Niemand houdt van stof. Het staat vies, het kan op je longen slaan en nogal wat mensen reageren er allergisch op. Wat weinig mensen weten, is dat veel soorten stof explosief zijn. Arjan Hendriksen legt uit waar je op moet letten. Hendriksen is manager risicobeheersing bij Interpolis.
Zelfs iets schijnbaar onschuldigs als melkpoeder kan ontploffen zoals dit filmpje laat zien. Wat voor melkpoeder geldt, geldt ook voor veel andere stoffen. Sta daarom eens stil bij de stoffen die jouw bedrijf gebruikt, onderzoek de mogelijke risico’s en neem maatregelen. Maar eerst een korte uitleg over stof-explosiegevaar.
Welke stoffen kunnen ontploffen?
Alle stoffen die niet zijn geoxideerd, kunnen ontploffen. Bepaalde bedrijven moeten daarom extra alert zijn. Denk aan houtzagerijen, diervoeder en graan verwerkende bedrijven, metaal bewerkende bedrijven, broodfabrieken en andere bedrijven waar grote hoeveelheden poedersuiker, bloem of bakmeel worden gebruikt.
Hoe ontstaat een stofexplosie?
Voor het ontstaan van een stofexplosie zijn drie factoren van belang. Allereerst natuurlijk de aanwezigheid van een stofwolk of een stoflaag die door luchtverplaatsing gaat wervelen. Dit kan explosief pas ontbranden wanneer er ook zuurstof aanwezig is en een ontstekingsbron.
Die ontstekingsbron kan van alles zijn. Van een flikkerende tl-verlichting, een vonk door vallend gereedschap of statische elektriciteit tot een oververhitte machine.
Primaire en secundaire ontploffing
Een stofexplosie lijkt op een gasexplosie maar is verraderlijker. Door de eerste explosie ontstaan vaak stofwervelingen die vervolgens ook exploderen; de zogenoemde secundaire ontploffingen. Op deze manier kan een stofexplosie met een enorme snelheid door een bedrijf razen.
In 10 stappen naar een veilige werkomgeving
De aanwezigheid van stof hoeft een veilige werkomgeving niet in de weg te staan. Als je de volgende 10 adviezen opvolgt, is de kans minimaal dat er ooit iets mis gaat.
- Zorg ervoor dat alle medewerkers zich bewust zijn van de aanwezigheid van stof en de gevaren daarvan. Oplettende medewerkers die goed zijn opgeleid en de boel ook schoon houden zijn uw beste bescherming.
- Laat stof niet ophopen. In stofhopen kan, afhankelijk van het materiaal, broei ontstaan. Als er dan een deur, raam of luik opengaat, wervelt het stof op en kan de broei aan de oppervlakte komen met een explosie als gevolg.
- Door vallen van (grond)stoffen en wrijving tussen materialen kan statische elektriciteit ontstaan. Zorg ervoor dat statische elektriciteit wordt afgevoerd door deugdelijke aarding van leidingwerk en machines. Voorkom met name opbouw van statische elektriciteit in filterkasten en stofzuigsystemen door deugdelijke aarding.
- Zie toe op professionele aanleg en periodiek onderhoud van de elektrische installatie. Vervang defecte onderdelen direct. Een knipperende tl-lamp kan vonken afgeven.
- Gebruik speciaal schakelmateriaal dat niet kan vonken en verlichting die geen hitte afgeeft.
- Voorkom wrijving tussen metalen onderdelen. Let bijvoorbeeld goed op hete lagers, aanlopende ventilatoren en slippende v-snaren.
- Controleer apparaten en machines geregeld op afdoende koeling. Bedenk dat een laag stof koeling bemoeilijkt.
- Wees extra voorzichtig met brandgevaarlijke werkzaamheden, lees daarover meer in deze eerdere column.
- Markeer explosiegevaarlijk gebied met waarschuwingstekens.
- Laat een onafhankelijke expert onderzoek doen en een explosie-veiligheidsdocument (EVD) opstellen.
Explosie-veiligheidsdocument
Dit document beschrijft de stofexplosie-eigenschappen van toegepaste stoffen en de zonering binnen je bedrijf. Het bevat zoneringstekeningen, preventiemaatregelen, instructies en opleidingen, veiligheidsvoorschriften, een risicoanalyse en plan van aanpak. Ook beschrijft het document de overige organisatorische maatregelen en de systemen om (de gevolgen van) explosies te verminderen.
Maar zoals eerder gezegd, begint veilig werken met je bewust te zijn van mogelijke gevaren. Een gewaarschuwd mens telt nog altijd voor twee. Meer weten over preventie van stofexplosies? Neem dan contact op met [email protected]
Arjan Hendriksen is manager risicobeheersing van Interpolis. In een reeks bijdragen laat hij bedrijven zien hoe ze doordacht kunnen omgaan met risico’s. Interpolis is partnerexpert van Z24.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl