De inkomstenbelasting is altijd een fijn thema om je als politieke partij mee te onderscheiden: met de belastingtarieven voor verschillende inkomens en speciale fiscale kortingen is in Nederland immers een hoop mogelijk. Veel politieke partijen willen via de belastingen specifieke groepen bevoordelen na de Tweede-Kamerverkiezingen van maart.
Het kabinet Rutte 2 slaagde er afgelopen jaar niet in een grote belastinghervorming door te voeren, waarbij de heffing voor de inkomenstenbelasting eenvoudiger zou worden. Zo’n operatie vereist namelijk ook dat de politiek snijdt in fiscale heffingskortingen voor bijvoorbeeld werkenden, ouders en ouderen. Bovendien zou de hypotheekrenteaftrek verder op de schop moeten. Dat bleek na de zware crisisjaren niet haalbaar.
Sleutelen aan de inkomstenbelasting
De basis van het huidige systeem voor de inkomstenbelasting van werkenden en 65-plussers ziet er als volgt uit – ter opfrissing: de ingangsdatum voor de AOW-uitkering is dit jaar 65 jaar en 9 maanden.
Wat betreft de voorkeuren van politieke partijen voor aanpassing van de inkomstenbelasting zijn er een paar smaken. Aan de linkerkant zijn er partijen die een klassieke mix willen van lagere belastingen voor lage- en middeninkomens en hogere belastingen voor degenen die meer verdienen. Daarnaast zijn er partijen die een generiek lagere belastingdruk op arbeid willen – en een uitruil willen met bijvoorbeeld hogere milieubelastingen.
Enkele partijen willen een serieuze vereenvoudiging van het tarievensysteem: niet vier belastingschijven met eigen tarieven, maar twee of slechts één belastingtarief.
Tot slot zijn er partijen die extra accenten zetten, bijvoorbeeld door gezinnen met kostwinners te belonen, of ouderen te ontzien.
Business Insider ploos de partijprogramma's na van partijen die nu vertegenwoordigd zijn in de Tweede Kamer. Hieronder een overzicht van de standpunten bij de zes genoemde kwesties.
| SP | GL | PvdD | PvdA | DENK | D66 | CDA | CU | 50Plus | VVD | SGP | VNL | PVV | |
| Inkomstenbelasting omlaag | ✖ | ✖ | ✓ | ✖ | ✓ | ✓ | ✓ | ✖ | ✖ | ✓ | ✖ | ✖ | ✓ |
| Lagere heffing lage inkomens | ✓ | ✓ | ✖ | ✓ | ✖ | ✖ | ✖ | ✓ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ |
| Hogere belasting rijken | ✓ | ✓ | ✖ | ✓ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ |
| Eén tarief of tweetaks | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✓ | ✓ | ✖ | ✖ | ✓ | ✓ | ✖ |
| Kostwinner lager belasten | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✓ | ✓ | ✖ | ✖ | ✓ | ✖ | ✖ |
| 65+ lager belasten | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ | ✓ | ✖ | ✖ | ✖ | ✖ |
Lagere belasting op arbeid
Een lagere belastingdruk voor werknemers, ongeacht of ze veel of weinig verdienen, staat bij diverse partijen met uiteenlopende politieke kleuren op het programma: van de Partij voor de Dieren, via DENK, D66 en CDA, tot VVD en PVV.
Belasting lage en middeninkomens omlaag
Lagere en middeninkomens minder zwaar belasten. Dat noemen SP, GroenLinks, PvdA en ChristenUnie expliciet in de verkiezingsprogramma's. GroenLinks wil lagere en middeninkomens bevoordelen door extra kortingen op de te betalen belasting voor werkenden en tweeverdieners met kinderen.
ChristenUnie wil een belastingherziening waarbij lage- en middeninkomens méér profiteren dan hoge inkomens.
Hogere inkomstenbelasting grootverdieners
Een klassiek linkse ingreep staat op het programma bij de SP en GroenLinks. De SP voert een vijfde belastingschijf in van 65 procent voor inkomens boven de 150 duizend euro. GroenLinks waarschuwt dat de hoogste inkomens "meer gaan bijdragen."
Ook de PvdA wil nivelleren door enerzijds de belasting op arbeid te verlagen en tegelijk een groter deel van het inkomen in de vierde belastingschijf te laten vallen. In die schijf betaal je 52 procent inkomenstenbelasting. De vierde schijf begint nu bij het inkomensdeel vanaf 67 duizend euro, maar dat mag wat betreft de PvdA dus eerder zijn.
Vlaktaks of tweetaks
Minder belastingschijven, minder tarieven. Een grote belastinghervorming staat op het programma bij CDA, ChristenUnie, SGP en VNL.
Het meest radicaal is VNL met een zogenoemde vlaktaks. Eén tarief van 25 procent, met een belastingvrije voet van 10 duizend euro.
CDA, ChristenUnie en SGP pleiten alledrie voor twee tarieven: een laag tarief voor lagere inkomens en een hoog tarief voor hogere inkomens. Dit gaat wat betreft de Christen-Democraten gepaard met minder heffingskortingen en aftrekposten.
ChristenUnie wil iets vergelijkbaars. Deze partij noemt concreet een basistarief van 35 procent voor het inkomen tot 70 duizend euro en een toptarief van 49 procent voor het inkomen daarboven. Ook SGP pleit voor een "sociale vlaktaks".
Lagere belasting eenverdienersgezin
Opvallend is dat de drie christelijke partijen die voor een tweetaks pleiten, niet helemaal af willen van doelgroepenbeleid bij de belastingheffing. Vooral het feit dat klassieke eenverdieners-gezinnen in het huidige belastingstelsel benadeeld worden, moet aangepakt worden. Volgens ChristenUnie dient de overheid "het bestaansminimum voor gezinnen met jonge kinderen (0-5 jaar) vrij te laten van belastingheffing."
SGP vindt dat de kinderopvangtoeslag en de inkomensafhankelijke combinatiekorting voor tweeverdieners omlaag moet. "Daar staat een hogere kinderbijslag en draagkrachtkorting tegenover." Ook het CDA stelt dat het "onrechtvaardig en zeer ongewenst" is dat een eenverdiener zwaarder wordt belast dan tweeverdieners of alleenstaande ouders.
Lagere belasting 65+
Tot slot: ouderenpartij 50Plus zou zijn naam geen eer aan doen zonder het volgende pleidooi: afschaffen van de "discriminerende 4 procent extra ouderentaks in de eerste belastingschijf die in 2013 werd ingevoerd." Gedoeld wordt op de in 2013 doorgevoerde verhoging van het belastingtarief in de eerste schijf voor 65-plussers van 15 naar 19 procent.
In dit overzicht zijn geen partijen inbegrepen die nog niet zijn vertegenwoordigd in de Tweede Kamer, noch afgesplitste eenpersoonsfracties. Hier vind je de standpunten van Forum voor Democratie, de Piratenpartij, Nieuwe Wegen, Artikel 1 en de Vrijzinnige Partij.