Het overleg tussen de ministers van Financiën van de negentien eurolanden (de eurogroep) is afgelopen. Een gezamenlijk akkoord over de aanpak van de Griekse schuldenkwestie tussen de geldschieters en Griekenland is er niet.

Het huidige steunpakket voor Griekenland zal dinsdag om middernacht verlopen, zei eurogroepvoorzitter Jeroen Dijsselbloem zaterdag na afloop van het overleg. Dat is “spijtig genoeg” de enige conclusie , zei Dijsselbloem nadat de Griekse regering de voorstellen voor hervormingen en besparingen om de Griekse economie weer op eigen benen te krijgen in ruil voor financiële ondersteuning, heeft afgewezen.

Na een korte onderbreking praten de andere achttien eurolanden verder, zonder Griekenland. “We gaan bespreken wat de gevolgen zijn van deze politieke conclusie en wat nodig is om ervoor te zorgen dat de stabiliteit en de geloofwaardigheid van de eurozone op een hoog niveau blijven”, zei Dijsselbloem. De eurolanden zullen met name kijken wat de gevolgen zijn voor andere (zwakkere) eurolanden en wat nodig is om dit te beperken.

Referendum over steunplan

De extra vergadering in Brussel begon rond 14.30 uur. De Griekse premier Alexis Tsipras legde in de nacht van vrijdag op zaterdag een bommetje onder het overleg door een referendum aan te kondigen over een financieel reddingsplan voor het land. Die volksraadpleging moet op 5 juli plaatsvinden.

De aankondiging van de volksraadpleging kwam als een onaangename verrassing voor de andere eurolanden. Dijsselbloem vertelde dat onderhandelingen met experts van alle partijen bijeen waren toen de Griekse experts plotseling de kamer verlieten. Pas kort daarna werd duidelijk waarom.

De Griekse regering gaf direct een negatief stemadvies mee aan de bevolking. Zelfs als de Grieken vóór de voorstellen van de geldschieters stemmen, is er grote twijfel bij Dijsselbloem of de Griekse regering die dan ook daadwerkelijk gaat uitvoeren.

Steunpakket verlengen

Voor de geldschieters (eurolanden, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds) sloot Tsipras met die actie de deur voor verdere onderhandelingen over een afronding van het lopende steunprogramma voor Griekenland, dat dinsdag om middernacht afloopt.

Griekenland wilde dat de eurolanden het steunpakket voor een korte tijd zouden verlengen, totdat het referendum plaats had gehad. Het steunprogramma, dat in februari nog met vier maanden werd verlengd, loopt 30 juni af. Voorafgaand aan het overleg zeiden meerdere ministers ook dat "de deadline de deadline is".

Dijsselbloem heeft altijd gezegd dat de inzet van alle besprekingen gericht was op het bereiken van een akkoord over de afronding van het steunprogramma, maar hij zei ook wel voorbereid te zijn op "alle eventualiteiten". De ministers van de eurolanden praten over hoe ze de gevolgen van het aflopen van de steun aan Griekenland voor andere (zwakkere) eurolanden kunnen beperken.

Wanbetaling op lening van IMF

Het aflopen van het steunprogramma hoeft niet automatisch een vertrek van Griekenland uit de eurozone te betekenen. Maar Griekenland zal vanaf dat moment wel financieel op eigen benen moeten staan en het is de grootste vraag of het land dat kan.

De praktische consequenties van de beslissing om een referendum uit te schrijven zijn groot. Als Griekenland pas op 5 juli uitsluitsel geeft over instemming met een hervormings- en bezuinigingspakket, kunnen de andere eurolanden voordien geen noodsteun uitkeren. Dit betekent in de praktijk waarschijnlijk dat Griekenland op dinsdag 30 juni een lening van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) niet of  in ieder geval slechts deels kan terugbetalen en daarmee officieel wanbetaler wordt.

Vraag is wat de Europese Centrale Bank (ECB) dan doet. Die moet nu om de paar dagen toestemming geven aan de Griekse centrale bank, zodat de centrale bank Griekse banken kan helpen om de uitstroom van spaargeld op te vangen met tijdelijke leningen – de zogeheten Emergency Liquidity Assistance (ELA). Of de noodsteun vanuit de ECB voor Griekse banken ook wordt stopgezet, is aan de ECB, zei Dijsselbloem.

Vraag is of de ECB het zich kan permitteren het noodloket open te houden, als er een echte bankrun op gang komt maandag. Volgens persbureau Bloomberg zijn zaterdagmorgen zeker 500 van de meer dan 7000 geldautomaten in Griekenland leeggehaald. De banken in Griekenland gaan maandag gewoon weer open, zei een Griekse onderminister na de toespraak van Tsipras. De regering heeft geen plannen om kapitaalstromen aan banden te leggen.

Bron: Z24/ANP

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl