- Europa is bang dat Rusland na Oekraïne ook andere landen in de regio zal aanvallen.
- Tegelijkertijd wekt aanstaand president Donald Trump de indruk dat de VS minder actief willen worden bij het helpen van NAVO-bondgenoten.
- Zonder Amerikaanse steun ontbreekt het Europa aan basale capaciteiten om zich effectief tegen Rusland te verweren, zeggen militaire experts tegen Business Insider.
- Lees ook: EU wil harder optreden tegen Russische schaduwvloot van olietankers
Als aanstaand president Donald Trump de militaire samenwerking met Europa zou beëindigen, verliezen Europese NAVO-landen belangrijke steun die nodig is in de strijd tegen de Russische agressie.
Europa leunt sterk op de Verenigde Staten op het gebied van militair materieel. Cruciaal hierbij zijn vliegtuigen en wapens die de luchtdefensiesystemen van de tegenstander kunnen uitschakelen, ook wel Suppression of Enemy Air Defences (SEAD) geheten.
Als een leger de luchtverdedigingssystemen van de tegenstander niet kan uitschakelen, wordt de eigen luchtmacht kwetsbaar. Je kunt dan de eigen gevechtsvliegtuigen minder makkelijk inzetten, met als gevolg dat grondtroepen veel kwetsbaarder zijn en dus minder effectief.
“Een van de meest cruciale zaken waarop Europa achterloopt, is SEAD”, zegt militair expert Tim Robinson van de Britse Royal Aeronautical Society tegen Business Insider. Wapentuig waarmee je de vijandelijke luchtverdediging uitschakelt, vervult volgens hem “een cruciale rol”, maar Europa heeft daar veel te weinig in geïnvesteerd.
Afhankelijkheid Europa van militaire kracht VS
Europa telt maar weinig legereenheden die gespecialiseerd zijn in het aanvallen van de vijandelijke luchtverdediging. De luchtmacht van respectievelijk Duitsland en Italië beschikt over zogeheten AGM-88 HARM-munitie voor het uitschakelen van radarsystemen. Zij zijn hiervoor uitgerust met speciale apparatuur (Emitter Location Systems), maar die apparatuur worden volgend jaar buiten gebruik gesteld.
Andere Europese NAVO-landen maken gebruik van F-16's, die een SEAD-rol kunnen vervullen, maar alleen de Amerikaanse Air Force Fighting Falcons zijn uitgerust met het HARM-systeem.
Bondgenoten van de VS overwegen steeds vaker om oudere vliegtuigen te vervangen voor de F-35, maar slechts enkele partners slaan daarvoor AGM-88-raketten in. Juist dit type raket is geschikt om de vijandelijke luchtverdediging aan te vallen.
De F-35 is volgens luchtvaartdeskundige Justin Bronk speciaal ontworpen om luchtdoelrakettent te omzeilen, zo schreef hij afgelopen jaar. Het vliegtuig is onder meer uitgerust met allerhande sensoren om de locatie van vijandelijke luchtraketsystemen te detecteren. Toch ben je er niet, als je alleen de F-35 inzet tegen vijandelijke luchtverdedigingssystemen, stelt Bronk.
Europa is sterk afhankelijk van de VS, wat verre van ideaal is, aangezien het maar de vraag is of het continent straks nog kan vertrouwen op de Amerikaanse militaire steun. De Russische inval in Oekraïne heeft bovendien nog eens pijnlijk onderstreept hoe belangrijk het is om de vijandige luchtverdediging te verslaan.
Zowel Oekraïne als Rusland zijn er tot nog toe niet in geslaagd de luchtverdediging van de tegenstander uit te schakelen. Dit heeft ertoe geleid dat de luchtmacht van beide landen forse schade heeft geleden. Bovendien zijn grondtroepen van beide legers kwetsbaar gebleven met veel slachtoffers tot gevolg.
"Een belangrijke les van de oorlog in Oekraïne is dat de luchtmacht raketsystemen die vanaf de grond opereren, moet kunnen vinden en vernietigen", meent militair expert Mattias Eken van de Amerikaanse denktank RAND Corporation. Alleen dan kun je een overwicht in de lucht creëren.
Behalve de VS heeft geen enkele westerse luchtmacht sterke capaciteiten om de luchtverdediging van de tegenstander uit te schakelen, meent Eken. Alle andere NAVO-partners kampen met "beperkt aanvalsmaterieel, [dito] munitievoorraden en [beperkte] kennis over het het uitvoeren van grote, diverse aanvallen".
NAVO zonder VS niet voldoende uitgerust
Dat Europa straks niet meer op de VS kan rekenen, is geen vergezochte aanname. Aankomend president Trump staat bekend om zijn kritiek op de NAVO. Tijdens zijn eerste termijn dreigde hij om de VS uit de militaire alliantie terug te trekken, als andere landen niet meer geld zouden spenderen aan defensie.
Europese landen hebben hun defensie-uitgaven sterk verhoogd sinds de start van de Russische invasie in Oekraïne. Sommige landen geven nu zelfs een hoger percentage van hun bruto binnenlands product aan defensie uit dan de VS.
Militaire experts waarschuwen er niettemin voor dat de hogere Europese defensie-uitgaven vooralsnog onvoldoende zijn om Oekraïne te helpen en het continent voor te bereiden op de dreiging van de Russen. Europa heeft de VS hoe dan ook nodig.
Russische dreiging en tekortkomingen
Rusland heeft al meerdere keren gedreigd om andere landen in Europa aan te vallen. Amerikaanse troepen zijn nu zo sterk aanwezig in Europa, dat ze "automatisch betrokken zouden raken" als er iets gebeurt, tenzij de VS een complete beleidsverandering doorvoeren door hun troepen uit Europa terug te halen, stelt de voormalige Amerikaanse topgeneraal Gordon Davis.
Toch heeft Europa wel een begin gemaakt met het wegwerken van lacunes in de eigen defensiecapaciteiten. Zo ontwikkelt een pan-Europese defensie-onderneming momenteel een SPEAR-EW-raket.
"Ik denk dat het kwartje is gevallen," zegt militair expert Robinson, al gebeurt er volgens hem nog niet genoeg.
Het opzetten van een bevoorradingsketen voor de noodzakelijke raketten kan zelfs jaren duren, denkt militair expert Michael Bohnert van de RAND Corporation. Dit betekent volgens hem dat er "eigenlijk geen goede opties" zijn om een tekort op de korte termijn op te vullen, als de VS zich terugtrekken.
Volgens Robinson heeft Europa een ontwikkelde industriële basis, maar "de uitdaging is dat het allemaal gefragmenteerd is".
Toch vindt er wel enige samenwerking plaats. Zo spraken vier Europese landen af om hun gezamenlijke straaljagers in te zetten als één vloot. "Samenwerking is essentieel", zegt analist Jan Kallberg van de denktank Center for European Policy Analysis.
Volgens Kallberg zouden landen samen materieel moeten inkopen en "gezamenlijk als multinationale kracht moeten opereren", al helemaal aangezien Europa een groot continent is dat veel defensiecapaciteiten nodig heeft.
Het aanvullen van de Europese tekortkomingen wat betreft het uitschakelen van de vijandelijke luchtverdediging kost tijd. Aan de andere kant heeft Rusland zich niet bijster sterk getoond bij de inzet van zijn eigen materieel in Oekraïne, een zwakte die Europa uiteindelijk kan helpen. "Als er oorlog uitbreekt, zijn het niet de Europese vaardigheden die voor redding zorgen, maar Russische tekortkomingen", stelt Kallberg.