De Europese Centrale Bank start 9 maart met het opkopen van staatsobligaties van eurolanden. De ECB zal elke maand in totaal voor 60 miljard euro aan staatspapier gaan opkopen.

De gehele operatie duurt, zoals president Mario Draghi in januari aankondigde, zeker tot september 2016. In totaal wordt er meer dan 1 biljoen euro in de economie gepompt.

Het programma stopt overigens eerder als het officiële doel is bereikt. Dat laatste is een inflatie net onder de 2 procent. Maar het kan ook worden verlengd als dat nodig is, zei Draghi donderdagmiddag vanuit Cyprus, waar dit keer de vergadering van de raad van bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) werd gehouden.

Deflatie in de eurozone

De kans dat de inflatie zo snel zal oplopen is overigens klein. Op dit moment kampt de eurozone met deflatie. De prijzen daalden in februari met 0,3 procent.

Officieus probeert de ECB vooral de economie in de eurozone aan te jagen, maar omdat het volgens de regels alleen een inflatiedoelstelling heeft, wordt dat nooit met zoveel woorden gezegd.

Lage eurokoers

Het lijkt er inmiddels wel op dat de geldpers zijn effect heeft op de Europese economie. Of liever, alleen al de aankondiging van het opkoopprogramma van de ECB.

Beleggers hebben de afgelopen tijd voorgesorteerd op het opkoopprogramma van Draghi en hun geld verhuisd naar landen met hardere valuta, zoals de Zwitserse frank en de dollar. Gevolg is dat de eurokoers de laatste tijd hard is gedaald, wat met name gunstig heeft uitgepakt voor de exporteconomieën van Europa zoals Duitsland maar ook Nederland.

Donderdagmiddag zakte de waarde van de euro naar het laagste peil sinds 2003. De euro bereikte rond 15.00 uur een voorlopig dieptepunt van 1,1007 dollar, tegen ruim 1,11 dollar aan het begin van de persconferentie van Draghi een halfuur eerder. De euro was begin september 2003 voor het laatst minder dan 1,10 dollar waard.

Krediet goedkoper?

Grote vraag is of het opkoopprogramma er ook toe zal leiden dat krediet goedkoper wordt. Als de centrale banken staatspapier uit de markten halen dat in handen is van banken of investeerders, hebben die weer geld om uit te lenen aan bedrijven en consumenten.

Echter, banken kunnen nu al tegen een rente van 0,05 procent geld lenen bij de ECB en worden gestraft als ze er geld stallen. In dat laatste geval betalen ze 0,2 procent aan de centrale bank. Die rentepercentages heeft de ECB donderdag gehandhaafd. Draghi stelde dat het er door het beleid van de ECB wel degelijk meer krediet was verleend in de eurozone, maar het is nog niet genoeg.

De ECB is wel optimistisch over de vooruitzichten voor de economie van de eurozone. "In het vierde kwartaal is de economie van de eurozone met 0,3 procent gegroeid. Meer dan wij hadden verwacht. Wij denken dat de economische groei verder zal toenemen", zei Draghi.

Voor 2015 verwacht de ECB een groei 1,5 procent. In de jaren daarna zijn de groeiprognoses 1,9 procent voor 2016 en 2.1 voor 2017. "Die cijfers zijn naar boven bijgesteld dankzij de wisselkoers van de euro, de lage olieprijs en onze maatregelen", aldus Draghi. Hij verwacht wel dat we de komende maanden met lage inflatie of zelfs deflatie kunnen verwachten en dat die inflatie pas in de tweede helft van het jaar licht oploopt.

Kwestie Griekenland

Draghi gaf aan dat de Griekse banken geen Griekse staatsobligaties als onderpand mogen gebruiken om geld te lenen bij de ECB. Op 4 februari bereikte de Griekse bonden het plafond, oftewel het maximale bedrag waarvoor ze Griekse staatsobligaties in hun bezit bij de ECB mochten onderbrengen.

Als de Griekse regering nu nieuwe schuld zou uitgeven die dan door Griekse banken bij de ECB kan worden gebruikt om euro's te lenen, zou dat neerkomen om het drukken van geld door de Griekse regering, iets waar de ECB niet aan mag meewerken, zo stelde Draghi.

Draghi stelde verder dat de ECB inmiddels een bedrag ter hoogte van 68 procent van het Griekse bruto binnenland product geleend, ruimt 100 miljard euro. "De ECB is de eerste die de Griekse banken weer wil financieren, mits aan alle voorwaarden die aan het land zijn gesteld wordt voldaan. Op dit moment kan de ECB geen Griekse staatsobligaties kopen, omdat Griekenland in een steunprogramma zit dat nog moet worden beoordeeld."

Volgens Draghi kan Griekenland pas profiteren van het nieuwe opkoopprogramma als het land én in juni een aantal aflopende leningen aflost en er opnieuw een uitzondering wordt gemaakt voor Griekenland ten aanzien van het maximale bedrag dat de ECB aan een land mag lenen.

Lees ook

Zo werkt het aanzetten van de geldpers door de ECB

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl