- Sommige landen proberen dalende geboortecijfers tegen te gaan met financiële prikkels voor vrouwen om meer kinderen te krijgen.
- Babybonussen, medailles en zelfs autosubsidies behoren tot de maatregelen die worden genomen.
- Maar experts zeggen dat op dit moment geen enkel land een oplossing lijkt te hebben gevonden voor dalende geboortecijfers.
- Lees ook: Geboortecijfer verder omlaag in Nederland: bevolking groeit alleen door immigratie
Veel landen in de wereld hebben te maken met dalende vruchtbaarheidscijfers. Voor sommige overheden is dit aanleiding om beleidsmaatregelen in te voeren die er expliciet op gericht zijn om vrouwen aan te zetten meer baby’s te krijgen.
Dikwijls zijn hier grote sommen geld, gouden medailles en zelfs belastingkortingen mee gemoeid, zeggen diverse demografische experts tegen Business Insider. Toch zal er volgens hen geen van deze strategieën het probleem kunnen oplossen.
Babybonussen
Verscheidene landen komen op de proppen met zogenoemde babybonussen in de hoop geboortecijfers op te krikken.
Tijdens de coronapandemie bood Singapore eenmalige betalingen aan. Dit ‘Baby Bonus Schema‘ biedt koppels met kinderen nog altijd financiële voordelen.
Zuid-Korea biedt een toelagesysteem dat ouders met een baby omgerekend zo'n 700 euro per maand - uitkeert tot het kind één jaar oud is. Volgens het Amerikaanse persbureau Bloomberg buigt het land zich zelfs over een voorstel om families 70.000 dollar - zo'n 65.000 euro - betalen om kinderen te nemen.
Lokale Chinese overheden werken met eenmalige subsidies, die vaak duizenden euro's waard zijn, om ouders aan te moedigen twee of meer kinderen te nemen.
Toch waarschuwen experts dat het bieden van inanciële prikkels om kinderen te nemen op zichzelf niet een langetermijnoplossing is voor het veronderstelde probleem.
Dit soort maatregelen zorgt voor een "minibabyboom, gevolgd door een babycrash", zegt de Britse hoogleraar gerontologie Sarah Harper tegen Business Insider.
"Vrouwen die het baren van kinderen anders over meerdere jaren zouden spreiden, ontvangen allemaal tegelijkertijd een geldbonus, maar daarna wordt het krijgen van kinderen weer geparkeerd."
Gouden medailles, belastingkortingen en autosubsidies
Andere financiële maatregelen betreft het uitdelen van medailles met een daaraan verboden geldbedrag. Dit gebeurt bijvoorbeeld in Kazachstan, waar moeders met veel kinderen op die manier in het zonnetje worden gezet. Dit idee is geïnspireerd op de 'Moeder-Heldin'-titel die vrouwen in de Sovjet-Unie kregen, als ze een grote familie hadden grootgebracht.
Moeders in Kazachstan ontvangen zilveren medailles als ze zes kinderen krijgen, een gouden medaille voor zeven kinderen of meer en een financiële regeling voor de rest van hun leven, aldus de Britse omroep BBC.
De Russische president Vladimir Poetin introduceerde in 2022 een vergelijkbaar programma, waarbij Russische vrouwen een eretitel en een vast bedrag van omgerekend zo'n 16.000 euro krijgen, als ze tien of meer kinderen krijgen.
Ook de Hongaarse premier Viktor Orbán hanteert een strategie waarbij hij geboortecijfers wil opkrikken met financiële voordeeltjes.
Hongaarse vrouwen die voor hun dertigste moeder worden, of vier of meer kinderen krijgen, ontvangen levenslange vrijstellingen voor het betalen van inkomstenbelasting. Verder ontvangen Hongaarse families met drie of meer kinderen subsidies voor de aanschaf van auto's met zeven zitplekken, aldus persbureau AP. Ouders krijgen aftrekposten voor hun hypotheek op basis van het aantal kinderen dat zij hebben.
Toch is de impact van dit soort maatregelen onzeker, zegt de Amerikaanse historicus Lawrence Trent MacNamara, die zich bezighoudt met demografische geschiedenis, tegen Business Insider. Het zou heel goed kunnen leiden tot slechts "beperkte" winsten.
"Als een regering nieuwe ouders bijvoorbeeld zo'n 5 procent van de kosten van het grootbrengen van een kind vergoedt, kunnen we grofweg een stijging van 5 procent zien in geboortes", zegt MacNamara.
Royaal verlof en flexibele arbeidsvoorwaarden
Het idee achter het financieel stimuleren van het krijgen van kinderen is doorgaans dat stellen niet kiezen voor kinderen vanwege de kosten. Maar volgens onderzoeker Poh Lin Tan van de National University van SIngapore zorgt een "reeks van factoren" ervoor dat ouders minder kinderen nemen, zegt ze tegen Business Insider.
In Singapore komt dit onder meer door het hogere opleidingsniveau va de bevolking, veranderingen in de traditionele gezinsdynamiek en de spanning tussen het opbouwen van een gezin en een carrière, zegt Tan.
Singapore probeerde in 2023 onder meer het ouderschap te stimuleren door het betaald vaderschapsverlof te verdubbelen naar vier weken.
Scandinavische landen gaan hierin nog veel verder. In Noorwegen krijgen kersverse ouders 49 weken volledig betaald verlof. Finland biedt zeven maanden aan iedere ouder en Zweden biedt 240 vrije dagen per ouder.
Toch hebben dit soort maatregelen onbedoelde neveneffecten, stelt demograaf Philip Cohen van de Universiteit van Maryland tegen Business Insider.
Niet altijd leidt het ertoe dat ouders meer kinderen krijgen. In plaats daarvan maken ouders soms ook gebruik van de genereuze verlofvoorzieningen zoals betaald verlof en universele kinderopvang, terwijl er niet méér kinderen per gezin komen.
Wel moet gesteld worden dat deze maatregelen in Scandinavië niet expliciet gericht zijn op het stimuleren van een hoger geboortecijfer. Het gaat ook om sociale maatregelen om jonge ouders te ondersteunen.
Gesubsidieerde vruchtbaarheidsbehandelingen
Cohen merkt op dat andere strategieën om het vruchtbaarheidscijfer te verhogen bestaan uit het aanbieden van gratis of zwaar gesubsidieerde IVF-behandelingen, zoals bijvoorbeeld in Israël het geval is.
Volgens de American Economic Association kan dit ook een onbedoeld gevolg hebben gehad, namelijk dat Joods-Israëlische vrouwen hun huwelijk en het krijgen van kinderen uitstellen.
Hongarije biedt ook gratis IVF-behandelingen aan als onderdeel van zijn geboortebeleid en Singapore en Japan bieden aanzienlijke subsidies.
Volgens een essay van Tan uit 2020 toont het Japanse voorbeeld echter aan dat reproductieve technologieën geen "wondermiddel" zijn voor lage vruchtbaarheidscijfers.
Ze merkt op dat Japan het hoogste percentage baby's ter wereld heeft dat geboren wordt via IVF, maar nog steeds een van de laagste vruchtbaarheidscijfers heeft.
Geen wondermiddel om geboortecijfer te verhogen
Experts zijn het erover eens dat er geen eenvoudige oplossing voor landen die het geboortecijfer willen verhogen.
"Geen enkele regering heeft een beleid gevonden dat een blijvende stijging van de vruchtbaarheidscijfers tot gevolg heeft", zegt MacNamara aan Business Insider. Hij zegt dat jongeren steeds vaker kleine gezinnen als de norm zien.
Daar komt bij dat het voor ontwikkelde landen de vraag is of je de bevolkingsgroei per se sterk wilt stimuleren. "Snelle groei zou het moeilijker maken om onze huidige overconsumptie van hulpbronnen, waaronder fossiele brandstoffen, terug te dringen", zegt MacNamara.