Zijn schulden een essentiële of schadelijke brandstof voor ons kapitalistisch systeem? Errol Keyner pleit voor bezinning, na de kredietcrisis.

Geen kapitalisme zonder groei. Zowel de ondernemende als de consumerende mens streeft naar beter en meer. Schulden brengen dit verlangen dichterbij.

De kredietcrisis toonde aan dat risico’s zwaar waren onderschat. Veel banken en landen hadden teveel schulden om de klappen op te vangen. Kordaat ingrijpen van centrale banken vermeed een ineenstorting van het financiële systeem.

Tijd voor bezinning

Ook al hebben ze de crises overleefd, fundamenteel hebben overheden en banken teveel schuld. Banken maken daarbij nog enigszins progressie door knarsetandend hun twee procent solvabiliteit te verdubbelen naar een iets minder absurd laag niveau.

Overheden niet. Zij zeggen te bezuinigen, maar geven ieder jaar veel meer geld uit dan binnenkomt, waardoor staatsschulden verder escaleren. Veel consumenten in de VS en Europa worstelen ondanks lage rentestanden met hun schuldenlast.

Tegelijkertijd nemen maatschappelijke en dus ook politieke spanningen toe. Consumenten vrezen voor hun baan en gezapig Westers leventje, politici voor de woede van kiezers.

Nu is het moment om de gekochte tijd van de centrale banken zinvol te besteden door ons kapitalistisch systeem grondig te herzien. Niet groei tegen iedere prijs, maar houdbare groei en vooral weerbaarheid tegen nieuwe schokken.

Schulden cocaïne voor groei

Schulden bleken zowel zuurstof als cocaïne voor economische groei. Ervan afkomen is pijnlijk. Overheden zullen zich moeten beperken tot het hoogstnoodzakelijke. Jonge burgers zullen harder moeten studeren, soms in combinatie met een bijbaan.

De rest zal niet alleen harder en langer moeten werken, maar ook zijn koopimpulsen in bedwang houden zolang men onvoldoende verdient of eigen vermogen heeft.

Natuurlijk zullen bedrijven piepen wanneer consumenten minder besteden en zal de werkgelegenheid een aantal jaren onder druk komen. Gelukkig beseften de meeste ondernemingen – in tegenstelling tot banken – dat hoge schulden te riskant zijn en kunnen zij een stootje hebben.

Schuldbelasting vervangt vermogensbelasting

De afkickperiode is echter voor iedereen een ware hel. Overheden mogen geen nieuwe schulden aangaan. Geen renteaftrek voor bedrijven en particulieren. Vergeet de suggesties over hogere vermogensbelasting; een schuldbelasting is nodig.

Aan de modernisering van ons kapitalistisch systeem gaat een decennium van kommer en kwel vooraf. Groei komt daarna. Ditmaal duurzaam met een stevig fundament van eigen vermogen en weinig schuld.

Om daarna de vergrijzing op een intelligente en sociale wijze op te vangen.

Errol Keyner is adjunct-directeur bij de Vereniging van Effectenbezitters (VEB), maar schrijft dit artikel op persoonlijke titel.

Lees ook

Rob Putter: ECB bewijst, we leven in een insolvente wereld

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl