Gaat Trump onafhankelijkheid van centrale bank VS aanvallen?

ANALYSE – In de peilingen voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen kruipen Joe Biden en Donald Trump in april wat dichter naar elkaar toe, wat goed nieuws is voor de zittende president. Hij lag namelijk lange tijd op een flinke achterstand.

Trump komt de laatste weken vooral in het nieuws vanuit een rechtbank in New York, waar hij zich moet verdedigen tegen een aanklacht over het betalen van zwijggeld aan pornoster Stormy Daniels. Aan de andere kant heeft Biden te kampen met lagere economische groeicijfers in de VS en hardnekkige inflatie.

De Amerikaanse economie groeide het eerste kwartaal van 2024 veel minder dan verwacht en de inflatie was juist veel hoger dan voorzien. Het bruto binnenlands product groeide van januari tot en met maart met 1,6 procent op jaarbasis, terwijl de economen had gerekend op 2,4 procent groei.

Daarmee zet de dalende trend door, want de groei van de Amerikaanse economie kwam het derde kwartaal van 2023 uit op 4,9 procent en het laatste kwartaal op 3,4 procent.

De groeivertraging in de VS heeft vooralsnog weinig gevolgen voor de Amerikaanse dollar. Die presteert dit jaar relatief sterk ten opzichte van andere grote valuta zoals de euro, het Britse pond en de Japanse yen. Dat komt mede doordat de rente in de VS relatief hoog is gebleven, maar ook de oplopende spanningen in het Midden-Oosten spelen de dollar in de kaart. De Amerikaanse munt wordt hierbij gezien als een veilige haven.

Het gevolg van de sterke dollar is dat het bedrijfsleven in de VS profiteert via relatief goedkope importen, maar tegelijkertijd zet de dure dollar de Amerikaanse export onder druk.

Hardnekkige inflatie is probleem voor Joe Biden

Goedkopere importen hebben in principe een drukkend effect op de inflatie in een land. Maar dat helpt vooralsnog onvoldoende om de binnenlandse prijsdruk in de VS te matigen. De Amerikaanse inflatie bereikte in maart zelfs het hoogste niveau in een half jaar tijd. Gemiddeld stegen prijzen van goederen en diensten 3,5 procent op jaarbasis. En daarmee komt de Amerikaanse centrale bank in een spagaat terecht.

Om de economie te stimuleren zou je verwachten dat de Federal Reserve de beleidsrente verlaagt. Maar de centrale bank wil ook voorkomen dat prijzen verder stijgen. Dit laatste argument lijkt de overhand te houden, nu renteverlagingen pas vanaf september worden verwacht. Bovendien rekenen analisten erop dat de Federal Reserve de beleidsrente dit jaar minder sterk verlaagt dan eerder werd voorzien.

Dat de prijzen in de VS weer oplopen, iets wat de doorsnee Amerikaan direct in zijn portemonnee merkt. En dat wordt president Biden aangerekend, zeker omdat de lonen niet voldoende meestijgen. Dit kan de Democratische kandidaat opbreken richting 5 november.

Gaat Trump onafhankelijkheid Amerikaanse centrale bank aanvallen?

Biden mag dus niet ontevreden zijn over het feit dat Donald Trump zijn voorsprong in de peilingen niet verder heeft uitgebouwd. Mogelijk kan Biden in de electorale strijd zelfs economische argumenten tegen Trump in de strijd gooien.

Naar verluidt werken adviseurs van Trump namelijk aan plannen om de Amerikaanse centrale bank aan de leiband van het Witte Huis te laten lopen, waarmee de onafhankelijkheid van de Federal Reserve in het geding zou komen. Volgens zakenkrant The Wall Street Journal willen bondgenoten van Trump onder meer voorstellen dat de president geraadpleegd moet worden bij rentebesluiten van de centrale bank.

Als Trump een dergelijk plan zou doorvoeren na winst bij de verkiezingen van november, zouden de gevolgen voor de monetaire stabiliteit van de VS groot zijn. Het kan er bijvoorbeeld toe leiden dat de doelstelling van de Federal Reserve om de inflatie rond de 2 procent te houden in het geding komt.

De onafhankelijkheid van de centrale bank is een belangrijke pijler in iedere moderne democratie. Aanhangers van Trump zullen plannen om deze positie ter discussie te stellen met applaus ontvangen. Velen van hen wantrouwen immers iedere vorm van gezag.

Amerikaanse kiezers die nog geen keuze hebben gemaakt tussen Trump en Biden, zullen wellicht geneigd zijn zo'n extreem standpunt anders te duiden en een voorkeur hebben voor een stabiel financieel-economisch bestel. Dat zal Biden dan ook zeker naar voren brengen in zijn herverkiezingscampagne.

Joey van Hanegem is valuta-expert bij Ebury