Gaat Donald Trump de vier jaar volmaken als president van de Verenigde Staten? Bookmakers hebben grote twijfels.
Zo kun je bij Betfair een weddenschap afsluiten op Trumps voortijdig vertrek. Wel of niet, beide scenario’s zijn bijna even waarschijnlijk als je naar de odds kijkt.
Trump ligt dan ook onder vuur als nooit tevoren. Hij ontsloeg FBI-baas James Comey die een onderzoek leidde naar de banden tussen de president en Rusland. En hij deelde geheime informatie met de Russische minister van Buitenlandse Zaken waardoor een bron over IS mogelijk in gevaar is gekomen.
Dinsdag kwam daar een nieuwe aantijging bij. The New York Times berichtte dat Trump in februari Comey heeft gevraagd het onderzoek naar zijn toenmalige nationale veiligheidsadviseur Michael Flynn te stoppen. De krant heeft een memo van voormalig FBI-baas ingezien waaruit dat blijkt.
Belemmeren van de rechtsgang
Als dat inderdaad zo is, dan kan dat gezien worden als het belemmeren van de rechtsgang. En dat is strafbaar.
"Het begint Watergate-achtige proporties aan te nemen", zei nota bene Trumps partijgenoot John McCain. "Dit is niet goed voor het land." De Republikeinse afgevaardigde Al Green deed zelfs een oproep om Trump af te zetten.
Maar zijn de reeks beschuldigingen daarvoor genoeg?
Drie voorgangers van Trump kregen te maken met een afzettingsprocedure: Andrew Johnson (1868), Richard Nixon (1974) en Bill Clinton (1998).
Johnson had tegen de grondwet in zijn minister van Oorlog ontslagen. Bij Nixon was het Watergate-schandaal de aanleiding en Clinton werd beschuldigd van meineed en machtsmisbruik bij de affaire met Monica Lewinsky.
De impeachment-procedure
Bij Trump liggen de zaken ingewikkelder.
Allereerst moet er voldoende grond zijn om een afzettingsprocedure te beginnen. De grondwet van de Verenigde Staten stelt dat de president zich schuldig moet hebben gemaakt aan "high crimes and misdemeanors" – zware misdrijven dus, en beduidend meer dan de pr-relletje.
Wat precies de reden zou moeten zijn voor een impeachment, wordt niet duidelijk omschreven in de wet, maar je moet denken machtsmisbruik, meineed of het belemmeren van de rechtsgang. Dat laatste kan Trump misschien ten laste worden gelegd.
Toch is een impeachment vooralsnog onwaarschijnlijk, omdat de Republikeinen het voor het zeggen hebben in het Amerikaanse Congres.
Afzetting begint in het Huis
Een afzetting is een tweetrapsraket in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Het Huis van Afgevaardigden bepaalt of er voldoende grond is om zo’n procedure te starten. Nixon besloot bijvoorbeeld zelf nog voor de stemming af te treden; in principe is een normale meerderheid voldoende – de helft plus 1 dus.
In het verleden was dat geen probleem: bij Johnson en Clinton werd de procedure aangenomen. Maar beide presidenten waren Democratisch, terwijl de Republikeinen een meerderheid hadden in het Huis van Afgevaardigden.
Bij Trump ligt het anders: de Republikeinen hebben een ruime meerderheid in het Huis van Afgevaardigden: 241 van de 435 zetels worden bezet door een Republikein. Een afzettingsprocedure kan alleen worden aangenomen als zeker 24 Republikeinen met de Democraten meestemmen.
Over twee jaar zijn er opnieuw verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden; dan komen de kaarten mogelijk anders te liggen.
Senaat beslist
Als de procedure eenmaal door het Huis van Afgevaardigden is, wordt de president berecht in de Senaat. De opperrechter van het Amerikaanse Hooggerechtshof leidt die procedure. Daarna stemmen de Senatoren over een afzetting. Daarbij is een twee derde meerderheid nodig.
Zowel Andrew Johnson als Bill Clinton overleefden deze stemming – hoewel het bij Johnson maar één stem scheelde. De Republikeinen hebben ook nu een meerderheid in de Senaat; zij bezitten 52 van de 100 zetels.
Pence neemt het over
De kans dat Trump daadwerkelijk wordt afgezet door de Senaat, is dus niet zo groot – hij zou dan dus de allereerste president zijn bij wie het zover komt.
Mocht het desondanks toch gebeuren, dan neemt vicepresident Mike Pence in principe het stokje over. En dat zou sommige Republikeinen wel eens een zetje in de rug kunnen geven om Trump toch af te zetten.
Hoogleraar Allan Lichtman – die een model ontwikkelde waarmee hij alle presidentsverkiezingen sinds 1984 goed voorspelde – denkt dat de Republikeinen eigenlijk liever Pence als president zien.
“Ze zullen het prachtig vinden als Pence het wordt – een absoluut nuchtere, conservatieve en controleerbare Republikein”, aldus Lichtman tegenover The Washington Post. “En ik ben er vrij zeker van dat Trump iets zal doen om de Republikeinen de kans te geven om hem af te zetten, iets dat de nationale veiligheid in gevaar brengt of goed is voor zijn eigen belang.”
Deze voorspelling deed Lichtman overigens niet op basis van zijn model – het is pure intuïtie.
LEES OOK: Dit is de man die Trump het vuur aan de schenen moet leggen in de Russische affaire
