelijkheid van Russisch gas, zegt Eurocommissaris Frans Timmermans. De unie zal dan nog wel gas invoeren, maar volgens hem niet meer uitgeleverd zijn aan de grillen van één leverancier.

De Europese Commissie denkt de import van Russisch gas nog dit jaar met bijna twee derde te kunnen verminderen. Ruim voor 2030 moet de EU het helemaal zonder Rusland kunnen stellen, stelt de Nederlandse Eurocommissaris. “Het is moeilijk, het is hondsmoeilijk, maar het is mogelijk.”

De EU wil al langer van het gas af, om de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen en in 2050 helemaal klimaatneutraal te zijn. Nu Rusland Oekraïne is binnengevallen en de EU op voet van oorlog verkeert met zijn belangrijkste gasleverancier, steekt het nog meer dat 45 procent van de Europese gasimport uit Rusland komt. Eens te meer nu gas duurder is dan ooit en vele miljarden euro’s van Europese consumenten naar Moskou vloeien.

De commissie wil daarom tegelijkertijd de overgang naar duurzame energie versnellen, andere gasleveranciers in de arm nemen en energie besparen. De nu haast lege gasreservoirs in de EU-landen moeten voortaan in oktober, voor het invallen van de winter, voor 90 procent gevuld zijn, als het aan het dagelijks bestuur van de unie ligt. Zij onderzoekt verder of het Russische gasbedrijf Gazprom de aanvulling van de Europese reserves moedwillig heeft dwarsgezeten.

De grootscheepse operatie moet de EU volgens de commissie niet alleen verlossen van de houdgreep van het Kremlin, maar ook de alsmaar oplopende energierekening van Europese huishoudens en bedrijven drukken. De EU-leiders bespreken de plannen eind deze week op een top in het Franse Versailles.

Een flink deel van het Russische aardgas denkt de commissie te kunnen vervangen door groene waterstof, biogas en windenergie. Door extra en sneller geld te steken in het isoleren van huizen en het installeren van warmtepompen kan de gaskraan ook weer een stuk verder dicht. En de staatssteunregels worden versoepeld zodat overheden de industrie kunnen helpen te vergroenen. Die overheden moeten sneller vergunningen verstrekken voor bijvoorbeeld de benodigde windparken.

Maar helemaal zonder aardgas kan de EU voorlopig niet. Brussel schakelt daarvoor andere leveranciers in en wil fors meer vloeibaar gas uit landen als Noorwegen, Qatar en de Verenigde Staten.

Rusland dreigt gasleiding Nordstream 1 af te sluiten

Rusland zelf heeft voor het eerst sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne gedreigd de aanvoer van gas naar Europa af te sluiten. Vicepremier Alexander Novak zei maandag op de Russische staatstelevisie dat Rusland het recht heeft om gas dat via de pijpleiding Nordstream 1 naar Duitsland gaat, af te sluiten, nu Duitsland de uitbreiding van de toevoer via de nieuwe Nordstream 2-leiding heeft geblokkeerd.

Europa verbruikt op jaarbasis zo'n 450 miljard kubieke meter aardgas, waarvan een kleine 40 procent uit Rusland komt. Nordstream 1 is goed voor 60 miljard kubieke meter per jaar.

Lees ook: Vloeibaar aardgas dat per schip wordt getransporteerd, kan Europese afhankelijkheid van Russische pijpleidingen verkleinen – 4 dingen die je moet weten

Rutte: sancties tegen Rusland mogen levering olie en gas niet in gevaar brengen

Eventuele sancties tegen Rusland op het gebied van olie en gas mogen niet leiden tot onbeheersbare risico's voor de leveringszekerheid, benadrukte minister-president Mark Rutte maandag op een persconferentie na afloop van zijn ontmoeting in Londen met zijn Britse en Canadese ambtgenoten Boris Johnson en Justin Trudeau.

Rutte zei wel dat Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Canada bereid zijn "alle mogelijk sancties" te overwegen om druk te zetten op Rusland. Maar de "pijnlijke realiteit" is volgens de premier dat Europa zeer afhankelijk is van Russische energie. "Als we Europese bedrijven dwingen daarmee te stoppen, zou dat enorme gevolgen hebben."

Europa haalt rond de 40 procent van zijn gas en een kwart van zijn olie uit Rusland. De Russische agressie tegen Oekraïne onderstreept dat die afhankelijkheid "dramatisch" moet worden verminderd̈, vindt Rutte. Daarbij moet vooral worden ingezet op verduurzaming van de energievoorziening. "Maar dat kost tijd."

Lees ook: Waarom Europa niet zomaar kan stoppen met het kopen van Russisch gas

Olie en gas zijn de belangrijkste bronnen van inkomsten voor Rusland. Een boycot zou de economie en overheidsfinanciën van het land een ongekende klap toebrengen. De Verenigde Staten denken na over zo'n verbod op de import van Russische energie, zei voorzitter Nancy Pelosi van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden eerder.

De waarde van de roebel nam dinsdagochtend met een kwart toe afgezet tegen de dollar. Reden voor deze sprong leek het verschil van opinie tussen de regeringen van de Europese Unie en de Verenigde Staten over een maatregel om import van Russische olie te verbieden.

De EU-ministers praten over een uitbreiding van de sancties tegen Rusland. Daarbij liggen ook beperkingen op de invoer van olie en aardolieproducten op tafel. Maar verscheidene Europese landen, waaronder Duitsland, zouden zich verzetten tegen een dergelijke stap. Andere lidstaten zoals Polen zouden juist druk uitoefenen op het landenblok om fossiele brandstoffen wel aan te pakken.

OPEC praat met producenten van Amerikaanse schalie-olie

Verschillende directeuren van Amerikaanse bedrijven die schalie-olie produceren hebben maandagavond (lokale tijd) een ontmoeting gehad met de secretaris-generaal van oliekartel OPEC, Mohammad Barkindo, meldt persbureau Reuters op basis van een ooggetuige.

Het diner vond plaats tijdens een jaarlijkse energieconferentie in de Amerikaanse stad Houston. Wat er precies besproken is, is niet bekend. "We hebben veel dat ons verbindt en we moeten eraan werken de relatie goed te benutten", aldus Barkindo.

De VS en Europese lidstaten overwegen de import van Russische olie te verbieden, maar Barkindo had eerder al gewaarschuwd dat de OPEC-landen niet genoeg olie kunnen produceren om de misgelopen Russische olie te compenseren. "Er is niet genoeg capaciteit in de hele wereld om 7 miljoen vaten per dag goed te maken", zei Barkindo eerder tegen journalisten.

De olieprijzen stegen op maandag tot bijna 130 dollar per vat, de hoogste prijzen sinds 2008.

LEES OOK: Hybride warmtepomp extra in trek door hoge gasprijs en onzekerheid over Russisch gas