Het overkwam Booking.com in Nederland. En het overkwam ook het Zweedse Sendit.
Deze Europese startups werden, vlak voordat zij op het punt stonden om een wereldspeler te worden, gekocht door een Amerikaanse partij. Zo bouw je in Europa dus geen Silicon Valley.
Als het aan Hjalmar Winbladh van EQT Ventures ligt, gaan beloftevolle Europese startups daarom voortaan hun imperium in eigen land opbouwen. Het Europese investeringsfonds haalde vorig jaar 566 miljoen euro op om startups op het eigen continent te financieren.
Windbladh lanceerde een jaar geleden EQT Ventures tijdens The Next Web. Ook dit jaar was hij als spreker aanwezig op de Amsterdamse techconferentie.
Business Insider sprak met de 49-jarige Zweed – vlak voor zijn optreden op The Next Web – in het WestCord Art Hotel.
Bedrijf verkocht aan Microsoft
Voordat Windbladh zich richtte op investeren, was hij als ondernemer betrokken bij liefst zeven startups. Zijn succes begon in 1994 toen hij Sendit oprichtte, het eerste mobiele internetbedrijf ter wereld. Deze startup uit Stockholm werd in 1999 voor 127 miljoen dollar overgenomen door Microsoft. Een uitstekende prestatie, zou je zeggen.
Maar nee. “Eigenlijk heb ik Sendit te vroeg verkocht”, zegt hij bij zijn eerste koffie van de ochtend. “Sendit had voor Zweden kunnen uitgroeien tot een belangrijk bedrijf. Maar er was in die tijd helemaal geen durfkapitaal beschikbaar in Europa om zelfstandig door te kunnen groeien. Dus moest ik het wel verkopen aan Microsoft.”
Aan potentie ligt het niet in Europa, als we Winbladh moeten geloven. “Er is talent genoeg in Europa om grote bedrijven te bouwen. Ook is er genoeg innovatie en ondernemerschap. En de Europese venture capital-wereld werkt ook nog wel goed in de beginfase van een startup, dus voor investeringsbedragen van enkele miljoenen. Maar kapitaal voor schaalvergroting, in de tweede of derde fase van een startup, dat ontbreekt.”
De oprichter van EQT Ventures wijst erop dat de bedragen aan durfkapitaal die in Europa worden geïnvesteerd slechts een vijfde tot een kwart uitmaken van het totaal in de Verenigde Staten. Dat is vreemd, aangezien de economie van de Europese Unie groter is dan de Amerikaanse, net als het aantal inwoners.
Weinig nieuwe industry leaders in Europa
Doordat veel succesvolle startups al vroeg van de Amerikaanse geldkraan afhankelijk zijn, ontbreekt het in Europa aan innovatieve reuzen. Van de grootste techbedrijven ter wereld (naar omzet) vinden we pas op plek vijftien de eerste Europeaan, namelijk het Duitse softwarebedrijf SAP dat in 1972 werd opgericht. Er zijn sinds 1972 niet echt grote voorbeeldondernemingen bijgekomen.
Ondertussen levert de Verenigde Staten sinds de jaren 90 de ene na de andere techgigant af. Apple, Google, Facebook, Amazon, Microsoft – all born and raised in the US. Goed op weg om ook zo groot te worden zijn Uber en Airbnb.
Het is belangrijk, vindt Windbladh, dat Europa snel nieuwe captains of industry gaat creëren.
“De volgende generatie banen zal niet komen van de oliesector en andere logge, oude industrieën. Sterker nog, die zijn alleen hun productie aan het stroomlijnen en mensen aan het ontslaan. De toekomst van jonge, ambitieuze mensen in Europa hangt af van innovatieve startups die kunnen uitgroeien tot reuzen.”
EQT Ventures kan bedragen investeren van tussen de 1 miljoen en 100 miljoen euro per startup. Daarmee is het voor Europese begrippen een bijzonder groot venture capitalfonds. EQT Ventures is ontsponnen uit het grotere EQT Partners, een Zweeds investeringshuis dat nog veel grote bedragen in volwassen bedrijven investeert.
Naast Windbladh behoren ook de Nederlander Kees Koolen en de in Zweden geboren Lars Jörnow tot de drie founding partners van EQT. Ook Koolen en Jörnow waren ondernemers voordat zij aan hun nog prille venture capital-carrière begonnen.
Booking.com naar de Amerikanen
Oud-Booking.com-CEO Koolen is een lotgenoot van Winbladh als het gaat om ‘te vroeg verkopen’. In 2005 verkochten hij en het management de Nederlandse hotelvergelijkingswebsite voor 110 miljoen euro aan het Amerikaanse beursgenoteerde bedrijf Priceline.
Inmiddels weten we dat Booking.com goed is voor zo’n 80 procent van de totale omzet van Priceline Group en daarmee ongeveer een totale beurswaarde heeft van 70 miljard dollar.
“Toen wij het bedrijf aan Priceline verkochten was er simpelweg geen investeringsgeld in Europa te vinden, wel in Amerika”, verklaarde Koolen vorige maand tegenover NRC Handelsblad. “Booking.com had kunnen worden voor de Nederlandse economie wat Philips vroeger was, en dat is door de overname door Priceline niet gebeurd.”
Behalve banen en belastingopbrengsten, creëren vooroplopende bedrijven zoals Facebook en Google, een belangrijk ecosysteem waar ook weer andere innovatieve ondernemingen uit voortvloeien. In de VS is dat bijvoorbeeld Silicon Valley.
Helaas heeft er in Nederland geen ecosysteem rondom Booking.com kunnen ontstaan door de verkoop aan Priceline. “Heel veel goede mensen gaan nu weg uit Nederland omdat de uitdaging elders groter is”, vertelde Koolen aan de NRC-journalist. “Als we hadden gewacht, had Nederland misschien wel tien of twintig goede technologiebedrijven gehad.”
Winbladh maakte zo’n zes jaar geleden kennis met Koolen op het kantoor van miljardair Reid Hoffman, de medeoprichter en oud-CEO van LinkedIn. Toen zij na deze ontmoeting erachter kwamen dat beide hetzelfde is overkomen, voelden de twee “emotioneel” dat zij EQT Ventures in het leven moesten roepen, legt de Zweed uit.
Startup-stad Stockholm
De derde oprichtingspartner van EQT Ventures, Lars Jörnow, was betrokken bij een bedrijf dat wel in zijn thuisstad - Stockholm - tot een miljardenbedrijf heeft kunnen uitgroeien.
Jörnow stuurde bij socialgamingbedrijf King Digital het team aan dat verantwoordelijk was voor de megaknaller Candy Crush, die in 2012 het licht zag. Dankzij Candy Crush - de meest gedownloade mobiele game in de geschiedenis van de App Store - groeide King uit tot een bedrijf met meer dan duizend werknemers en een omzet van meer dan twee miljard euro.
Uiteindelijk is ook dit bedrijf in 2016 voor 5,9 miljard dollar aan de Amerikanen verkocht (het traditionele gamebedrijf Activision Blizzard), maar dat is ver voorbij de groeifase waar bijvoorbeeld Booking en Sendit nog in zaten. King is inmiddels uitgegroeid tot een belangrijke werkgever in Stockholm, wiens miljarden ten goede komen aan de Zweedse economie.
Naast King, zijn ook Skype en Spotify volgens Windbladh een goede voorbeelden van bedrijven die van groot nationaal en Europees belang zijn geworden. “Daniël Ek van Spotify had als visie: ‘Ik ga dit bedrijf en het epicentrum daaromheen in Stockholm bouwen. Hij is liever een grote vis die in een kleine talentenpool zit, dan een kleine vis in een haaienkom in de VS. Stockholm heeft veel profijt van deze beslissing.”
De bedoeling is dat meer Europese startups dankzij het fonds van Windblhad, Koolen en Jörnow het voorbeeld van Spotify en King volgen. “Als community moeten we ervoor zorgen dat we onze ongepolijste diamanten voortaan niet meer verkopen of exporteren”, zegt Winbladh. “De volgende Bookings en Sendits moeten de kans krijgen om hier zelfstandig te groeien en zullen dan een belangrijk ecosysteem gaan vormen.”
LEES OOK: Deze 9 boeken wil je absoluut lezen volgens de grote namen achter bedrijven als HelloFresh, Booking.com en Blendle
