Zanger Dotan heeft maandag excuses gemaakt voor het trollenleger dat hij jarenlang inzette om zichzelf te promoten op social media. Reputatiedeskundige Paul Stamsnijder is niet overtuigd. “Als iemand sorry zegt, moet je wel aanleiding hebben hem te geloven.”
Die aanleiding ziet Stamsnijder, directeur van de Reputatiegroep, vooralsnog niet. “Ik ben behoorlijk cynisch over de man. Hij heeft moedwillig een trollenleger ingezet om de beeldvorming naar zijn hand te zetten en fake news de wereld in geholpen met nepaccounts. Ik vind dat echt niet kunnen. Het is geen misverstand, wat domme acties vaak zijn, maar een misstand. Zijn excuus neemt niet weg dat hij de boel heeft belazerd.”
Afgelopen weekend onthulde De Volkskrant dat Dotan Harpenau (31) sinds 2011 gebruikmaakte van trollen die positief over hem berichtten op social media. Van de zeker 140 nepaccounts die De Volkskrant telde, zijn er 45 aangemaakt door Dotans voormalig medewerker Marlous Hoogendoorn, zo gaf zij toe aan de verslaggevers.
De Volkskrant is in het bezit van een mail die de Amsterdamse zanger aan Hoogendoorn stuurde waaruit blijkt dat hij opdracht gaf nepprofielen te creëren. De foto’s zijn lukraak van internet geplukt, waardoor een Belgische overleden vrouw op social media heeft voortgeleefd als Dotan-fan.
Nepfans prezen Dotan de hemel in en gaven andere artiesten ervan langs
De namen waren verzonnen en dat hadden we volgens Volkskrant-columnist Aaf Brandt Corstius best wel kunnen zien. Haar viel op dat er veel Israëlische namen werden gebruikt, zoals Aron. Wiens broer dan weer Karel heet. “Een wonderlijke combinatie”, vindt de columnist.
Het legertje nepfans prees Dotan de hemel in, likete steevast zijn berichten en gaf zo nu en dan andere artiesten ervan langs. Zo liet de verzonnen Ella Severijnsen in 2015 weten dat Dotans muziek haar door de periode na haar miskraam heeft geholpen, terwijl zangeres Iris Kroes het op Twitter moest ontgelden toen ze een foto van zichzelf postte: 'Jammer dat Weight Watchers uiteindelijk niet heeft geholpen', schreef een van de nepfans.
Hier lieten de trollen het niet bij. Ze hielpen ook nepverhalen de wereld in die opgepikt werden door de media.
Zoals het relaas van nepfan Karel Leegwater die zijn doodzieke broertje een ontmoeting met Dotan gunde na een concert van de zanger. Dit lukte niet, maar gelukkig tikte het idool van het leukemiepatiëntje later op het raam van de auto toen ze de Ziggo Dome wilden verlaten.
Echte volgers en De Volkskrant voelden nattigheid bij het verhaal over de fan die Dotan niet herkent als ze naast hem in het vliegtuig zit. Dotan laat een briefje met zijn e-mailadres achter bij de vrouw en deelt later de mail die deze Alicia naar hem gestuurd zou hebben. Maar een aantal volgers herkent in de mail een fout die Dotan maakt in de berichten die hij onder eigen naam deelt: een spatie die voorafgaat aan een dubbele punt.
In zijn excuusvideo ontkent Dotan dat hij opdracht heeft gegeven voor 'haatzaaiende teksten' over anderen. Ook neemt hij afstand van het verhaal over het leukemiepatiëntje. "Het komt niet uit mijn hoofd, maar ik ben er wel verantwoordelijk voor dat het lange tijd als reactie onder mijn bericht heeft gestaan. Ik had dit moeten ontkrachten", zegt hij daarover. Hij rept echter met geen woord over de gefabriceerde mail van de fan in het vliegtuig.
Maandag zei de singer songwriter bij RTL Late Night dat dit verhaal wel degelijk waar is. Maar daar worden her en der vraagtekens bij geplaatst. Dotan heeft eerder een soortgelijk verhaal verteld in een interview, maar toen speelde het zich af in een trein, herinnert journalist Atze de Vrieze zich.
Dat verhaal over die fan in het vliegtuig - waar hij niet op ingaat - vertelde Dotan trouwens ook in mijn interview in 2014. Alleen dan ging het over de trein. En gebeurde het toevallig die week https://t.co/YHBouAEaer
— Atze de Vrieze (@atzedevrieze) 16 april 2018
Reputatiedeskundige Paul Stamsnijder vindt dan ook dat de "geloofwaardigheid van Dotan nog steeds onder het vriespunt ligt", ondanks zijn excuses. "Hij heeft stelselmatig de boel bedot."
Daar komt volgens Stamsnijder nog bij dat dit verhaal niet alleen aan Dotan kleeft als persoon, maar ook aanhaakt op een bredere maatschappelijke discussie. "Russische trollen die de politiek beïnvloeden, nepnieuws, data van Facebook die voor de verkeerde doelen worden ingezet, al deze maatschappelijke ellende komt samen in zijn rare actie."
'Geloofwaardigheid nauwelijks terug te winnen'
Dat social media beïnvloeden aan de lopende band gebeurt, bijvoorbeeld met het kopen van likes, is volgens Stamsnijder geen verzachtende omstandigheid. "Hij had een grens moeten trekken. Dat manipulatie niet uniek is, pleit hem niet vrij."
En dat zal het publiek dan ook niet zomaar doen, zegt Stamsnijder. "Als hij wat meer rock-'n'-roll was, zouden mensen een misstap eerder accepteren. Maar Dotan is wat braaf." De zanger trad op voor Amnesty International en deed vorig jaar nog mee aan de campagne Inside my bones waarin hij BN'ers nota bene heeft gevraagd eerlijke verhalen en foto's te delen op social media.
Zangeres Maan was een van de BN'ers die gehoor gaf aan Dotans oproep.
Dotan kan zijn geloofwaardigheid ook niet herstellen door een excuusnummer te schrijven. "Over rapper Boef zei ik in de media dat hij met een excuusrap moest komen, dat gebeurde daadwerkelijk en dat heeft geholpen. Maar bij Dotan zou dit pathetisch overkomen. Het zou als wrijven in een vlek zijn."
Wat de reputatiedeskundige de zanger dan zou adviseren? "Niets. Hij behoort tot de categorie klanten die ik niet zou willen hebben", zegt Stamsnijder resoluut. "Maar hij moet gewoon muziek maken en verder niet leuteren. Zijn muziek laten spreken en met goede hits komen."
In zijn excuusvideo zegt Dotan te hopen dat dit ook gebeurt: "Aan alles wat ik heb gezegd en nu zeg wordt getwijfeld en ik wou dat ik daar iets aan kon doen. Maar ik moet dit onder ogen zien. Ik heb hiervan geleerd en ga aan de bak. Ik weet niet wat de toekomst brengt, maar ik hoop een dag weer mijn muziek te laten spreken."
En het kan best zijn dat het publiek die muziek gewoon weer koopt, ook al vinden ze Dotan ongeloofwaardig. Stamsnijder: "Als hij lekkere nummers maakt, dan worden die gewoon gekocht. Zo opportunistisch zijn mensen ook wel weer."