Kabinet: geen zekerheid over spoedig sluiten Groningse gaskraan

De extra gaswinning uit het Groningenveld in dit zogenoemde gasjaar (oktober 2021 – september 2022) valt mee ten opzichte van een eerdere schatting, zegt staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw). Maar het kabinet kan geen volledige zekerheid geven over spoedige sluiting van deze gaskraan, aldus de bewindsman.

Zijn voorganger Stef Blok had vlak voor het aantreden van het nieuwe kabinet aangekondigd dat de gaswinning dit jaar waarschijnlijk veel hoger zou uitvallen. De opening van een stikstoffabriek, die buitenlands gas geschikt moet gaan maken voor Nederlandse kooktoestellen en cv-ketels, heeft vertraging opgelopen. Ook dreigde de vraag vanuit Duitsland hoger uit te vallen dan voorzien.

Vijlbrief verwacht nu dat er 4,6 miljard kubieke meter moet worden gewonnen in 2022. Dat is alsnog meer dan de 3,9 miljard kuub die eerst was voorspeld, maar lang niet zo hoog als de 7,6 miljard kuub die Blok vreesde.

Het gaat overigens om een voornemen van het kabinet om gaswinning tot deze hoogte toe te staan. Voordat er een definitief besluit komt, krijgt het kabinet ergens in de komende weken nog een advies van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) over de veiligheid van de gaswinning.

Duidelijkheid scheppen

Vijlbrief wil naar eigen zeggen alvast wat duidelijkheid scheppen richting Groningers. "Het gaat zo heen en weer de afgelopen tijd", verzucht de bewindsman. "Dus ik dacht: het is wel zo verstandig even helderheid te brengen dat we heel dicht bij het oude niveau uitkomen wat we ons eerder hadden voorgenomen." Het nieuws begin dit jaar dat de gasproductie mogelijk toch flink zou worden opgeschroefd, zorgde voor veel onrust in Groningen, met een drukbezocht fakkelprotest als gevolg.

Met dit winningsniveau ligt "de weg naar spoedige definitieve sluiting voluit open", meldt Vijlbrief. Maar er is geen zekerheid te geven over "spoedige sluiting in 2023 of 2024", waarschuwt hij. De bewindsman houdt "een slag om de arm omdat ik niet weet hoe de geopolitieke omstandigheden zich gaan ontwikkelen". Het is wel "nadrukkelijk" het doel van het kabinet om volgend gasjaar de kraan dicht te draaien.

Overigens denkt Vijlbrief dat het uiteindelijke gasbesluit nog lager uit zal vallen. Mensen gebruiken naar verwachting minder gas door de hoge prijzen, en het is al maanden relatief warm buiten.

Groninger Bodem beweging blij met minder gaswinning

De Groninger Bodem Beweging (GBB) reageert verheugd op de uitspraak van staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) dat de extra gaswinning in de provincie lager uitvalt dan eerder werd geschat. "Het is positief dat het minder hoog is uitgevallen dan eerder werd gezegd", aldus Merel Jonkheid van de GBB, die opkomt voor de belangen van bewoners.

"Wat ons ook opviel was dat Vijlbrief zei dat hij probeert de gaswinning helemaal te sluiten. Maar daar willen wij hem dan wel aan houden. Daarmee sluit je de discussie ook uit dat er weer meer gas moet moeten gewonnen", stelt Jonkheid.

Kabinet wil meer gas gaan importeren uit andere landen dan Rusland

Het kabinet wil voor de komende winter meer gas importeren uit andere landen en zorgen dat de gasopslagen goed gevuld zijn. Zo moet Nederland voor de energievoorziening minder afhankelijk worden gemaakt van Rusland. Daarnaast wil het kabinet versneld verduurzamingsmaatregelen treffen om het gasverbruik te verminderen.

Voor bedrijven is het door de hoge prijzen nu niet aantrekkelijk om gasopslagen helemaal te vullen. Daarom wordt gewerkt aan maatregelen om te zorgen dat toch voldoende reserves worden aangelegd. Gedacht wordt aan bijvoorbeeld een vulverplichting of aan het afdekken van prijsrisico's door de overheid.

Daarnaast moet snel de importcapaciteit voor vloeibaar gemaakt aardgas (LNG) worden vergroot. Mogelijkheden daarbij zijn uitbreiding van een bestaande LNG-terminal in de haven van Rotterdam en de inzet van een drijvende LNG-opslag in de Eemshaven. Beide opties worden nog verder uitgewerkt.

Het kabinet denkt er verder aan de energiebesparingsplicht voor bedrijven aan te scherpen. Ook komt er een campagne om de mogelijkheden tot energiebesparing, bijvoorbeeld door betere woningisolatie, bij huishoudens onder de aandacht te brengen.

Oppositie kraakt kabinetsplannen

Oppositiepartijen zijn kritisch op de manier waarop het kabinet wil afstappen van Russisch gas zonder dat de leveringszekerheid in het geding komt. Linkse Kamerleden vinden de maatregelen voor bedrijven te vrijblijvend, en zijn het er niet mee eens dat het kabinet de optie openhoudt de Groningse gaskraan later dicht te draaien.

"De oorlog in Oekraïne vereist een noodplan om zo snel mogelijk te stoppen met bijdragen aan de oorlogskas van Poetin", zegt Christine Teunissen van de Partij voor de Dieren. "Het kabinet zet nu in op vrijwillige maatregelen, maar wat we nodig hebben is een effectief energiebesparings- en afschakelplan zodat we Russisch gas boycotten."

"Klimaat en geopolitiek dwingen ons te stoppen met fossiele brandstoffen", schrijft GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger op Twitter. "De overheid moet harde doelen stellen op energiebesparing én om meer duurzame energie op te wekken. Nu vooral zacht en vrijblijvend en ondertussen wordt fossiel met fossiel vervangen."

Volgens PvdA'er Joris Thijssen ontbreekt in het plan van het kabinet "het besef dat ons Russisch gasverbruik Poetins oorlogsmachine financiert". Zijn partij "verwacht een crisisaanpak" om snel van Russisch gas af te komen.

Huisbazen moeten meer doen, en huishoudens moeten beter geholpen worden met energiebesparende maatregelen, vindt Thijssen. "In plaats daarvan grijpt het kabinet meteen weer naar de Groningse gaskraan en komt er een 'informatiecampagne met praktische tips voor mensen'. Dat is niet alleen onvoldoende, maar ook onverantwoord."

SP-politica Sandra Beckerman is niet te spreken over de plannen. "Kabinet gaat gaswinning Groningen mogelijk verhogen en verlengen ondanks veiligheidsrisico’s", aldus het Kamerlid. "Zonder extra geld voor Groningen. Zonder plan om schadeafhandeling en versterking onveilige huizen eindelijk goed te doen. Zonder alternatieven serieus te nemen."

Silvio Erkens, Kamerlid van coalitiepartij VVD vindt het goed dat het kabinet stappen zet om snel onafhankelijk te worden van Russisch gas. Maar "er ontbreken ook nog zaken die de komende weken opgepakt moeten worden", vindt de liberaal. "Een daarvan is of de kolencentrales ingezet moeten worden de komende winter. Dit zou enkel een noodmaatregel zijn, maar mag geen taboe zijn. Die extra kolen moeten dan niet uit Rusland komen."

"Goed dat kabinet maatregelen neemt om energie te besparen", vindt D66'er Raoul Boucke. "Dat scheelt ons in de portemonnee, zorgen we beter voor het klimaat en worden we ook minder afhankelijk van Poetin."

LEES OOK: Extra inkomsten van de gaswinning moeten naar Groningen, vinden CDA en de ChristenUnie