Een oud-CIA-medewerker blijkt de klokkenluider die informatie heeft gelekt over surveillanceprogramma’s door de Amerikaanse geheime dienst NSA. Het gaat om de 29-jarige Amerikaan Edward Snowden.

De Britse krant The Guardian en de Amerikaanse krant The Washington Post hebben zijn naam zondag onthuld. Zijn identiteit is op zijn eigen verzoek bekendgemaakt.

Snowden is een voormalig technisch medewerker van de CIA die als ingehuurde kracht ook bij de NSA heeft gewerkt.

Geheim spionagesysteem

The Guardian en The Washington Post hebben de afgelopen dagen meerdere onthullingen gedaan over spionagepraktijken door Amerikaanse veiligheidsdiensten. Snowden heeft naar eigen zeggen naar de kranten gelekt omdat hij vindt dat de Verenigde Staten aan een geheim spionagesysteem bouwt dat iedere Amerikaan in de gaten houdt, maar zelf geen verantwoording af hoeft te leggen.

Zo blijkt de NSA (National Security Agency) gebruikers van internetdiensten als Google, Facebook en Yahoo op grote schaal in de gaten te gehouden. Dat gebeurt met een geheim computerprogramma, PRISM. Ook verzamelt de NSA telefoongegevens.

Gevlucht naar Hongkong

Snowden kopieerde drie weken geleden de geheime documenten in het NSA-kantoor op Hawaï. Daarna vloog hij naar Hongkong, waar hij nog verblijft.

Het is nog maar de vraag of Snowden kan blijven onderduiken in Hongkong. De Verenigde Staten en Hongkong tekenden in 1998 een uitleveringsovereenkomst.

Autoriteiten in Hongkong mogen Snowden in eerste instantie 60 dagen vasthouden als Washington om uitlevering vraagt. Volgens juridische experts op het gebied van uitlevering zal het voor de klokkenluider heel moeilijk worden onder deze overeenkomst uit komen. Het Amerikaanse ministerie van Justitie meldde zondag al dat het is begonnen met een strafrechtelijk onderzoek.

China speelt ook een rol in de mogelijke uitlevering van Snowden. Peking kan een 'instructie' geven aan Hongkong om wel of juist geen actie te ondernemen tegen de uitlevering. Daarbij spelen Chinese belangen op het gebied van defensie en buitenlandse zaken een belangrijke rol. Hongkong was 100 jaar Brits toen het halverwege 1997 werd teruggegeven aan China. Het heeft sindsdien voor zeker 50 jaar een aparte status. De wetgeving in Hongkong is niet dezelfde als die in wat aldaar "het vasteland van China" wordt genoemd.

Asiel in IJsland

Snowden vreest dat de CIA hem komt halen en hoopt dat hij asiel kan krijgen in IJsland. Dat land staat bekend als voorvechter van openheid en internetvrijheid.

Snowden heeft nog geen contact gehad met het IJslandse ministerie van Buitenlandse Zaken, laat een woordvoerder van het ministerie maandag weten. Hij weet ook niet of Snowden al in het Noord-Europese land is gearriveerd. Kristin Arnadottir, de IJslandse ambassadeur in de Chinese hoofdstad Peking, laat weten dat het niet mogelijk is om vanuit het buitenland asiel aan te vragen in haar land.

The Guardian noemt Snowden al in één adem met klokkenluider Bradley Manning. Die Amerikaanse militair staat sinds afgelopen week terecht omdat hij tienduizenden geheime Defensie-documenten naar de website WikiLeaks heeft gelekt.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl