Escaperooms zijn een ware hype. In een paar jaar tijd zijn kamers van waaruit je moet ‘ontsnappen’ door puzzels op te lossen een uitje geworden dat qua populariteit kan wedijveren met karten en bowlen. Nu begint er zelfs een branche op te komen van bedrijven die escaperooms bouwen.
Escaperooms zijn kamers waarin je je laat opsluiten met een paar vrienden of collega’s. Als team moet je aanwijzingen vinden en raadsels oplossen om zo binnen zestig minuten de code te kraken waarmee je uit de ruimte kunt ontsnappen.
Meestal betaal je als groep zo’n 80 tot 100 euro, met uitschieters naar 150 euro. Veel mensen vinden het een spannende race tegen de klok, en dat is te merken aan de populariteit. Volgens vergelijkingssite all-escaperooms.nl zijn er 382 escaperooms in Nederland.
Een daarvan is Project Escape in Nijmegen. Eigenaar Mark Smolenaars noemt zichzelf ‘belevingscreator’. Hij heeft op dit moment één kamer; een tweede moet in september klaar zijn. Smolenaars wil snel uitbreiden, want de concurrentie zit niet stil. In Nijmegen zijn er maar liefst zes bedrijven met escaperooms met in totaal vijftien kamers.
Smolenaars vindt het aan de ene kant goed dat het er steeds meer zijn. “Zo kun je elkaar versterken en samen de markt vergroten. Aan de andere kant krijg ik er wel een klein beetje de zenuwen van. Nou jongens, moeten het er zoveel zijn?”
Bouwen escaperooms uitbesteden
Met de hausse aan escaperooms is er ook een branche opgekomen van escaperoom-bouwbedrijven. Je kunt zulke bedrijven vragen om een specifiek idee technisch te realiseren, maar ook om zelf een concept compleet uit te werken.
Alles zelf doen gaat niet, geeft Smolenaars toe. “Ik ben onhandig.” Voor zijn eerste escaperoom liet hij een enkel object op maat maken, zoals een houten kast met een mechanische puzzel erin. Voor zijn tweede escaperoom, die nu in aanbouw is en als thema 'de ramkraak' heeft, heeft hij flink de portemonnee getrokken. “Daar heb ik denk ik wel voor 30.000 euro uitbesteed aan andere bedrijven. Zeker de helft daarvan is voor techniek en programmeerwerk.”
Vergelijkingssite Escaperoomsnederland.nl mailde alle escaperooms met de vraag wie ook voor anderen escaperooms zou willen bouwen. De beheerders van de site sturen nu zulke aanvragen door naar bouwers – die leads verkopen is hun businessmodel.
Volgens de website moet je minimaal 10.000 euro uittrekken voor een beetje escaperoom. Met de huidige populariteit van ontsnappingskamers is dat een vrij probleemloze investering, meent Smolenaars. “Wat ik nu investeer, heb ik verdiend. Toen de eerste kamer af was, stonden mijn rekeningen allemaal helemaal op nul en had ik nog een lening staan. Binnen anderhalf jaar kan ik dertig à veertigduizend euro investeren. Dat er zo veel instappers zijn is, dus niet zo raar.”
Speciale puzzels
Sommige puzzels zie je overal: rekenopdrachten bijvoorbeeld, en trucs met blacklight. Maar alles is mogelijk bij de gespecialiseerde bedrijven, van gewichten die een mechaniek in werking stellen tot lasers, spiegels en warmtecamera's. “Een simpele escaperoom bouwen is niet zo moeilijk. Maar iets maken waarvan mensen uit het hele land tegen elkaar zeggen 'daar moet je echt heen', daar is wel meer voor nodig.”
Gloeidraad is een bekende producent in het wereldje. Het bedrijf noemt zich “een escaperoompuzzel-ontwerpstudio, gespecialiseerd in de creatie van technologische enigma’s”. Volgens Raymond Reints van Gloeidraad is zijn bedrijf het enige in Europa dat specifiek dit doet. “We maken alleen de puzzels. Anderen kunnen helpen met het concept en het verhaal, maar wij zijn specialist op het gebied van technologie. Dat is een heel leuke positie.”
Gloeidraad richt zich op het wat hogere segment in de branche, aldus Reints. “Puzzels zijn vaak ook special effects. Magie creëren, dat is voor ons leukste om te doen. De budgetten die mensen moeten hebben om die effects te kunnen laten maken zijn wat hoger.” Hoeveel is er nodig om Gloeidraad iets bijzonders te laten maken? “De puzzels die we maken, zijn tussen de vijfhonderd en zevenduizend euro. Het hangt erg af van de complexiteit. Voor zevenduizend euro heb je bijbehorende belichting, audio, special effects, dan heb een 'wow-effect'.”
Welke escaperooms hebben dat 'wow-effect' al? “The Dentist in Delft en Escape Room Alkmaar zien er waanzinnig goed uit. Sherlocked in Amsterdam is gemaakt met gigantisch oog voor detail. De thematiek van De Meisjeskamer in Bunschoten is geweldig. Ze hebben allemaal iets waar ze heel goed in zijn.”
Zelf escaperooms bouwen
Er zijn ook bedrijven die een complete escaperoom neerzetten. Vaak zijn het bedrijven die begonnen zijn met eigen kamers, om vervolgens hun kennis en vaardigheden te gelde te maken. Escape World bijvoorbeeld, een bedrijf dat zelf negen kamers heeft in Amsterdam, maar ook beschikbaar is om voor anderen de thematische inrichting en ingenieuze puzzels te realiseren.
Kunstenaar Frank Kastelein heeft al jaren zijn atelier in Fort De Hel in Willemstad, waar hij ook bedrijfsuitjes organiseert. De afgelopen jaren zijn daar twee escaperooms bijgekomen én een mobiele escaperoom in een bus. “Ik ben al mijn hele leven creatief bezig. Als ik mijn creativiteit ergens in kwijt kan, dan is het in escaperooms. Er zijn geen regels, alles kan.”
Hij is net klaar met vier complete escaperooms bouwen op een boot, inclusief de elektronica en het design. In een van de kamers zit een luik in de grond, dat uitkomt in een naastgelegen kamer. De groep die achterblijft kan degene die via het gat op onderzoek uitgaat volgen met een camera in de tunnel. Een van de kamers is een stuurhut, compleet met schermen die zicht geven op een woeste zee. “Waar wij goed in zijn, is naar de ruimte zelf kijken. Als je mij een lege loods geeft, zal ik op zoek gaan naar een vliegtuig en geen muurtjes erin zetten.”
Nieuwe concepten
Gloeidraad heeft nu twee werknemers en wil komende tijd verder groeien, vertelt eigenaar Raymond Reints. “We zitten nu tot december vol met opdrachten. We gaan kijken hoe we dat rustig uit kunnen breiden.” Maakt hij zich geen zorgen dan, dat de hype ook weer over kan gaan? Nee: “Als de markt verzadigd is, moeten escaperooms weer nieuwe dingen gaan doen. Daar zal continu groei in zitten.”
Dat begint al te komen. Nu zijn de meeste escaperooms nog voor groepen tot een man of zes die standaard een uur hebben om puzzels op te lossen. Maar bij Prison Escape in Rotterdam word je met 160 man tegelijk opgesloten in een gevangenis en moet je binnen drie uur ontsnappen. En in Woerden zit H.E.L. Shooter, dat een escaperoom combineert met airsoft-schieten.
“Het leuke is dat het nog in de kinderschoenen staat", zegt Frank Kastelein. "Maar de volgende stap is natuurlijk virtual reality toevoegen. Ik wil zelf graag richting het extreme, dus alles wat fysieker maken. Denk aan stroomschokken, of helemaal in het donker, of dat je kans loopt nat te worden.”
Ook Mark Smolenaars wil zich als bouwer profileren. “Ik heb al contact met een man die een budget heeft van 30.000 euro. Ik wil best een escaperoom voor hem bedenken. Dat is toch het leukst, mooie kamers en goede puzzels bedenken.”