- De oorlog in Oekraïne blijft flinke invloed uitoefenen op financiële markten in de wereld.
- Berichten dat het Amerikaanse Congres een boycot van Russische olie overweegt, zorgden maandag voor fors hogere olieprijzen.
- Gasprijzen zijn op de groothandelsmarkt ook fors gestegen.
- Lees ook: Noorse kroon en Canadese dollar profiteren van torenhoge olieprijs en onzekerheid over Russisch aanbod
De Europese gasprijs steeg maandag met meer dan 70 procent naar een nieuw record door de oorlog in Oekraïne en de vrees voor verstoringen van de Russische gasleveringen aan Europa. De prijs voor gas op de toonaangevende Amsterdamse gasbeurs ligt nu op meer dan 335 euro per megawattuur.
De Verenigde Staten en hun bondgenoten overwegen een verbod op de import van Russische olie. Daardoor gaan ook de olieprijzen zeer sterk omhoog. Ook de prijzen van metalen als aluminium, koper en nikkel zijn naar records gestegen vanwege alle onrust rond het conflict in Oekraïne dat steeds bloediger en gewelddadiger wordt.
Europa is voor ongeveer 40 procent van de aardgasbehoefte afhankelijk van Rusland. Vanwege de harde westerse sancties tegen Rusland is er de vrees dat de gasleveringen ontregeld kunnen raken. Ook zou Moskou bij een westerse ban op Russische olie kunnen besluiten de gaskraan naar Europa dicht te draaien als strafmaatregel.
Ook voor de Russische inval in Oekraïne stonden de gasprijzen al op een relatief hoog niveau. Dat komt omdat Rusland vorig jaar de toevoer van gas aan banden begon te leggen, terwijl de vraag naar energie juist sterk toenam door de heropening van door de coronapandemie getroffen economieën.
In Nederland zijn al diverse kleine energiebedrijven omgevallen door de gestegen prijzen omdat het voor hen veel duurder is geworden om gas en stroom in te kopen. Consumenten worden daarnaast geconfronteerd met fors hogere energierekeningen, waardoor de koopkracht wordt ondermijnd.
Lees ook: Hybride warmtepomp extra in trek door hoge gasprijs en onzekerheid over Russisch gas
Olieprijs klimt richting $ 130 per vat
Een vat Brent-olie kostte maandag bijna 130 dollar. De prijs van een vat Amerikaanse WTI-olie (van 159 liter) steeg maandagochtend met meer dan 9 procent naar ruim 126 dollar
Daarmee liggen de olieprijzen op de hoogste niveaus sinds juli 2008 en zijn de records van dat jaar in zicht toen Amerikaanse olie bijna 150 dollar per vat kostte. Kenners sluiten niet uit dat de prijzen naar de 200 dollar kunnen stijgen.
Voorzitter Nancy Pelosi van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft aangegeven dat het Congres een verbod op de invoer van Russische olie "onderzoekt". Het Congres is volgens haar ook van plan deze week 10 miljard dollar aan hulp beschikbaar te stellen voor Oekraïne als reactie op de Russische inval in het land.
"Het Huis onderzoekt momenteel sterke wetgeving die Rusland verder zal isoleren van de wereldeconomie", aldus Pelosi in een brief. "Ons wetsvoorstel zal de invoer van Russische olie- en energieproducten in de Verenigde Staten verbieden, de normale handelsbetrekkingen met Rusland en Belarus intrekken en de eerste stap zetten om Rusland de toegang tot de Wereldhandelsorganisatie te ontzeggen."
Rusland exporteerde in december dagelijks ongeveer 7,8 miljoen vaten aan olie en andere petroleumproducten naar het buitenland, aldus het Internationaal Energie Agentschap (IEA). Het land is na Saudi-Arabië en de VS de grootste olieproducent ter wereld. Een groot deel daarvan wordt gekocht door westerse landen.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken liet zondag weten dat er serieus wordt gepraat door het Witte Huis met zijn bondgenoten over een ban. Japan heeft al gezegd mee te kunnen doen.
De roep om een boycot van Russische olie wordt steeds luider om zo het Kremlin te straffen voor de invasie van Oekraïne en Moskou financieel te raken. Rusland is voor zijn overheidsinkomsten erg afhankelijk van de verkoop van olie en gas.
Sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen zijn de olieprijzen met ruim een derde gestegen, door zorgen dat de leveringen verstoord kunnen raken. Zo zijn meerdere Russische banken uitgesloten van het internationale betalingssysteem SWIFT, waardoor het ook moeilijker is geworden om te betalen voor Russische olie.
Grote oliebedrijven als BP, Shell, Equinor, TotalEnergies en ExxonMobil hebben al aangekondigd te vertrekken uit Rusland of hun activiteiten in het land op te schorten vanwege het conflict in Oekraïne en de sancties.
Lees ook: Groningers willen gaskraan openen om Poetin te dwarsbomen, blijkt uit enquête
Goudprijs stijgt tot boven $2.000
De goudprijs is verder gestegen door de oorlog in Oekraïne en de onrust op de financiële markten. Beleggers proberen hun geld in onzekere tijden vaak in veilig geachte beleggingen te stoppen. Goud wordt gezien als een goede manier om waarde op te slaan.
De prijs van een troy ounce (31,1 gram) goud steeg maandag even tot boven de 2.000 dollar Sinds de Russische invasie van Oekraïne is de prijs van het edelmetaal met ruim 4 procent gestegen. Beleggers zijn bezorgd dat de sancties tegen Rusland de wereldwijde groei afzwakken en de inflatie verder laten toenemen.
De prijs van palladium stijgt ook en heeft een recordhoogte bereikt. Dat metaal wordt bijvoorbeeld gebruikt in katalysatoren van auto's. Rusland is de grootste leverancier ter wereld van palladium en bij een escalatie van het conflict rond Oekraïne zouden Russische leveringen verstoord kunnen worden. Zo'n 40 procent van alle palladium wordt in Rusland gewonnen. Ook de prijs van koper is hoger dan ooit.
Voedselprijzen: tarweprijs schiet verder omhoog
De tarweprijzen lopen verder op als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Door de oorlog ligt de uitvoer van graan uit het belegerde land stil, maar ook uit Rusland. Ook kunnen boeren in Oekraïne niet het land op om nieuwe teelten op te zetten, wat ook zal bijdragen aan de tekorten op termijn en daarmee tot hogere prijzen. Dit zal doorwerken in de prijzen die consumenten betalen voor brood, pizza, pasta en andere graanproducten.
Oekraïne en Rusland zijn goed voor meer dan een kwart van de tarwe-export van de wereld. Door de aanhoudende gevechten zijn onder andere havens gesloten waardoor het vervoer stil is komen te liggen en de logistiek in de war is geschopt. De oorlog vormt ook een bedreiging voor het aanplanten van tarwe dit jaar in Oekraïne, omdat boeren bij de gevechten betrokken kunnen raken. De tekorten zullen waarschijnlijk overslaan naar het volgende seizoen, of mogelijk zelfs nog langer.
Op de termijnhandel steeg de prijs van tarwe met circa 7 procent. Daarmee gingen de prijzen verder omhoog, terwijl de tarweprijs vorige week al met 41 procent was gestegen. Dat betekende de hoogste prijsstijging in één week in ruim zestig jaar.
De tarweprijzen staan op hun hoogste niveau sinds de voedselcrisis van 2008. Volgens de Verenigde Naties staan de voedselprijzen al op een historisch hoogtepunt en zullen de prijzen nog verder stijgen. Daardoor zullen de problemen van importeurs nog groter worden en nog meer mensen zullen honger lijden.
AEX omlaag, Aziatische beurzen in mineur
In Europa reageerden aandelenbeurzen negatief op de verdere stijging van grondstofprijzen. De Amsterdamse AEX-index noteerde in de ochtend ruim 1 procent lager op 662 punten.
De aandelenbeurzen in Azië zijn maandag stevig gedaald. De Nikkei in Tokio eindigde uiteindelijk 2,9 procent lager op 25.211,41 punten. Dat is het laagste niveau sinds eind 2020.
Het Japanse oliebedrijf Inpex won meer dan 7 procent na de verdere stijging van de olieprijzen. Japanse autofabrikanten zoals Suzuki (min 8,4 procent) en Isuzu Motors (min 9,1 procent) leverden juist allemaal fors in.
De beurs in Shanghai noteerde tussentijds een verlies van 1,8 procent en de Hang Seng-index in Hongkong verloor 3,2 procent. De Kospi in Seoul zakte 2,1 procent en de All Ordinaries in Sydney werd 1 procent lager gezet.
Euro zakt verder tegenover de dollar
De euro en andere Europese valuta stonden maandag verder onder druk door de escalatie van de oorlog in Oekraïne.
De euro zakte tijdens de Aziatische handelssessie tot 1,0883 dollar, van 1,0911 dollar op vrijdag.
De euro is na de dollar de meest verhandelde valuta ter wereld en is de afgelopen maand met ongeveer 5 procent in waarde gedaald. De euro bereikte ook de zogeheten pariteit ten opzichte van de Zwitserse frank, die in onzekere tijden als een veilige haven wordt beschouwd. Dat wil zeggen dat voor 1 euro precies 1 Zwitserse frank moet worden betaald. Het was voor het eerst sinds januari 2015 dat de eenheidsmunt naar dat niveau zakte.
De Poolse zloty zakte naar een historisch dieptepunt ten opzichte van de euro door de zorgen over de Russische invasie van Oekraïne. De valuta van de landen die het dichtst bij het oorlogsgebied liggen staan onder druk aangezien ze het meest zullen worden getroffen door de sancties tegen Rusland.
Elke Oost-Europese munteenheid is de afgelopen week gedaald ten opzichte van de dollar, aangevoerd door de koersval van de roebel die een nieuw dieptepunt bereikte ten opzichte van de dollar.
De oostelijke landen van de Europese Unie grijpen ook in op de markt om hun valuta te beschermen tegen de uitverkoop. De Tsjechische centrale bank verkocht vrijdag vreemde valuta om de koers van de eigen munt te stutten. De Poolse centrale bank greep vorige week al drie keer in om de daling van de zloty af te remmen. De Zwitserse centrale bank verklaarde daarbij klaar te staan om in te grijpen om de snel stijgende frank aan te pakken.