Tijdens mijn studie in de tachtiger jaren viel er niet aan te ontkomen.
Eindhoven was Philips. En natuurlijk PSV, wat ook weer het sportclubje van
Philips is. Veel hoogleraren, docenten en onderzoekers van de TU Eindhoven
waren gelieerd aan Philips. Een groot organisch geheel.
De multinational was lichtend voorbeeld in vele case studies, die gretig
werden verorberd door ambitieuze studenten. Toch moet het in die tijd steeds
meer moeite hebben gekost successen te vinden, want Philips was allang niet
meer de voorbeeldonderneming van weleer. Zo maakte Sony mooiere en betere
televisies, terwijl Philips dreigde te verzuipen in een verzwelgende
bureaucratie. De tijden van omzet- en winstgroei lagen ver terug.
ASML succesvolle afsplitsing
Beul Jan Timmer was de eerste topman die schoon schip wilde maken. Opvolgers
Cor Boonstra en Gerard Kleisterlee deden het dunnetjes over. Inderdaad, ze
slaagden erin de onderneming af te slanken.
Opmerkelijk genoeg bleek een van de afsplitsingen een
heuse parel. Producent van chipmachines ASML kon pas echt gedijen toen
hij was ontsnapt uit de verstikkende bureaucratie van de voormalige moeder.
ASML maakte veel beleggers steenrijk en heeft inmiddels een vergelijkbare
beurswaarde als Philips.
Afgeslankte moloch met behoud van DNA
Toch mogen Philips beleggers niet klagen. Over de laatste twintig jaar
rendeerde het aandeel jaarlijks gemiddeld enkele procentpunten beter dan de
AEX-index, na herinvestering van dividend. Maar zelfs getalenteerde
topmanagers als Timmer slaagden er niet in het DNA van Philips compleet te
veranderen. Onterecht zien velen de onderneming nog steeds als een
semi-overheidsinstelling, maar Philips heeft nog een lange weg te gaan om
zich om te vormen tot een geoliede
vechtmachine op het wereldwijde kapitalistische toneel.
Aan de kernmarkten kan het niet liggen. De medische tak kan een goudmijn
blijken, met toenemende rijkdom in opkomende economieën en een vergrijzend
Europa en Japan. De lichtdivisie is kansrijk met de oprukkende
LED-technologie.
Kartelboete
Eerst moet Philips met het verleden afrekenen. Het concern kwam vorige week
negatief in het nieuws door een recordboete
van een half miljard euro uit Brussel wegens kartelgedrag. Prijzen van
beeldbuizen waren jarenlang kunstmatig hooggehouden middels geheime
afspraken tussen concurrenten.
Toch knap van het oude Philips. Ondanks stevig en illegaal opgekrikte prijzen
presteerde ze het om jarenlang nauwelijks rendement te halen uit
consumentenelektronica. Beleggers moeten hopen dat het nieuwe Philips de
kansen in de medische en lichtmarkten wel weet uit te buiten. Liefst binnen
de wet.
Errol Keyner is adjunct-directeur bij de Vereniging van Effectenbezitters (VEB),
maar schrijft dit artikel op persoonlijke titel. De auteur heeft geen
positie in Philips.
Lees ook:
Meer analyses van Errol Keyner
Volg de markten op Z24 Beurs
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl