De Europese Centrale Bank wil de inflatie aanjagen door negatieve rentes te vragen. Maar werkt dat eigenlijk wel? Denemarken hanteert al vier jaar negatieve rentes en daar zijn consumenten juist meer gaan oppotten.

Dat de ECB een negatieve rente gaat toepassen, hangt al een tijdje in de lucht. Banken betalen al een renteboete als ze geld stallen bij de ECB. De negatieve rente voor leningen die banken bij de ECB willen afsluiten, zit er ook aan te komen.

Dat moet banken stimuleren om goedkoop geld uit te lenen aan bedrijven en consumenten. Ook gaan de spaarrentes omlaag of worden die zelfs negatief, wat ook een stimulans moet zijn om geld dat normaal gesproken op de bank staat uit te geven.

Oude sok

Critici vragen zich af of die negatieve rentes wel werken. Zo zegt ongeveer de helft van de Nederlanders hun geld van de bank te halen en in een oude sok te stoppen, als er daadwerkelijk negatieve rentes komen. Dat blijkt uit een recente peiling. Anderen zijn van plan het geld te gaan beleggen. Nog geen tien procent denkt meer te gaan uitgeven.

Maar denken is iets anders dan doen. Als consumenten daadwerkelijk met negatieve rentes worden geconfronteerd, kunnen ze zo maar eens van gedachten veranderen. De Europese Centrale Bank hoopt dan ook dat consumenten uiteindelijk toch meer gaan uitgeven, ondanks dat ze zeggen dat ze dat niet gaan doen.

In de praktijk lijkt dat toch niet te werken. In Denemarken wordt namelijk al bijna vier jaar onafgebroken een negatieve rente gehanteerd. De Deense Centrale Bank houdt op die manier de wisselkoers tussen de Deense kroon en de euro stabiel. De negatieve rente wordt door sommige banken ook doorberekend aan klanten.

Meer oppotten

Ondanks de negatieve rente geven de Denen niet meer geld uit. In tegendeel: consumenten en bedrijven potten meer op dan in 2011, toen de rente nog positief was, meldt Bloomberg. De private investeringen zijn teruggelopen: tussen 1990 en 2012 werd zo'n 18 procent van het bbp geïnvesteerd; dit jaar is dat geraamd op 16 procent. De spaartegoeden stijgen juist van 21,3 procent naar 26 procent van het bbp.

Bovendien groeit de economie nauwelijks nog, terwijl de inflatie - die de ECB zo graag wil aanjagen met negatieve rentes - is gestagneerd.

Veel burgers en bedrijven zien de negatieve rente als een extreem middel, waarvan ze niet weten waar het gaat eindigen. En in tijden van onzekerheid hebben veel mensen de neiging om geld vast te houden. Daardoor heeft de negatieve rente het tegenovergestelde effect van wat de centrale banken er eigenlijk mee proberen te bereiken.

Hoewel, de centrale bank van Denemarken vindt dat het wel in die opzet is geslaagd. Het instituut wijst op de opdracht om de wisselkoers met de euro stabiel te houden, en daar zijn ze in geslaagd. Veel economen zien het daarom ook niet zomaar gebeuren dat de Denen afstappen van de negatieve rente.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl