ANALYSE – De Europese economie draait op volle toeren. Voor het eerst in lange tijd groeien alle eurolanden tegelijk.
De voorspellingen voor dit en volgend jaar zijn optimistisch. Dit is dan ook een mooi moment voor politici om te handelen naar de regel: ‘repareer het dak als de zon schijnt.’ Want er valt genoeg te sleutelen en timmeren in de eurozone en EU.
Dit zou het jaar moeten zijn om flinke stappen te zetten. Ervan uitgaande dat Angela Merkel een regering weet te vormen en Italië in het voorjaar tot een relatief pro-Europees kabinet komt, zijn dan verkiezingen in de drie grootste eurolanden achter de rug – met in Berlijn en vooral Parijs pro-Europese leiders aan het roer die zich niet druk hoeven maken om naderende verkiezingen.
Merkel zelfs helemaal niet meer, want die is dan bezig aan haar laatste termijn als bondskanselier.
In 2019 vinden Europese verkiezingen plaats, waardoor dat jaar weinig verwacht kan worden van versterking van Europa. Derhalve moet het dus in 2018 gebeuren.
Met bijvoorbeeld de eurozonevoorstellen van de bevlogen Europeaan Emmanuel Macron en intensievere defensiesamenwerking lijkt Europa de wind in de zeilen te hebben. Echter, ideeën zijn makkelijk te lanceren. Ze in de praktijk brengen is een stuk moeilijker. Zeker in Europa, waar op veel belangrijke terreinen 28 – en na de Brexit 27 – landen het eens moeten zijn.
Problemen in Europa
Door de flinke groei zijn bestaande problemen even onder het tapijt geveegd, maar ze zijn zeker niet verdwenen. Veel landen kampen met torenhoge schulden, in de zuidelijke landen is de werkloosheid nog steeds erg hoog en de economische divergentie tussen de ‘sterke’ en ‘zwakke’ landen in de eurozone is niet verdwenen - en in sommige opzichten zelfs toegenomen.
Het continent vergrijst snel, landen in het oosten vinden dat de westelijke EU-landen het Russisch gevaar onderschatten en de democratie staat onder zware druk in veel lidstaten in het oosten. De half-autoritaire regeringen in Polen en Hongarije houden elkaar daarbij de hand boven het hoofd.
Verder mogen populisten Europa niet overlopen hebben gedurende de verschillende landelijke verkiezingen afgelopen jaar, maar ze zijn op menig plek wel een steeds grotere factor geworden in het politieke landschap. Kijk maar naar de FPÖ in Oostenrijk, M5S in Italië, AfD in Duitsland en de Deense Volkspartij in Denemarken.
Brexit, Trump en Poetin
Daarnaast is Europa gezien de geografie, economische openheid en politieke verdeeldheid kwetsbaar voor invloeden van buitenaf. En buiten rommelt het.
De voormalige Zweedse premier en minister van Buitenlandse Zaken Carl Bildt spreekt van het BTP-fenomeen: Brexit, Trump en Poetin die voor Europese hoofdbrekens zorgen.
Daaraan kunnen we China toevoegen, dat zijn politieke en economische invloed in toenemende mate laat merken in Europa. Politici worden daar ook nerveuzer van. Er gaan nu ook stemmen op om wederkerigheid te eisen in betrekkingen met China - in de zin dat Chinese bedrijven wel overnames mogen doen in Europa, mits Europese landen ook bedrijven kunnen overnemen in China.
Cocktail of hamer
Als de groei terugvalt, komen politieke spanningen weer naar de oppervlakte. Deze zullen solidariteit ondermijnen en aandacht, tijd en politiek kapitaal opeisen, waardoor ze het moeilijker maken om eventuele economische tegenvallers op te vangen.
Dit jaar zal de aantrekkende economische groei waarschijnlijk nog onderliggende problemen verbloemen. Maar als politici bij dit mooie weer ervoor kiezen om met een cocktail het zwembadtrapje af te dalen in plaats van met een gereedschapskist de trap te beklimmen naar het dak, dan staan ze in een van de komende jaren mogelijk met een poncho in het Europese huis in paniek te staren naar de gaten in het lekkende dak.
Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ECR Research en heeft zich gespecialiseerd in de repercussies van geopolitieke en politiek-economische ontwikkelingen op de financiële markten.