- Bewindslieden horen niet te twitteren tijdens debatten, zegt premier Dick Schoof na een ingelast overleg met zijn vier vicepremiers.
- De aanleiding was een tweet van PVV-minister en vicepremier Fleur Agema over hoofddoekjes tijdens het chaotisch verlopende debat over de regeringsverklaring.
- In het debat sprak PVV-leider Geert Wilders harde woorden tegen VVD-leider Dilan Yeşilgöz en ook tegen de door hemzelf naar voren geschoven premier Schoof.
- Lees ook: Premier Dick Schoof toont in regeringsverklaring ‘groot respect’ voor PVV-leider Geert Wilders
Bewindslieden horen niet te twitteren tijdens debatten, zegt premier Dick Schoof na een ingelast overleg met zijn vier vicepremiers. De aanleiding was een tweet van PVV-minister en vicepremier Fleur Agema, waarin ze kritiek lijkt te uiten op de manier waarop de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) zich in het verleden heeft uitgelaten over hoofddoekjes. Agema is het met zijn mededeling eens, zegt Schoof na het overleg.
Oppositiepartijen waren woedend over de actie en spreken van een schoffering van de premier. “In het eerste grote debat van de minister-president is het gezag ondermijnd door Wilders en later Agema”, zegt D66-leider Rob Jetten.
Daarmee verwijst hij ook naar een eerdere aanval in het debat van de PVV-leider aan het adres van de premier. De woorden van Schoof om in het kabinet te normeren zijn volgens hem “holle frasen”. De premier is “aan een onmogelijke klus begonnen en laat zich schofferen waar u bij staat”, zegt de parlementariër.
Mirjam Bikker (ChristenUnie) zegt “met een gevoel van schaamte” bij de interruptiemicrofoon te staan. Schoof zegt dat hij is geraakt door deze woorden. Het is gebruikelijk dat een kabinet naar buiten toe eenheid uitstraalt. De premier zegt dat belangrijk te vinden en daarom nog een “goed gesprek” te willen voeren over het twittergedrag van bewindslieden.
Het debat werd voor kwart voor vier uur 's middags geschorst nadat onenigheid was ontstaan door de nieuwe tweet van Agema. Aanvankelijk werd de indruk gewekt dat dit enkele minuten zou duren, maar het overleg duurde uiteindelijk een half uur.
De commotie was een vervolg op ophef die eerder deze dag ontstond over denigrerende uitlatingen van PVV-ministers Agema en Marjolein Faber over hoofddoekjes. Kamerlid Esmah Lahlah van GroenLinks-PvdA stak daarop in het debat andere vrouwen die hoofddoekjes dragen een hart onder de riem. Burgemeester Halsema steunde dat vervolgens op Instagram. Terwijl Schoof aan het debatteren was, plaatste Agema vervolgens een tweet waarin ze Halsema confronteerde met een artikel dat ze jaren geleden schreef. Daarin schreef de linkse politicus dat ze moeite had met de hoofddoek.
Wilders versus Yeşilgöz
Geert Wilders haalde fel uit naar VVD-leider Dilan Yeşilgöz. De PVV-leider noemde het een "valse, vuile beschuldiging" dat hij achter de tweet van vicepremier Fleur Agema zou zitten.
"Ik verwacht een verantwoordelijke houding van mensen met een leidende rol, in de Kamer én daar", zei Yeşilgöz vlak daarvoor wijzend naar het ministersvak. "Ik wil de premier vragen hier zijn bewindspersonen op aan te spreken." Maar ook Kamerleden moeten voorkomen dat "mensen continu tegenover elkaar komen te staan", zei zij. "Dat geldt voor de heer Wilders, die ongetwijfeld achter de tweet van mevrouw Agema zit."
Wilders begon buiten de microfoon door haar heen te praten, zoals eerder tijdens het debat gebeurde bij coalitiegenoten. Vervolgens maakte hij aan de interruptiemicrofoon een "persoonlijk feit" waarin hij zich afzette tegen de woorden van Yeşilgöz en ontkende achter de tweet te zitten.
VVD-leider Dilan Yeşilgöz (VVD) had eerder tijdens de pauze van een debat laten weten dat ze vindt dat de Tweede Kamer zich donderdagochtend "van zijn slechtste kant" heeft laten zien. Ze gaf op X commentaar op zowel PVV-leider Geert Wilders als op oppositieleiders. Tijdens de eerste uren van het debat zelf nam ze niet het woord, ook niet tijdens de stevige aanvallen van oppositiepartijen op de nieuwe premier Dick Schoof, die voor het eerst zijn kabinet en het toekomstig beleid verdedigde.
De VVD-leider kreeg snel bijval van NSC-voorman Pieter Omtzigt. "Dit helpt niet met de problemen van het land oplossen", zegt hij over de persoonlijke aanvallen in het debat.
"Aan de ene kant een deel van de oppositie dat zichzelf overschreeuwt. En aan de andere kant Wilders die zijn rol als leider van de grootste partij net onverantwoord heeft ingevuld. Dit soort gedrag staat oplossingen in de weg. Leveren op lagere asielstroom. Lagere lasten. Gewoon verstandig centrum rechts beleid. Ik snap wel dat mensen thuis zich, van links tot rechts, afvragen wat hier in hemelsnaam gebeurt. Ik mag hopen dat het vanmiddag wél over de inhoud gaat", schrijft Yeşilgöz.
Het kwam Wilders tijdens het debat op kritiek te staan toen hij de reactie van Schoof "slappe hap" noemde nadat PVV-ministers werden beticht van racisme. Kort daarna deelde de PVV-leider een geknipt filmpje op X van de confrontatie met de nieuwe premier. CDA-leider Henri Bontenbal noemde deze actie "totaal onverantwoord".
Schoof onder vuur over benoeming Faber en Klever
Al snel in het eerste debat van de nieuwe premier Dick Schoof vallen oppositiepartijen hem hard aan op de benoemingen van PVV-ministers Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel). Over hen is in de Tweede Kamer grote onrust ontstaan, vanwege uitspraken over omvolking die zij eerder deden. Partijen verwijten het Schoof dat hij toestond dat Faber en Klever, die volgens hen "racistische complottheorieën" verspreidden, konden toetreden tot het kabinet.
"Ik weet zeker dat alle leden van het kabinet niet racistisch zijn, het niet over omvolking hebben, en dat het ook never onderdeel zal zijn van de lijn van mijn kabinet", reageerde Schoof daarop. Wel zegt hij de zorgen over Klever en Faber te begrijpen.
D66-leider Rob Jetten vindt dat Schoof nu al is "gezakt voor zijn eerste test". Hij verwijt Schoof geen grip te hebben op zijn eigen kabinet. "U hebt in de formatie niet uw verantwoordelijkheid genomen om heel scherp te selecteren welke ministers er komen." Hij denkt dat Schoof slechts uitvoert wat PVV-leider Geert Wilders bedenkt, en zelf geen invloed heeft.
DENK-fractievoorzitter Stephan van Baarle vindt het antwoord van Schoof "ongelooflijke slappe hap". Het zou Schoof sieren als hij zou "normeren", zegt Van Baarle. Hij verwijt de minister-president alleen in "algemene uitingen" afstand te nemen van racisme en discriminatie, maar kabinetsleden niet aan te spreken als zij zich daar schuldig aan maken.
Het Kamerlid heeft het dan over uitspraken van Faber en PVV-minister Fleur Agema (Volksgezondheid) kort na hun beëdiging. Tegenover RTL Nieuws zeiden ze dat zij geen voorstander zijn van het dragen van hoofddoeken door moslima's. "Ik ben zelf niet van de hoofddoeken", zei Faber.
Ook als andere leden van de oppositie hierop doorvragen, weigert Schoof specifiek op deze uitspraken in te gaan. Ze willen horen dat hij de ministers hierop heeft aangesproken, maar daar geeft de minister-president geen uitsluitsel over. Schoof verwijst telkens naar de inleiding van zijn betoog waarin hij benoemde dat dit kabinet voor iedereen is, waarbij hij ook het dragen van een hoofddoekje benoemde. "Dit kabinet is niet van de uitsluiting, maar van de inclusieve samenleving", zegt de nieuwe premier.
Wilders: slappe hap van Schoof
PVV-leider Geert Wilders vindt dat de nieuwe premier Dick Schoof verre van fel genoeg van zich afbijt in zijn debat met oppositiepartijen. Schoof wordt hard aangevallen op de benoeming van PVV-ministers Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel), die het eerder over 'omvolking' hadden. Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) noemde hen "racisten", en Wilders vindt dat Schoof zich daar niet hard genoeg tegen uitsprak. De PVV-leider vond de reactie van de nieuwe premier daarop "slappe hap".
Schoof verdedigde tegenover Wilders dat hij in zijn inleidende woorden al had gezegd dat er geen racisten in het kabinet zitten en dat hij dat al enkele keren had herhaald. Maar Wilders vond dat niet genoeg. "U had meteen boos moeten worden!", riep Wilders Schoof toe. "Dat moet u niet laten passeren."
De premier reageerde daarop dat hij over zijn eigen woorden gaat. "Ik sta voor alle mensen in dit kabinet, geen enkele uitzondering daar gelaten, en de woordkeuze is aan mij."
Schoof houdt binnen EU belang van Nederland in het oog
Dick Schoof wil als nieuweling in de Europese Unie verbindend zijn, maar hij zal daarbij nooit het Nederlands belang uit het oog verliezen. Hij gaat maandag naar Brussel voor overleg met de top van de Europese Unie, zei hij in een debat over de regeringsverklaring.
Het nieuwe kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB wil veel van de Europese Unie. Het wil onder meer geld terugkrijgen, soepelere eisen voor de Nederlandse veehouders en een volgens velen onrealistische opt-out op Europese asiel -en migratieregels. Schoof wil hiervoor "knokken, maar dat gaat het beste in verbinding", zei hij.
Nederland zal zich in Brussel "constructief" blijven opstellen. Dat hij nieuw is, maakt volgens Schoof niet zoveel uit. Nederland heeft onder meer door zijn economische macht al een belangrijke stem. En dat hij geen lid is van een partij, is "bijzonder maar geen uitzondering". Hij noemde als voorbeeld de Italiaanse premier Mario Draghi.
Volgens Frans Timmermans, leider van GroenLinks-PvdA en voormalig Europees Commissaris, maakt het voor Schoof het wel "lastiger" dat hij geen politiek thuis heeft. Voormalig premier Mark Rutte had veel invloed in Brussel. Dat kwam omdat hij een van de langstzittende regeringsleiders was, maar ook omdat hij zijn liberale politieke familie met bijvoorbeeld ook de Franse president Emmanuel Macron achter zich heeft staan.
Schoof zei maandag te spreken met voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, president Charles Michel van de Europese Raad en voorzitter Roberta Metsola van het Europees Parlement. Ook wil hij die week spreken met zijn collega's in België en Luxemburg, maar ook in Parijs en Berlijn. Verder spreekt hij met EU-collega's op de NAVO-top in Washington.
De premier zei verder dat er "geen afspraken" zijn gemaakt tussen de coalitiepartners over de nieuwe Nederlandse Eurocommissaris, de opvolger van Wopke Hoekstra (CDA). Schoof is het speelveld aan het aftasten en wil met "de beste kandidaat voor de beste post komen", zei hij.
Eerder zei Pieter Omtzigt (NSC) dat de nieuwe Europees Commissaris het hoofdlijnakkoord van de nieuwe coalitie moet onderschrijven. Volgens Frans Timmermans kan dat helemaal niet, want dat zou in strijd zijn met het Europees Verdrag. Het is volgens Schoof wel belangrijk dat de Eurocommissaris niet vergeet dat hij uit Nederland komt.