Kiest Duitsland na 16 jaar Merkel voor een linkse koers?

De coronapandemie, een chaotische evacuatie uit Afghanistan en massale overstromingen waarbij meer dan 160 mensen om het leven kwamen. Duitsland heeft een turbulente tijd achter de rug.

Zestien jaar lang wisten Duitsers naar wie ze moesten kijken bij een crisis. Bondskanselier Angela Merkel ontpopte zich in haar regeerperiode van grijze muis tot rots in de branding. Beroemd is haar uitspraak ‘Wir schaffen das’ na de stroom van Syrische vluchtelingen die in 2015 richting Europa kwam.

Nu ‘Mutti Merkel’ afzwaait na de verkiezingen van komende zondag, staan Duitsers voor een cruciale keuze: wie is de meest geschikte opvolger? Die strijd is nog geenszins beslist.

Drie lijsttrekkers lijken de meeste kans te maken om een nieuwe regering te leiden: Armin Laschet (CDU/CSU), Annalena Baerbock (De Groenen) en Olaf Scholz (SPD). Wie aan kop gaat, wisselde het afgelopen half jaar continu.

Inmiddels heeft bijna driekwart van de Duitse kiezers besloten welke partij ze gaan steunen, blijkt uit de recentste peiling van YouGov. De parlementsverkiezingen lijken uit te draaien op een tweestrijd tussen CDU/CSU en de SPD.

Wie staat er binnenkort aan het roer van het machtigste land van Europa? Een blik op de belangrijkste kandidaten.

Armin Laschet (CDU/CSU): saaie bruggenbouwer die de nodige uitglijders maakt

De 60-jarige Laschet kwam bovendrijven als leider van de christendemocraten na een ware stammenstrijd binnen de CDU. Begin dit jaar werd hij verkozen tot partijvoorzitter na een sterke toespraak op het congres.

Later rekende hij ternauwernood af met Markus Söder, de populaire leider van de CSU. Dat is de zusterpartij van de CDU die alleen in de Zuid-Duitse deelstaat Beieren actief is. Op landelijk niveau trekken beide partijen gezamenlijk op.

Nu vragen sommige christendemocraten zich af of Laschet, die een reputatie heeft als ietwat saaie bruggenbouwer, wel de juiste keuze is geweest. Volgens de peilingen zou CDU/CSU beter scoren met Söder als lijsttrekker.

Dat ligt vooral aan Laschet zelf, die zijn populariteit zag kelderen na een reeks publieke uitglijders. Zo kreeg hij bakken met kritiek om zijn aanpak van de coronacrisis in Noordrijn-Westfalen, de deelstaat waarvan hij premier is. Door zwak optreden van zijn kant raakten onder meer 1500 werknemers van een Duitse vleesfabriek besmet met het coronavirus.

Later kwam Laschet in opspraak vanwege een bestelling van mondkapjes en beschermkledij die Noordrijn-Westfalen plaatste bij modebedrijf Van Laack. Laschet kwam met de firma in contact via zijn zoon Johannes, een modeblogger en influencer die door Van Laack wordt betaald. Met de deal waren tientallen miljoenen euro's gemoeid.

De grootste dip in de peilingen kende Laschet in de zomer, na de overstromingen in het westen van Duitsland. Tijdens een bezoek aan het verwoeste stadje Erftstadt in zijn eigen deelstaat Noordrijn-Westfalen moest Laschet op de achtergrond hard lachen toen de Duitse president Frank-Walter Steinmeier de media te woord stond. Het moment leidde tot verbijstering bij politici en het grote publiek.

Laschet bood zijn excuses aan, maar het incident zorgde voor een permanente deuk in zijn imago. De unie van CDU/CSU stond er nog nooit zo slecht voor in de peilingen. De recente televisiedebatten brachten daar weinig verandering in.

Laschet hoopt zondag op de conservatieve kiezer die angstig is voor een linkse coalitie, door de christendemocraten aangeduid als 'het rode gevaar'. Merkel waarschuwde daar zelf deze week nog voor. Een regering van de sociaaldemocratische SPD, de Groenen en de Die Linke zou volgens haar met "onverantwoorde financiële risico's" gepaard gaan.

Annalena Baerbock (De Groenen): frisse verschijning met weinig bestuurservaring

In april werd Baerbock verkozen tot lijsttrekker van de Duitse Groenen. Prompt schoot ze omhoog in de peilingen. Even leek het erop dat Duitsland na Merkel opnieuw een vrouw als bondskanselier zou krijgen.

Met haar 40 jaar is Baerbock een frisse verschijning. Bovendien staat ze als groene kandidaat symbool voor een onderwerp dat leeft onder jonge Duitse kiezers, zeker na het noodweer van afgelopen zomer: het klimaat. Baerbock had in haar kinderkamer al posters van Greenpeace hangen en werd door haar ouders meegenomen naar demonstraties.

Een kanselierskandidaat ligt onder het vergrootglas, merkte Baerbock al snel. Zoals meer Duitse politici kreeg ook zij een plagiaatschandaal aan haar broek. Verschillende passages uit haar boek Jetzt bleken wel heel erg te lijken op stukken tekst van websites of van het invloedrijke Duitse weekblad Der Spiegel. Ook al ging het niet om een wetenschappelijke publicatie, een boek zonder voetnoten en bronvermelding publiceren was wel onhandig.

Dat was niet de enige blunder. Baerbock meldde een kerstbonus die ze van de partij had ontvangen niet aan het parlement. Ook had ze haar online cv opgepoetst door een hogere studie te vermelden dan ze daadwerkelijk had afgerond.

Critici hameren daarnaast op Baerbocks gebrek aan bestuurlijke ervaring. De beroepspoliticus was nog nooit deelstaatpremier of minister. Dat spreekt niet in haar voordeel, aangezien Duitsers normaal gesproken liever kiezen voor ervarenheid.

De kans op een overwinning van Baerbock lijkt zondag dus klein, te meer omdat de reputatie van de Groenen als stadse elitepartij vol radicale klimaatplannen slecht valt bij het conservatieve electoraat op het platteland.

De Groenen willen alle leuke dingen verbieden, zo klinkt het. Daardoor kreeg de partij in sommige kringen het stempel van 'Verbotspartei'. Een tenenkrommende verkiezingsspot met een gezellige barbecue – ja, ook de Groenen eten vlees! – kan daar waarschijnlijk niks aan veranderen.

Olaf Scholz (SPD): betrouwbare boekhouder die gewoon zichzelf blijft

In 2019 greep Scholz nog naast het voorzitterschap van de sociaaldemocratische SPD, omdat hij niet links genoeg zou zijn. Nu is de huidige minister van Financiën de verrassende koploper in de race om het Duitse kanselierschap.

Terwijl Laschet en Baerbock zichzelf de das omdeden, bleef Scholz gewoon zichzelf. De 63-jarige politicus is weinig sprankelend, maar dat is juist zijn kracht. Hij klom gestaag in de peilingen en won de drie televisiedebatten.

Zijn rol als minister van Financiën werkt in zijn voordeel. Tijdens de coronacrisis kon hij massale steunpakketten uitdelen aan Duitse bedrijven. Dat kwam zijn populariteit ten goede en maakte hem te billijken voor het linkse deel van de SPD. Scholz pleit in zijn campagne voor een hoger minimumloon, betaalbare huisvesting voor burgers en hogere belastingen voor multinationals.

Toch zijn er ook enkele smetjes op zijn ministerschap. Zo moest hij zich verantwoorden voor een parlementaire commissie voor de miljardenfraude bij Wirecard, de betalingsverwerker die in 2020 omviel nadat er bijna 2 miljard euro was 'verdwenen'.

Ook de CumEx-affaire, een groot belastingfraudeschandaal, kleeft aan hem. En recent was er een inval bij het Duitse ministerie van Financiën vanwege een witwasonderzoek. Daarover moest Scholz afgelopen maandag tekst en uitleg geven aan parlementariërs.

Desondanks lonkt het kanselierschap voor de voormalige burgemeester van de noordelijke havenstad Hamburg. Scholz liet zich al fotograferen met zijn handen in de 'Merkel-ruit', het iconische handgebaar van de huidige bondskanselier. Zondag om 18.00 uur wordt duidelijk hoe kansrijk hij is. Dan rollen de uitslagen van de eerste exitpolls binnen.

Meer over Duitsland? Check dan ook deze artikelen:

• IT-miljardair Steven Schuurman steunt de Duitse Groenen met een donatie van €1,25 miljoen
• Tesla levert nu ook stroom in Duitsland, tot grote schrik van energiebedrijven: ‘Wij nemen Tesla zeer serieus’
• Bonje bij families van wereldberoemde Duitse bedrijven: van Aldi en Adidas tot Dr. Oetker
• Prins Ernst August van Hannover klaagt zijn zoon aan, omdat hij een familiekasteel heeft verkocht voor €1