In 1841 werd er voor het eerst een emoticon gebruikt. De lithograaf en uitvinder Marcellin Jobard bedacht in zijn verslag De tekortkomeningen van de typografie een teken om emoties uit te drukken in teksten: verticale typografische tekens die op gezichtjes leken.
Inmiddels lijken ze onmisbaar te zijn in ons taalgebruik. Zonder smileys of emoji zouden veel WhatsApp-berichten kil en emotieloos overkomen – de lachende gezichtjes hebben ongetwijfeld talloze familieruzies voorkomen.
Dat hebben we waarschijnlijk deels te danken aan de Fransman Nicolas Loufrani, CEO van The Smiley Company. Hij heeft – naar eigen zeggen – de smiley groot gemaakt. Business Insider vroeg hem hoe dat ging.
Zijn verhaal begint al voor zijn geboorte. In de jaren ’60 dook de vrolijke, gele smiley voor het eerst op. Een radiostation uit New York, WMCA, startte een promotiecampagne waarin de smiley centraal stond. Het radiostation belde luisteraars op, en als die opnamen met de tekst ‘WMCA Good Guys!’ kregen ze een sweatshirt met de smiley thuisgestuurd. Zo werden er duizenden truien weggegeven.
Vrijwel tegelijkertijd bedacht de Amerikaanse kunstenaar Harvey Bell een campagne die de smiley in de jaren ’60 populair maakte. Een verzekeringsmaatschappij vroeg hem een badge te ontwerpen om mensen mee op te vrolijken. Hij tekende in 10 minuten een gele smiley en dat leverde hem 45 dollar op.
Hoe dan ook, het symbool sloeg aan en werd vanaf toen sporadisch gebruikt. De smiley verscheen bijvoorbeeld op Amerikaanse nummerborden en postzegels. Toch was het de vader van Nicolas Loufrani - Franklin Loufrani - die als eerste een zakelijke kans in de smiley zag.
Hij was journalist en was zo slim om het gezichtje vast te leggen als handelsmerk. "Vervolgens begon hij een promotiecampagne in de krant", vertelt Loufrani. "Hij zette de smiley bij positieve nieuwsberichten in meerdere landen – ook Nederland. Het sloeg enorm aan.”
De opmars op internet
In de decennia erna werd de smiley razend populair. “Ze werden overal op geprint: t-shirts, pennen en frisbees”, zegt Loufrani. Hoewel de smiley eind jaren 80 en begin jaren 90 een symbool werd in de housescene, waren de meeste mensen er tegen die tijd wel klaar mee.
Loufrani was toen net volwassen en besloot om samen met zijn vader aan een comeback van de smiley te werken. “Maar we hadden eerst een naam nodig. Het woord smiley werd toen nog niet veel gebruikt, en wij besloten die naam ook te registreren als handelsmerk.” De naam smiley was geboren.
“Vervolgens heb ik de smiley gemoderniseerd, ik heb er in 1997 een 3D-figuurtje van gemaakt.” Twee jaar later had Loufrani 471 nieuwe smileys ontworpen. Omdat steeds meer mensen via internet communiceerden, maakte hij weer wat later een toolbar met de smileys die mensen in hun mail- of chatprogramma konden gebruiken. “Zo gebruikten miljoenen mensen de smileys online.”
Emoji maken een wereldwijde opmars
Toch heeft Unicode, het bedrijf dat namens grote techbedrijven bepaalt welke symbolen er op je smartphone staan, er uiteindelijk voor gezorgd dat smileys nu over de hele wereld worden gebruikt. In 2010 maakte Unicode het mogelijk dat emoji op alle smartphones, van de iPhone tot de Samsung Galaxy, gebruikt konden worden. Inmiddels stuurt iedereen – van je buurvrouw tot je opa – emoji naar je.
Volgens Loufrani is het design van de emoji gebaseerd op zijn smileys. Of dat zo is, is niet met zekerheid te zeggen. De eerste emoji werden in 1998 of 1999 ontworpen, toen Loufrani ook druk bezig was met zijn smileys. Die emoji waren inderdaad nog niet geel, dat werden ze pas een kleine 10 jaar later, dus het zou kunnen dat de Japanse bedenkers hun inspiratie uit Frankrijk haalden.
Waar de gele emoji ook vandaan komt, Loufrani is trots dat de hele wereld nu geanimeerde gezichtjes gebruikt om te communiceren – ook al zijn het niet de zijne. “Het heeft de manier waarop we communiceren compleet veranderd”, zegt hij.
“De geschreven taal miste altijd emotie, dankzij emoji niet meer. Daarom is het belangrijk dat we ze kunnen gebruiken. Daarnaast wordt taal er ook creatiever en vrolijker van.”
Toch heeft Loufrani daar niets aan. Hoewel hij en zijn vader nog steeds de licenties voor de smileys hebben, verdienen ze niets aan de emoji. Dat vindt hij niet erg: “Dankzij de emoji zijn smileys in het algemeen populairder geworden, ons bedrijf is daarom ook ontzettend hard gegroeid.”
Smileys van honderden miljoenen dollars
Hij maakt geen toolbars voor in mailprogramma’s meer, maar verdient geld aan het gebruik van zijn smileys op producten. “Wij passen ieder jaar onze smileys aan op de nieuwste trends, en daardoor willen gigantische bedrijven als Nestlé ze gebruiken.”
Zo komen zijn smileys op de vreemdste producten terecht: toetsenborden, boormachines, wc-borstels, reddingsvesten, huissleutels en zelfs op contactlenzen (ja, echt, op de lens). Daarmee verdiende The Smiley Company in 2017 420 miljoen dollar aan licentie-inkomsten.
Loufrani zelf wil in ieder geval betrokken blijven bij het bedrijf. “Een bedrijf leiden is natuurlijk altijd moeilijk, maar ik ben ervan overtuigd dat het bij The Smiley Company leuker is dan bij een gemiddeld bedrijf. Als we een moeilijke beslissing moeten nemen of iemand wordt boos, zeg ik: kom op, we verkopen smileys. Daar wordt iedereen vrolijk van.”