Nederlanders hebben niet de gewoonte om de hoogte van hun salaris te delen met jan en alleman. En eigenlijk ook niet met collega’s en vrienden.
Misschien verdient die collega tegenover je, die precies hetzelfde werk doet, wel een stuk meer. Maar hoe kom je daarachter als loon een onbesproken onderwerp blijft?
De loonkloof blijft in stand
Zwijgen over het salaris is ook een heel handige manier om de loonkloof tussen mannen en vrouwen in stand te houden.
In het programma Wat verdien je? op NPO 1 komt een vrouw erachter dat haar mannelijke collega die dezelfde functie als zij bekleedt, een stuk meer verdient dan zij. Dat vertelde Astrid Joosten, de presentatrice van het programma, in talkshow Jinek.
“Daarmee is ze ruim een ton misgelopen”, merkte deskundige Annemarie van Gaal toen op. De benadeelde werkneemster bokste het voor elkaar om bij haar nieuwe werkgever het salaris van haar mannelijke ex-collega binnen te slepen.
Hoger salaris maakt niet blijer
Het kan dus veel opleveren om naar andermans salaris te vragen, maar dit betekent niet dat het antwoord je gelukkig maakt - of dit nu positief of negatief is, zo schrijft The New Yorker deze week in het stuk 'Feeling low'.
Het tijdschrift haalt een Amerikaans experiment van vier economen aan. Daaruit bleek dat degenen die minder verdienen dan hun evenknie, daar niet blij mee waren. Logisch. Maar gek genoeg reageerden degenen die een hoger loon dan hun collega's bleken te hebben, vrij onverschillig. Het gegeven dat ze meer verdienen, maakte deze werknemers niet blijer.
Voor het experiment maakten de onderzoekers een publieke database waarin salarisinformatie van meer dan 300.000 werknemers in Californië te vinden is.
Tegenwoordig is het bestaan ervan bij de meeste Californiërs wel bekend, maar dat was nog niet het geval in 2008, toen de database werd opgezet.
Theorieën spreken elkaar tegen
Door werknemers salarisinformatie te verschaffen over naaste collega's en andere inwoners van Californië, wilden de economen verschillende theorieën over ongelijkheid testen, theorieën die elkaar tegenspreken.
Volgens de 'rational-updating'-theorie beoordelen mensen hun salaris in termen van kansen. Als ze ontdekken dat ze minder verdienen dan hun collega, zullen ze hun toekomstbeeld over hun salaris bijstellen - 'updaten'.
Hun toekomstbeeld wordt een stuk rooskleuriger. In deze theorie concluderen werknemers dat de kans op een hoger loon in de toekomst groter is, omdat die collega immers al meer verdient.
Aan de andere kant zullen werknemers die ontdekken dat ze méér verdienen dan collega's, ontmoedigd worden door dit nieuws. In de 'rational-updating'- theorie 'updaten' zij hun verwachtingen in tegengestelde richting.
Mensen reageren emotioneel op salarisinformatie
De 'relative income'-theorie staat haaks op de 'rational-updating'-theorie. Volgens het 'relative income'- model reageren mensen helemaal niet rationeel op informatie over hun salaris, maar emotioneel.
Verdient een collega meer, dan zien zij dit niet als een mogelijkheid tot salarisverhoging, maar als het bewijs dat ze ondergewaardeerd zijn. Niet iets om blij van te worden dus. De werknemers die ontdekken dat zij meer verdienen dan hun collega's, zullen juist dankbaar zijn, zegt het 'relative income'- model.
Maar wat blijkt uit het experiment, geen van deze theorieën sluit in zijn geheel aan op de werkelijkheid.
De onderzoekers stuurden na de opzet van de database een mail naar duizenden mensen werkzaam op de Universiteit van Californië in Santa Cruz, San Diego en Los Angeles. Dit veroorzaakte een piek in de bezoeken aan de website van de database.
Een paar dagen later stuurden de onderzoekers nog een e-mail. Dit keer met vragen als: Hoe tevreden bent u met uw baan? Hoe tevreden bent u met het salaris dat u krijgt bij deze baan?
Dezelfde vragenlijst stuurden de onderzoekers naar een controlegroep, werknemers die niet op de hoogte waren gesteld van de database vol salarisinformatie.
Werknemer die minder verdient, is gepikeerd
Zoals het 'relative-income'-model voorspelt, waren degenen die ontdekten dat ze minder verdienen, gepikeerd. Vergeleken met de controlegroep waren ze minder tevreden met hun werk en meer geïnteresseerd in het vinden van een nieuwe baan.
Maar de relative-income'-theorie gaat niet op voor de werknemers die méér bleken te verdienen. Dat ze het qua loon beter deden dan hun collega's, bracht hun geen enkel plezier. Ze voelden zich niet beter of slechter wat betreft hun baan.
Kortom, schreven de onderzoekers, gluren naar andermans salarissen heeft een 'negatief' effect op werknemers die minder betaald krijgen dan hun gelijken en géén effect op werknemers die meer verdienen.