De enorme schuldenberg van Italiaanse banken en de overheid vormt ook voor Nederland een risico, zo blijkt uit een dinsdag verschenen analyse van het Centraal Planbureau (CPB) over risico’s op financiële markten.
Het CPB merkt op dat Nederlandse banken en andere financiële instellingen weliswaar weinig schuldpapier van Italiaanse banken of de overheid bezitten. Maar een door Italië ingezette Europese recessie kan evengoed ons land treffen.
“Als bijvoorbeeld meerdere Italiaanse banken dreigen om te vallen, is de kans groot dat de Italiaanse overheid die banken gaat redden. De zware lasten die daaruit voortvloeien kunnen op hun beurt de Italiaanse overheid, die al een schuldenlast van 132 procent van het bbp heeft, in de problemen brengen”, schrijft het Planbureau.
Het grote probleem voor Italië is de nauwe verwevenheid van overheid en bankwezen. Onderstaande grafiek laat zien dat Italië een zeer hoge staatsschuld heeft als percentage van het nationaal inkomen (donkerblauwe lijn, linkergrafiek). Tegelijk is een fors deel van die schuld in handen van Italiaanse banken (donkerblauwe lijn, rechtergrafiek).
(klik voor uitvergroting)
Problemen bij Italiaanse banken raken dus de overheid en omgekeerd. Dit is ook te zien in onderstaande tabel. Uit een scenario-analyse van de Europese Bankenautoriteit blijkt dat Italiaanse banken voor 143 miljard euro aan Italiaanse staatspapier bezitten. Als 20 procent daarvan wordt afgeschreven raken de banken ongeveer een derde van hun eigen vermogen kwijt.
(klik voor uitvergroting)
Over het algemeen is het CPB overigens redelijk positief over de binnenlandse situatie in Nederland. Als serieus risico noemt het Planbureau een snelle rentestijging. Die kan betalingsproblemen veroorzaken bij huishoudens en bedrijven met hoge schulden. Verder zouden investeringen minder kunnen worden omdat lenen ook duurder wordt.
Verder zou er druk kunnen ontstaan op de winstgevendheid van banken omdat betaalde rentes dan hoger zijn dan de veelal langlopende ontvangen rente. Geen of een beperkte rentestijging zorgt er juist voor dat huishoudens en bedrijven meer schuld opbouwen, ook omdat meer risico's worden genomen.
Cryptomunten voorlopig verwaarloosbaar
Het Planbureau wijdt in zijn analyse ook een hoofdstuk aan digitale valuta. Cryptomunten als bitcoin en ripple vormen op dit moment nog geen risico's voor de financiële stabiliteit in Nederland, stelt het CPB. Daarvoor het handelsvolume op dit moment te beperkt. Ook zijn maar weinig financiële instellingen blootgesteld aan de digitale valuta's.
Wel is er volgens de onderzoekers wel een mogelijk probleem met crypto's als het gaat om het financieren van misdaad, oplichting en de grote verliezen waar particuliere beleggers mee te maken kunnen krijgen. Ook zet het planbureau vraagtekens bij het hoge energieverbruik.
In de toekomst kunnen wel risico's ontstaan als de handel in crypto's meer en meer verweven raakt met de reguliere handel. Vooralsnog worden crypto's vooral opgepot in plaats van uitgegeven. Volgens het CPB is deze manier van bewaren van waarde wel risicovol, ook omdat geenszins duidelijk is of aan een zogeheten 'token' verbonden dienst ook daadwerkelijk wordt geleverd.