Door het zachte weer van de afgelopen dagen zijn prijzen van gas en stroom op groothandelsmarkten flink gedaald. Zo noteerde de gasprijs voor levering in februari vrijdagochtend op 83 euro per megawattuur, terwijl deze prijs medio december nog op 135 euro per megawattuur lag, een daling van ruim 38 procent.

Ook stroomprijzen zijn fors gezakt op groothandelsmarkten. In hoeverre klanten van energieleveranciers daar iets van merken, hangt sterk af van het inkoopbeleid.

De meeste energiebedrijven werken momenteel met variabele contracten waarbij prijzen per maand of per kwartaal worden aangepast. Hierbij wordt een gemiddelde van de inkooptarieven van gas en stroom in de periode voorafgaand aan de prijsaanpassing meegenomen.

Maar er zijn ook leveranciers met zogenoemde dynamische contracten. Daarbij worden prijzen op dagbasis en soms op uurbasis aangepast, omdat prijzen op de groothandelsmarkt direct worden doorberekend in de tarieven voor klanten.

Dynamische stroomprijs op laagste niveau van 2022

Dynamische tarieven zorgen voor grotere prijsschommelingen op de korte termijn. Maar momenteel pakt dat gunstig uit. Energiebedrijf Zonneplan, één van de aanbieders van dynamische contracten voor stroom, meldt dat de dynamische stroomprijs voor klanten op vrijdag 30 december op het laagste niveau van dit jaar is beland, te weten 0,09 euro per kWh.

Volgens Zonneplan heeft dit mede te maken met de harde wind op donderdag. "Daarnaast is het voor velen vakantie, zijn de nodige bedrijven gesloten en ligt daardoor de vraag naar stroom lager dan normaal. Zodoende kan de wind in een groot deel van de stroomvraag voorzien. De minst efficiënte gas- en kolencentrales kunnen zodoende uit blijven. Daarnaast is de gasprijs sterk gedaald, waardoor de stroomproductie in gascentrales áls dit nodig is, een stuk minder duur is."

Ter vergelijking: onder het prijsplafond voor energie dat op 1 januari 2023 van kracht wordt, betaal je maximaal 0,40 euro per kWh stroom. De dagprijzen voor dynamische tarieven liggen daar momenteel dus ver onder.

Grote energiebedrijven zoals Vattenfall en Essent hebben voor januari juist een verhoging van de marktprijzen aangekondigd. Eneco verlaagt de marktprijzen per 1 januari, maar die liggen dan voor stroom nog wel op 0,69 euro per kWh.

Onder het prijsplafond worden de tarieven die klanten in de praktijk betalen afgetopt tot maximaal 1,45 euro per kuub gas en 0,40 euro per kWh stroom. Dit geldt tot een jaarverbruik van 1.200 kuub gas en 2.900 kWh stroom. Daarboven betalen klanten de marktprijs van de energieleverancier, maar dit wordt wel op een speciale manier gemeten, waarbij de jaarafrekening een grote rol speelt.

Lees ook: Prijsplafond energie: zo bepaalt je energieleverancier in 2023 welke prijzen je betaalt voor gas en stroom

Zorgen over 'woekerwinsten' energiebedrijven

De Vastelastenbond maakt zich zorgen over mogelijke woekerwinsten voor energiebedrijven, omdat zij de gedaalde gasprijzen niet of pas laat doorberekenen aan klanten. Daardoor profiteren consumenten dus niet van de lagere inkoopkosten.

Directeur Dirk-Jan Wolfert van de consumentenorganisatie wil dan ook dat er streng toezicht komt van de Autoriteit Consument & Markt (ACM). "Ik ben bang dat de mogelijkheid geschapen wordt voor energiebedrijven om woekerwinsten te incasseren", aldus Wolfert.

Hij stelt dat stijgende inkoopprijzen snel worden doorberekend aan klanten, maar dat dit bij dalende inkoopprijzen een ander verhaal kan zijn.

Ook kunnen volgens Wolfert consumenten niet overstappen naar een voordeliger aanbod omdat er op dit moment nauwelijks aanbiedingen zijn. "Door deze kunstmatige marktsituatie zit de consument gevangen in een variabel contract dat niet altijd even goed meebeweegt met de markt."

Wolfert pleit daarom voor strikt toezicht van de ACM. "Deze tijd vraagt om een proactieve houding van de toezichthouder en een eerlijke marktwerking. De toezichthouder moet goed doorberekenen of de tarieven kloppen en monitoren hoe de tarieven tot stand komen. Het doel moet zijn dat er voorkomen wordt dat er woekerwinsten gemaakt worden. Consumenten moeten beschermd worden tegen de onvoorspelbare energiemarkt."

LEES OOK: Dynamische energietarieven duiken makkelijker onder het prijsplafond, volgens deze aanbieder: ‘Dat scheelt de staat subsidies’