De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met een Europees handelsverdrag met Canada.

Het verdrag met de naam CETA zorgt er onder meer voor dat importheffingen worden afgeschaft. Dat moet de handel en investeringen over en weer stimuleren. In totaal stemden veertig senatoren voor het verdrag en 35 tegen.

Steun in de senaat leek lange tijd zeer onzeker, maar afgelopen weekeinde werd duidelijk dat de PvdA akkoord zou gaan. Daarmee kreeg het verdrag toch een meerderheid. Maandag werd er nog gedebatteerd over het verdrag. Vrijwel alle oppositiepartijen waren toen kritisch.

Meer dan 90 procent van het verdrag trad al in 2017 in werking. Desondanks vrezen tegenstanders nog altijd dat het verdrag afbreuk doet aan Europese standaarden, bijvoorbeeld op het gebied van voedselveiligheid, dierenwelzijn en rechten van werknemers.

De meeste kritiek kreeg het Investment Court System (ICS) dat geschillen tussen investeerders en overheden moet beslechten. Met het instemmen met het CETA-verdrag wordt dit arbitragehof realiteit. Bedrijven kunnen hier aankloppen als zij zich door een staat benadeeld voelen. Het ICS moet daarmee investeringen van bedrijven beschermen. Zo kunnen bedrijven een claim indienen, mochten zij financiële schade hebben opgelopen.

Bart-Jaap Verbeek van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) legt aan Follow The Money uit welke gevaren hij ziet: "CETA geeft investeerders de mogelijkheid om claims neer te leggen wanneer een overheid wetgeving doorvoert die effect zou kunnen hebben op hun verdienmodel en kan op die manier een reëel gevaar vormen voor de energietransitie." Volgens een groep hoogleraren is het ICS zelfs in strijd met de Grondwet.

Volgens minister Liesje Schreinemacher (Buitenlandse Handel) betekent een claim indienen niet automatisch dat die ook wordt toegekend. Zo worden investeringen maar op een bepaald aantal punten beschermd. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld niet zonder vergoeding onteigend worden. Deze rechten zijn al ingebouwd in het Nederlandse rechtssysteem, aldus Schreinemacher. "Voor Nederland was de oprichting van het ICS niet nodig. Het is ook niet zo dat wij geen vertrouwen hebben in de Canadese rechtsstaat. Maar ik kan me voorstellen dat Canadese bedrijven zeker willen zijn van alle rechtssystemen in Europa."

Dat de PvdA nu toch voor het verdrag stemde, komt volgens PvdA-senator Ruud Koole onder andere door de oorlog in Oekraïne. De geopolitieke situatie is volgens hem "drastisch veranderd". Het wegstemmen van CETA zou "de positie van Europa verzwakken, en daarmee de waardengemeenschap die Europa is".

Behalve CETA stemde de senaat dinsdag ook over de Strategische partnerschapsovereenkomst (SPA) tussen de EU en Canada. Hierin zijn afspraken gemaakt over bijvoorbeeld mensenrechten, de bestrijding van terrorisme en justitiële samenwerking. Ook deze overeenkomst kon op goedkeuring van de senaat rekenen.

LEES OOK: De Eerste Kamer stemt over CETA: 6 dingen die je moet weten over het omstreden handelsverdrag met Canada