- Duitsland houdt er rekening mee dat Rusland de Nordstream 1-gasleiding dichtdraait.
- Een mogelijk gevolg hiervan is dat de Duitse overheid het gasverbruik gaat rantsoeneren, waarbij delen van de industrie tijdelijk stil kunnen komen te liggen.
- Als dit in Duitsland gebeurt, dan is het scenario van rantsoeneren in Nederland net zo realistisch, vertellen economen van ABN AMRO en Rabobank aan Business Insider.
- Lees ook: Nord Stream 2 straks mogelijk tóch in gebruik, maar niet op de manier die Poetin voor ogen had
Duitsland stevent af op een flinke energiecrisis dit najaar: het land houdt er rekening mee dat Rusland de Nordstream 1-gasleiding dichtdraait. Daarom is de Duitse overheid volop bezig om maatregelen te treffen.
In weekblad Der Spiegel schetste de directeur van de Duitse overheidsinstantie die het stroomnet beheert, dit weekend een dramatisch beeld: Klaus Müller van de Bundesnetzagentur riep huishoudens op deze zomer hun cv-ketels zo snel mogelijk te laten na kijken en af te stellen op een lager gasverbruik. Het is volgens Müller onverstandig om daarmee tot september te wachten.
Müller gaf verder aan dat als de overheid besluit tot rantsoenering van het energieverbruik, huishoudens voorrang krijgen bij de toegang tot gas en stroom. Dit betekent dat de Duitse industrie dit najaar rekening moet houden met (tijdelijke) afkoppeling van het gas- en stroomnet.
Daarom wordt grote en kleinere bedrijven aangeraden om zo snel mogelijk extra noodaggregaten te installeren om voorbereid te zijn om perioden van uitval van stroom, aldus der Spiegel.
Het is een onheilspellend vooruitzicht dat een energiecrisis in ons buurland een reële mogelijkheid is. Maar hoe groot is de kans daarop en wat zullen wij in Nederland daarvan voelen? We vroegen dit aan economen Hans van Cleef van ABN AMRO, die verantwoordelijk is voor onderzoek naar duurzaamheid, en Hugo Erken van Rabobank, hoofd Nederlandse economie.
Als Duitsland overgaat tot rantsoeneren van het energieverbruik, volgt Nederland
Volgens Van Cleef valt het zeker niet uit te sluiten dat de Russen de gaskraan dicht draaien. "Ik acht die kans zeker aanwezig", zegt hij.
Of dit ook zal leiden tot rantsoeneren hangt af van drie dingen, vertelt Van Cleef. De eerste vraag is in hoeverre gasvoorraden aangevuld kunnen worden tot oktober. De tweede vraag is in hoeverre men in staat is om meer vloeibaar aardgas, oftewel LNG, te kopen. Ten slotte hangt ook veel af van hoe koud de winter wordt.
Als het in Duitsland neerkomt op rantsoeneren, gebeurt dat waarschijnlijk in Nederland ook. "De situatie in Duitsland kun je niet los zien van Nederland. Als Duitsland een probleem heeft, hebben wij ook een probleem", concludeert de econoom van ABN AMRO.
Europese landen werken namelijk op basis van een solidariteitsprincipe: als je zelf hoge gasvoorraden hebt maar je buurland een tekort heeft, moet je je gas gaan exporteren. Dat zal vanuit Brussel worden gestimuleerd, aldus Van Cleef.
Stel dat rantsoeneren een realiteit is, hoe ernstig is dat in economische zin? Volgens Van Cleef hangt dat af van hoelang rantsoeneren duurt. "Hebben we het over een paar weken of de hele winter? Je moet bij rantsoeneren denken aan bedrijven die productie stoppen en de effecten daarvan sijpelen door naar de hele economie. Stel dat een kunstmestfabriek dicht gaat, dan wordt de landbouwsector geraakt", aldus de econoom.
Consumenten krijgen in het scenario van rantsoeneren te maken met hogere energieprijzen. Volgens econoom Hugo Erken van Rabobank kunnen de gasprijzen op de groothandelsmarkt stijgen tot 200 euro per megawattuur, wanneer de Russische gasleveringen aan Europa volledig gestaakt zouden worden. Het huidige niveau van de gasprijzen ligt op 160 euro per megawattuur. Zo'n prijsstijging zal volgens Erken automatisch leiden tot minder gasverbruik waardoor rantsoeneren wellicht niet nodig zal zijn.
Bedrijven die een energie-intensief productieproces hebben, zullen vanwege het duurdere gas overwegen om een deel van de productie naar het buitenland te verplaatsen, aldus Erken. Voorbeelden van sectoren die het meest energie-intensief zijn en dus het hardst geraakt zullen worden in het geval van rantsoeneren of hogere energieprijzen zijn de chemie, met in het bijzonder producenten van kunstmest maar ook de rubber- en kunststofindustrie, veevoer, akkerbouw en glastuinbouw, de aardolie-industrie en producenten van basismetalen.
Rabobank gaat al uit van een paar kwartalen van economische krimp eind van dit jaar of begin volgend jaar. Als de gaskraan vanuit Rusland verder dicht wordt gedraaid zal de recessie dieper worden dan waar we nu rekening mee houden, is de overtuiging van Erken. Consumenten zullen dan de hand nog meer op de knip gaan houden en de industrie zal lijden onder hoge gasprijzen en mogelijke gastekorten.
Maar hoe goed is Nederland voorbereid op een scenario van een gastekort, vergeleken met Duitsland? Daarvoor moet je naar het niveau van de gasvoorraden kijken. Deze liggen momenteel op 54 procent in Nederland, vertelt Van Cleef. De Duitse voorraden liggen iets hoger op 62 procent. "Het streven is de voorraden met 80 tot 90 procent gevuld te hebben. Daar zitten we nog ver vanaf. Het blijft dus spannend."
"De huidige situatie doet denken aan de energiecrisis in jaren '70 van de vorige eeuw toen er autoloze zondagen waren. Misschien moeten we straks ook gasloze zondagen gaan introduceren", zegt Erken van Rabobank.