ANALYSE – Tegen de wil van de meerderheid van de kiesgerechtigde Amerikanen en met halfslachtige steun van zijn eigen Republikeinse partij wordt Donald Trump deze maand beëdigd als de nieuwe president van Amerika. Maar voor hoelang?

Amerika heeft de laatste decennia aan macht ingeboet, de werkgelegenheid staat onder druk en de exportcijfers zijn de laagste van de westerse wereld.

In het boek Amerika’s Moment worden deze problemen uitvoerig beschreven wat leidde tot een actieplan van regering Obama. Meer werkgelegenheid door het stimuleren van technologische innovaties, meer export door technologische vernieuwing en een stimulans voor de online platformeconomie.

Nieuwe bedrijven zoals Amazon, Uber en AirBnB worden als voorbeelden genoemd van gewenste ontwikkelingen. Daarnaast moet de internationale positie van Amerika als tegenwicht van de groei van China sterker worden.

Donald Trump: America First

Donald Trump wil de wederopstanding van de Verenigde Staten op zijn eigen manier invullen: de maakindustrie terug naar de VS, geen verlies van arbeidsplaatsen meer en alleen internationale samenwerking als dit goed is voor Amerika. Een vernieuwd patriottisme.

Hiermee wil Trump de eigen economie opkrikken en de werkgelegenheid stimuleren, ook voor laag geschoolden. Maar tegelijkertijd betekent dit ook een ander Amerika aan de onderhandelingstafels, binnen de NAVO en in het buitenland.

America first is het credo. Door deze politiek gaan er enkele machtsblokken in de wereld ontstaan, zoals al in 1994 voorspeld werd door hoogleraar Robert Reich - ook adviseur van de regering Clinton.

China claimt een dominante positie voor voor de maakindustrie met een geweldige thuismarkt en veel arbeidskrachten. Maar deze positie wil Amerika ook en de Verenigde Staten zal haar invloed willen versterken, vooral door technologische innovaties.

Europa heeft de potentie om een derde machtsblok te vormen, maar daar is Europa nu niet mee bezig. Vluchtelingen en Brexit vragen alle aandacht, evenals terrorisme en toenemende individualiteit van landen.

Trump en de Republikeinen

Trump is eigengereid, impulsief en geen teamspeler. Ondanks tegenwerking van zijn eigen partij tijdens de verkiezingsstrijd heeft men zich bij de Republikeinen schoorvoetend neergelegd bij Trumps verkiezing. Tegelijk hebben de Republikeinen ook de meerderheid verkregen in het Huis van Afgevaardigden en het Congres. Anders gezegd: de Republikeinen hebben de absolute macht.

De vice-president Mike Pence oogt eerlijk, rustig en betrouwbaar. Wellicht niet de juiste eigenschappen om verkiezingen te winnen, maar wel om als president te fungeren.

Een impeachment-scenario in het geval van Trump zingt dan ook rond in de Verenigde Staten. Onder meer hoogleraar Allan Lichtman, die de verkiezingsoverwinning van Trump juist voorspelde, acht een afzettingsprocedure goed mogelijk.

Impeachment-scenario

Zou het voor de Republikeinen niet prettig zijn als Trump wordt vervangen door Pence tijdens zijn 4-jarige regeerperiode? Dan kan Pence ook meteen, op basis van resultaten, dingen naar een tweede ambtstermijn. Maar hoe pak je dit aan?

Impeachment is het geëigende middel, maar daar moet wel een reden voor zijn. Trump kennende is dat slechts een kwestie van afwachten. Er zijn genoeg vijanden en het is wachten op de eerste fouten van zijn beleid.

Dat hij omringd is door vrienden en familie spreekt niet voor een groot kritisch vermogen binnen zijn regering en adviseurs. In tussen verzamelen de tegenstanders rustig bewijzen van zijn onkunde. Of dit nu gaat over zijn privégedrag, over zijn zakelijke belangenverstrengeling, zijn relatie met Rusland of het chantabel zijn door acties uit het verleden: het is slechts een voorspel, stemmingmakerij die de voorbode is voor de grote klap.

Het is wachten op een grote fout. En die komt er zeker.

Idealiter wordt een impeachmentprocedure gestart binnen twee jaar, zodat Pence al president is vóór de nieuwe verkiezingen over vier jaar. Het “volk” heeft dan de resultaten gezien van het beleid van Trump.

Trump zal zwaar beschadigd zijn door de impeachment en Pence begint met schoon schip maken en vertrouwen te herwinnen. De Republikeinen varen er wel bij. Een impeachment-procedure met een Republikeinse meerderheid in beide Huizen en wellicht ook nog meestemmende Democraten is waarschijnlijk een hamerstuk.

Een onwaarschijnlijk scenario? Dat valt nog te bezien.  Trump blijft vijanden maken, ook bij de geheime diensten zo zagen we deze week in de affaire rond het gelekte Russische dossier.

Het politieke spel is nog niet gespeeld, het is alleen erg triest dat de gevolgen voor de wereldeconomie en de onderlinge verhoudingen in de wereld wel eens het kind van de rekening kunnen worden.

Cor Molenaar is hoogleraar E-Marketing aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en adviseur van gerenommeerde bedrijven, zowel in de retail als de dienstverlening. Daarnaast is hij directeur van het adviesbureau eXQuo consultancy, voorzitter van het RFID platform Nederland, en voorzitter van de Stichting Thuiswinkel certificering (thuiswinkelwaarborgmerk).