Controlerende accountants beginnen te begrijpen dat hun klanten niet alleen de beursgenoteerde ondernemingen zijn, maar alle gebruikers van de jaarrekening, stelt Errol Keyner.
Beleggen is risicodragend kapitaal verstrekken. Houders van aandelen en obligaties moeten dan ook niet piepen als ze geld verliezen bij een door tegenvallende marktomstandigheden getroffen onderneming.
Beleggers hebben wel recht van spreken als mismanagement de malaise veroorzaakt, of wanneer bestuurders – zelfs tegen beter weten in – mooi weer bleven spelen. Ook kunnen ze toezichthoudende commissarissen aansprakelijk stellen, wanneer deze verzaakten tijdig in te grijpen. Of de controlerende accountant, indien de jaarcijfers onterecht waren goedgekeurd.
Slapende accountants ontduiken verantwoordelijkheid
Beleggers richten bij beursschandalen hun pijlen (ook) op de externe accountants om een deel van de schade te verhalen. Zo zal Deloitte zich weinig comfortabel voelen over haar geleverde werk voorafgaande aan de debacles bij Ahold en Innoconcepts, net zo min als concurrenten EY (Landis en VanderMoolen), PWC (LCI) en KPMG (Imtech en SNS Reaal) bij hun klanten.
Niemand verwacht dat accountants vrijwillig en ruimhartig de portemonnee trekken, maar hun reacties op de beursschandalen waren wel erg mager. De accountants voelden zich niet medeverantwoordelijk. Punt. Het boetekleed bleef veilig opgeborgen in de kast.
De beroepsgroep zag zich veeleer als slachtoffer wanneer een klant dermate slechte interne controlemechanismes had, dat frauderende medewerkers vrij spel hadden. “Tegen fraude is geen kruid gewassen”, zo klonk het uit volle borst na herziening van eerder goedgekeurde cijfers. Laf. Het is correct dat tegen sommige vormen van fraude niets te doen valt, maar onzin dat iedere fraude onvermijdbaar is.
Wakkere accountants verbreken stilzwijgen
Maar ook buiten de beursschandalen nam de afgelopen jaren de kritiek op controlerende accountants toe. Wat moeten beleggers met nietszeggende standaardverklaringen en wat voor waarde heeft een ondertekende jaarrekening?
Beleggers zijn benieuwd naar hoe zeker de waarderingen van bezittingen en verplichtingen zijn. Denk aan immateriële activa/goodwill, pensioenverplichtingen, maar ook vermeend “harde” bezittingen als vastgoed. Welke aannames zijn gemaakt en in welke bandbreedte bewegen de cijfers zich in bepaalde scenario’s?
Gelukkig zijn de laatste jaren steeds meer accountants bereid uitleg te geven tijdens aandeelhoudersvergaderingen. Mondjesmaat en nog te wollig, maar de trend is gezet. Ook experimenteren ze met specifiekere verklaringen bij de jaarrekening.
Klasse. Controlerende accountants beginnen het belang van hun werk te erkennen en begrijpen dat hun klanten niet alleen de beursgenoteerde ondernemingen zijn, maar alle gebruikers van de jaarrekening. Deze mentaliteitsverandering smaakt naar meer.
Errol Keyner is adjunct-directeur bij de Vereniging van Effectenbezitters (VEB), maar schrijft dit artikel op persoonlijke titel.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl