Beleggers vragen zich momenteel af welke lessen ze kunnen trekken uit de
financiële crises van 2008 en 2011, toen ze werden overvallen door
zogenoemde “zwarte zwanen”. Dat zijn fenomenen die ondenkbaar zijn, totdat
ze zich voordoen. Hoe kun je als belegger rekening houden met het onbekende?

Duidelijk is wel dat traditionele maatstaven waarmee banken hun klanten
informeren, het risico onderschatten. Maatstaven als de volatiliteit, ofwel
de bewegelijkheid van koersen, en standaarddeviatie (afwijking van het
gemiddelde, red) zeggen niet alles over risico.

Extreme stress

Als een aandelenbelegging door de tijd heen gemiddeld 6 procent rendement
oplevert en een standaarddeviatie van 12 heeft, dan mag het jaarremendement
volgens een standaard risicoraamwerk twee tot drie keer per honderd j min 18
procent bedragen. In de praktijk blijkt dit veel vaker het geval te zijn en
heeft u dit alleen al in de laatste tien jaar meerdere keren meegemaakt. Het
hele erge voor beleggers komt vaker voor dan je denkt!

Bovendien is dat het hele erge vaak erger dan je denkt. Het rendement op een
wereldwijde en goed gespreide belegging bedroeg in het meest recente
rampjaar bijna minus 39 procent. Een twee maal zo laag rendement als wat
volgens de statistiek nog waarschijnlijk is. Als een obligatiemarkt of
aandelenmarkt in de stress raakt, kan ze hele rare dingen doen. Vooral
illiquide beleggingen of exotische optiestructuren zijn dan de pineut.

De whizkids bij banken en vermogensbeheerders, die ons eerst de sommetjes
voorrekenden die achteraf gezien slechts een stukje van het risico
onthulden, hebben hun modellen inmiddels natuurlijk verbeterd en komen met
nieuwe, meer ingewikkelde manieren om risico te berekenen.

Pijngrens belegger

Maar ook belegger die geen econometrie of wiskunde heeft gestudeerd, kan
rekening houden met het hele erge.

1. Een beleggingsproduct dat zijn risico beperkt met kwantitatieve modellen en
statistische maatstaven - en dus verder gaat dan gewoon het kopen van
aandelen en obligaties - moet met scepsis tegemoet worden getreden. Vaak
werken deze producten, waaronder hedge funds, uitstekend, totdat het dringen
wordt bij de uitgang op de financiële markten en de portefeuille instort.
Het vermeende zeer lage risicoprofiel kan op de schroothoop.

2. Een belegger moet het hele erge visualiseren. Als het een belegger pijn
doet als zijn aandelenportefeuille in waarde halveert en als het hem raakt
als obligaties een kwart van hun waarde verliezen, hoeft hij zich nog geen
zorgen te maken. Immers: een pijnlijke situatie mag als zodanig worden
ervaren en “no gain without pain” is ook waar. Maar als de totale balans van
een belegger in zo’n geval instort en er geen perspectief is, kun je gerust
stellen dat het risico dat wordt gelopen, te hoog is

De lente is mooi begonnen. Maar verlies je verstand niet. Het hele erge komt
vaker voor dan je denkt en kan heel erg zijn. Ik heb het hier alleen over
geld. Gelukkig zijn de mooiste dingen gratis.

Freddy van Mulligen is portfoliomanager fondsmanagerselectie bij Syntrus
Achmea. Deze column is niet bedoeld als individueel advies tot het doen
van beleggingen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl