Jan Rostowski heeft z’n portie historische gebeurtenissen wel gehad. Hij werd geboren in het Verenigd Koninkrijk, maar verhuisde naar Polen toen dat land dramatische veranderingen doormaakte. Nu wil hij in het Verenigd Koninkrijk actief campagne voeren om te zorgen dat de Brexit niet doorgaat.
Tussen 1989 en 1991 adviseerde Rostowski de Poolse minister van Financiën, op het moment dat het land de transitie doormaakte van het staatsgeleide communisme naar een markteconomie. In 2007 werd hij zélf minister van Financiën in het conservatieve kamp en mocht hij het land door de mondiale crisis heen loodsen. Uiteindelijk schopte Rostowski het tot vicepremier.
En nu is hij terug in Londen. Om de Brexit te stoppen.
Rostowski noemt de Brexit “het ergste dat Europa is overkomen sinds de Tweede Wereldoorlog”. Hij doet daarom ook mee aan de Europese parlementsverkiezingen en wel namens Change UK. Dat is de nieuwe naam van The Independent Group, een club van ontevreden Labourleden en Conservatieven die in februari is gevormd. Change UK profileert zich als anti-Brexit-partij.
Tegen Business Insider zegt Rostowski dat hij altijd onderdeel heeft willen zijn van cruciale gebeurtenissen in de geschiedenis. “En dit is weer zo’n cruciaal omslagpunt”, zegt hij. “Het is slecht voor het Verenigd Koninkrijk en het kan ook heel slecht zijn voor Europa.”
Strijden tegen de Brexit
Waarom keert Rostowski terug naar het Verenigd Koninkrijk? Hoofdzakelijk om een tweede EU-referendum af te dwingen, als onderdeel van de politieke groepering die zichzelf de 'Remain Alliance' noemt.
"De leugen was dat we het onderste uit de kan konden krijgen. De leugen was dat we handel zouden kunnen drijven zonder verplichtingen ten aanzien van de EU", zegt Rostowski, die dit een fundamenteel argument noemt vóór een nieuw referendum. "We hebben nu wel gezien wat die leugens waard zijn."
Hij denkt ook dat doorgaan met de Brexit alleen maar zal leiden tot "de ineenstorting van het huidige systeem van politieke partijen" in het Verenigd Koninkrijk. Hij vreest dat dit de deuren van Downing Street wagenwijd open zet voor figuren als Nigel Farage.
"Ik sluit niet uit dat op zeker moment Farage door die zwarte deur gaat, een peuk opsteekt en om een biertje vraagt", zegt Rostowski.
Zowel Labour als de Conservatieven proberen een populistisch Brexit-standpunt in te nemen en daarmee het tot op het bot verdeelde electoraat terug te winnen. Die pogingen leiden tot op heden vooral tot volatiele peilingen en de opkomst van bewegingen als Change UK en Farage's nieuwe Brexit Party.
Rostowski zelf denkt voldoende in huis te hebben om een succesvol parlementslid te zijn, omdat hij "heel goed" weet hoe de EU werkt.
Slechte start voor Change UK
Change UK maakte overigens geen goede start in de campagne. Twee kandidaten moesten zich al uit de race terugtrekken omdat ze zich in het verleden racistisch zouden hebben gedragen.
Ook Rostowski zelf lag onder vuur. In een interview in 2011 verklaarde hij tegen het homohuwelijk te zijn, omdat een "stabiele samenleving gebaseerd is op heteroseksuele relaties". Hij heeft daar inmiddels afstand van genomen en zegt "fundamenteel" van gedachten te zijn veranderd. "Ik ben Conservatief en Conservatieven kunnen van mening veranderen."
Farage's Brexit Party beleefde een explosieve start met duidelijke anti-Europese standpunten waarmee de partij hoog in de peilingen scoorde. Change UK heeft het zwaarder dan Farage's partij. De beweging heeft geen duidelijk profiel en gooit lage ogen in de nationale peilingen. "Ik hoop dat we op meer dan 9 procent uitkomen", zegt Rostowski.
De Europese verkiezingen zijn op 23 mei. Het Verenigd Koninkrijk zou daar niet aan hebben meegedaan wanneer het land - zoals gepland - op 29 maart de EU zou hebben verlaten. Maar de Brexit is nu uitgesteld tot oktober.