NASA en bedrijven als SpaceX en Boeing zien de maan en Mars als opwindende bestemmingen voor astronauten om te ontdekken of zelfs permanent te koloniseren.
Maar we beginnen nog maar net te begrijpen welke effecten het leven in de ruimte op lange termijn heeft op het menselijk lichaam.
Het meeste van wat wetenschappers daarover weten, komt van het doorlopende NASA-onderzoek Twins Study. In dat onderzoek wordt voormalig NASA-astronaut Scott Kelly, die bijna een jaar in de ruimte heeft doorgebracht, vergeleken met zijn identieke tweelingbroer Mark, die gedurende diezelfde periode gewoon op de aarde was.
Het ontbreken van zwaartekracht, meer blootstelling aan straling, een ruimtedieet en andere omstandigheden van het leven in de ruimte hebben het lichaam van Scott beduidend en soms op verrassende manieren veranderd.
Hier zijn negen biologische eigenaardigheden die volgens wetenschappers kunnen gebeuren met je lichaam als je langere tijd in de ruimte doorbrengt.
1. Je lichaamsvloeistoffen verplaatsen zich
Als je je in een baan om de aarde begeeft, ben je eigenlijk een permanente vrije val aan het maken om de planeet heen en ben je gewichtsloos. Dat betekent dat er niks is dat je bloed en andere lichaamsvloeistoffen richting je voeten dwingt. De vloeistoffen die in een jaar tijd van je voeten naar je hoofd zijn gegaan kunnen een fles van 2 liter vullen.
2. Je gezicht ziet er anders uit
Met minder zwaartekracht gaan er een hoop vloeistoffen naar je hoofd – en dus ziet je gezicht er pafferig uit.
3. Je zicht kan veranderen
Om dezelfde reden dat je gezicht opgeblazen wordt, kan je zicht verminderen vanwege veranderende druk in je hersenen. Vloeistoffen in de buurt van je oogzenuw kunnen druk uitoefenen op de achterkant van je oogbal.
Ook de straling in de ruimte kan staar veroorzaken en je zicht aantasten. Zelfs luchtvaartpersoneel dat vaak hoog in de lucht is met een dunnere atmosfeer loopt dat risico.
4. De dichtheid van je botten kan veranderen
Als je niet voldoende sport als je in de ruimte bent, kan je botdichtheid in een jaar tijd met zo'n 12% afnemen. Wetenschappers proberen nog steeds uit te vogelen hoe dat komt, terwijl wel duidelijk is dat de microbreukjes in je botten die veroorzaakt worden als je gewoon rondloopt op aarde belangrijk zijn voor het behouden van gezonde botten.
5. Je wordt langer – tot je weer terug bent op aarde
Omdat de zwaartekracht je niet naar de grond trekt, worden de met vloeistoffen gevulde schijven tussen je ruggenwervels in ook niet samengeperst. Daardoor word je zo'n 3% langer. Na zijn verblijf in de ruimte was Scott Kelly zo'n 5 centimeter langer dan zijn tweelingbroer. Maar terug op aarde deed de zwaartekracht dat effect weer teniet.
6. Je spieren kunnen slinken
Je hebt geen spieren nodig als je gewichtloos bent, dus ze slinken. Daarom is het voor astronauten zo belangrijk om fitnessoefeningen te doen. Maar niets onderhoudt de spieren beter dan te leven met de zwaartekracht op het aardoppervlak.
7. Je wordt slaperig
Je zal waarschijnlijk slaapgebrek hebben. De meeste astronauten slapen slechts 6 uur per nacht, omdat slapen in de ruimte heel raar voelt.
8. Je hebt een verhoogd risico op kanker
De straling waarmee je lichaam wordt gebombardeerd buiten het beschermende magnetische veld van de aarde geeft je een grotere kans op kanker.
De NASA stelt tegenwoordig een limiet van 3.250 millisievert aan de straling waaraan een astronaut tijdens zijn in totaal aan mag blootstaan. Dat staat gelijk aan zo'n 400 CT-scans van de buik. Vrouwelijke astronauten hebben meestal meer weefsel dat blootstaat aan straling, dus hun limiet staat op 2.500 mSv.
Onderzoek met proefdieren wijst erop dat deze bedreiging in de ruimte groter is dan eerder gedacht, hoewel onderzoek bij mensen moet bevestigen dat dit ook geldt voor astronauten.
9. Je genetische code gedraagt zich anders
DNA is de blauwdruk van het leven en de genen zorgen net als woorden in een kookboek voor specifieke recepten om in leven te blijven. Maar het is net zo belangrijk wanneer en hoe die genen geactiveerd worden en of ze 'aan' of 'uit' staan. En daar heeft de directe omgeving waar de mens zich in bevindt een grote invloed op.
Uit de Twins Study blijkt dat zo'n 7% van de genen van Scott Kelly zich anders gedraagt na zijn jaar in de ruimte dan hoe ze daarvoor op aarde deden. Dat veranderde ook niet terug (of in elk geval niet snel). Hoe dat echt zit, moet nog verder onderzocht worden.