- Europa staat deze winter een gastekort te wachten, maar niet elk land wordt even hard getroffen.
- Duitsland, Hongarije, Tsjechië en Slowakije lopen volgens The Economist Intelligence Unit (EIU) het grootste risico op problemen.
- Voor Nederland schat de EIU de risico’s als gevolg van onzekere Russische leveringen in als ‘gemiddeld.’
- Lees ook: Duitsland verlaagt de btw op gas van 19% naar 7% om consumenten te ontlasten
Europa staat deze winter een gastekort te wachten, maar het ene land wordt daar veel erger door getroffen dan het andere, blijkt uit gegevens van The Economist Intelligence Unit (EIU). Dat Rusland gasleveringen sinds het begin van de invasie van Oekraïne als wapen gebruikt, zal volgens de denktank resulteren in energietekorten, hoge prijzen en een recessie.
De EIU stelt dat Rusland tot doel heeft de leveringen aan Europa zo onvoorspelbaar mogelijk te maken en daarmee het economische vertrouwen in de Europese Unie te ondermijnen en de eenheid over de sancties. De denktank gaat ervan uit dat de leveringen niet boven de huidige 20 procent zullen uit gaan komen en de komende maanden mogelijk verder teruggeschroefd zullen worden.
De inspanningen om het Russische gas te vervangen door leveringen via andere pijpleidingen of vloeibaar LNG heeft wel tot enig resultaat geleid, maar kunnen de problemen voor de komende winter niet oplossen.
Ondanks het plan van de EU om het gasverbruik met 15 procent te verminderen zullen sommige landen toch niet genoeg gas hebben om aan alle behoeftes van bedrijven en hun inwoners te voldoen. Met name Duitsland, Hongarije, Tsjechië en Slowakije lopen grote risico’s in de problemen te raken.
The Economic Intelligence Unit heeft de meest recente cijfers van de gasvoorraden van de EU-landen op een rij gezet. Die dateren van 11 juli. Nederland staat met 57 procent op die lijst iets onder het EU-gemiddelde van 62 procent. Half augustus heeft Nederland de voorraad op weten te krikken tot 70 procent, maar onderstaande lijst geeft nog altijd een goed idee van welke landen het meest geraakt zullen worden door gastekorten.
In de onderstaande tabel staan de gasvoorraad als percentage van de maximale capaciteit per 11 juli 2022 en het risico op tekorten als gevolg van afhankelijkheid van Russisch gas en de (on)mogelijkheden om alternatieven te vinden:
| Land | Voorraad | Risico op tekorten |
| Polen | 98% | laag |
| Denemarken | 81% | laag |
| Zweden | 80% | laag |
| Spanje | 73% | laag |
| Tsjechië | 73% | hoog |
| Frankrijk | 68% | gemiddeld |
| België | 65% | laag |
| Italië | 65% | gemiddeld |
| Duitsland | 65% | hoog |
| Slowakije | 65% | hoog |
| Nederland | 57% | gemiddeld |
| Oostenrijk | 48% | hoog |
| Letland | 47% | laag |
| Roemenië | 47% | laag |
| Hongarije | 44% | hoog |
| Kroatië | 39% | gemiddeld |
| Bulgarije | 38% | gemiddeld |
Gegevens: The Economist Intelligence Unit
Van Cyprus, Estland, Finland, Griekenland, Ierland, Litouwen, Luxemburg, Malta en Slovenië zijn geen betrouwbare gegevens beschikbaar over hun gasvoorraad. Voor geen van die landen schat de EIU de risico’s op gastekorten hoog in, maar voor Estland en Slovenië wel gemiddeld.
Landen die maken krijgen met tekorten, zullen volgens The Economist Intelligence Unit moeilijke politieke beslissingen moeten nemen om het gasverbruik terug te schroeven. Dat kan bestaan uit het stilleggen van de industriële productie, het opleggen van prijsstijgingen of zelfs huishoudens dwingen de verwarming lager te zetten.
Duitsland, Hongarije, Tsjechië en Slowakije
De Duitse economie is goed voor een kwart van de economie van de Europese Unie. Duitsland erg afhankelijk van Russisch gas. Vóór de oorlog in Oekraïne was het land voor 55 procent afhankelijk van Russisch gas. Inmiddels is dat door meer import uit Noorwegen, extra LNG-leveringen en het heropenen van kolencentrales teruggebracht tot 35 procent.
Maar als Rusland de gaskraan verder sluit, zal vooral de industriële sector serieus in de problemen komen. The Economist Intelligence Unit verwacht vooral schade voor energie-intensieve sectoren als chemie-, staal-, glas- en kunstmestbedrijven, die als eerste op rantsoen zullen gaan.
Ook Hongarije, Tsjechië en Slowakije zijn erg afhankelijk van Russisch gas en hebben omdat ze niet aan zee liggen ook geen toegang tot LNG-terminals. Alternatieve aanvoer zou moeten komen uit Duitsland, Italië en Oostenrijk, maar juist die landen zullen ook kampen met tekorten.
Tsjechië en Slowakije hebben hun voorraad relatief gezien behoorlijk goed op peil, maar die zal vermoedelijk toch niet toereikend zijn. Hongarije heeft minder voorraad, maar zal zijn goede banden met Rusland gebruiken om een deal te sluiten voor levering via de Balkan Stream door Turkije, Bulgarije en Servië, verwacht de EIU.
Op de lange termijn zal de EU veel meer duurzame energie gaan gebruiken en niet meer afhankelijk zijn van Russisch gas, maar die transitie zal zeker enkele jaren duren en gepaard gaan met behoorlijk wat economische schade en politieke onrust.