Marcel de Vries, de kasbeheerder van de bijna omgevallen woningcorporatie Vestia, dacht dat hij genoeg middelen had om het risico van rentespeculaties op te vangen. Dat het fout ging, wijt hij niet aan zichzelf.
“Het ging iets harder dan ik dacht”, antwoordde De Vries maandagmiddag op een vraag van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties hoe hij aankeek tegen de scherpe rentedaling in het najaar van 2011, waardoor Vestia in grote problemen kwam.
Toch maakte De Vries tegenover de enquêtecommissie niet de indruk grote verantwoordelijkheid te voelen voor het debacle, waarbij verliesgevende posities op speculatieve rentebeleggingen de woningcorporatie aan de rand van de afgrond brachten. Of hij achteraf bezien dingen anders gedaan zou hebben? “Niet.”
Beroep doen op Waarborgfonds
De verdedigingslijn van De Vries was maandag vooral gebaseerd op de financiële ruimte die hij dacht te hebben om eventuele verliezen op zogenoemde rentederivaten op te vangen.
De voormalige kasbeheerder van Vestia dacht medio 2011, mede via een beroep op garanties van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), in totaal zo’n 5 miljard euro te kunnen vrijmaken. Dat moest genoeg zijn om banken met wie de risicovolle financiële contracten waren afgesloten, tevreden te stellen.
Het Waarborgfonds, dat gedekt wordt door de overheid, verstrekt zelf geen leningen, maar zorgt er via financiële garanties voor dat woningcorporaties relatief goedkoop kunnen lenen.
Toen er daadwerkelijk papieren verliezen optraden in de tweede helft van 2011, kwam Vestia klem te zitten zodra banken extra zekerheden vroegen, maar het WSW niet thuisgaf.
Volgens De Vries kwam het WSW eerdere toezeggingen over financiële garanties niet na. "Zoals ik denk dat het gebeurd is, zijn ze op de vingers getikt door het ministerie en is er een correctie geweest op afspraken die het WSW was aangegaan. Ik was verrast."
Verlies Vestia: schuld bij minister
De Vries legt de schuld voor de 2 miljard euro die Vestia medio 2012 verloor bij het afwikkelen van verliesgevende derivatenposities, expliciet bij toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Liesbeth Spies (CDA, kabinet Rutte I). Hij was toen zelf al op een zijspoor gezet.
Op 30 mei 2012 sloot Vestia, volgens De Vries onder druk van het ministerie, een akkoord met de banken over afkoop van de verlieslatende derivatenportefeuille. Daarbij moest Vestia een verliespost van ruim 2 miljard euro incasseren.
"Dat gebeurde op het laagste punt", aldus De Vries maandag tegenover de enquêtecommissie. "Het verlies is ontstaan door grootspraak van de minister. Als Vestia de portefeuille niet had afgewikkeld, maar via het WSW twee miljard euro had geleend ter dekking, had dat een rentelast van 30 miljoen euro per jaar opgeleverd. Dat had ik 30 jaar kunnen volhouden."
Topman Staal en kasbaas De Vries
Over de relatie met zijn voormalige baas, Vestia-directeur Erik Staal, zei De Vries maandag dat Staal in principe alle financiële contracten die De Vries afsloot tekende. "Hij kon heel snel lezen, las alles en is niet voor niets enig bestuurder geweest. Ik ging er in ieder geval vanuit dat hij alles las."
Oud-topman Staal van woningstichting Vestia was naar eigen zeggen geschokt toen De Vries in 2012 werd aangehouden op verdenking van fraude, zo liet hij de commissie afgelopen donderdag weten.
De mannen hadden altijd samenwerkt op een manier die "gebaseerd was op vertrouwen en loyaliteit", aldus Staal. De aankoop van de derivaten had officieel plaats onder leiding van Staal, maar werd gedaan door De Vries.
Tussenpersoon: miljoenen verdeeld
Bijkomende kwestie die maandag aan de orde kwam was de relatie van De Vries met financiële makelaar Arjan Greeven. Die diende in een aantal gevallen als schakel tussen De Vries en banken bij het afsluiten van de speculatieve contracten.
Maandagochtend gaf Greeven tegenover de enquêtecommissie aan dat hij niet vond dat hij De Vries heeft omgekocht "omdat hij om geld vroeg".
Greeven werkte nauw samen met de kasbeheerder van Vestia. Die kreeg in totaal zo'n 10 miljoen euro van de 20 miljoen die Greeven ontving van de banken als beloning, omdat hij Vestia derivaten liet kopen.
10 miljoen aan commissie als 'neveninkomsten'
De Vries gaf maandag volmondig toe dat hij via Greeven tussen 2002 en 2011 in totaal zo'n 10 miljoen euro heeft gekregen. Tot 2004 ging het om contante bedragen, daarna om girale overschrijvingen.
De contante bedragen heeft De Vries naar eigen zeggen "uitgegeven", zonder daarover belasting te betalen. Hij wilde daarbij maandag niet van witwassen spreken. Over de girale overmakingen heeft hij naar eigen zegen gewoon belasting betaald, in totaal bijna 5 miljoen euro.
De Vries rechtvaardigde de betalingen, die hij als neveninkomsten ontving buiten Vestia om, door erop te wijzen dat hij alleen een contract afsloot via een tussenpersoon als dat voor Vestia de meest gunstige deal opleverde. Dat zijn eigen portemonnee daar beter van werd, speelde volgens De Vries geen rol. "Ik vond niet dat er een schijn van belangenverstrengeling was. Ik heb daar los van geopereerd."
Greeven gaf maandag aan dat hij tot het inzicht is gekomen dat de onderhandse commissies die hij De Vries betaalde, neerkwamen op "niet-ambtelijke omkoping". Hij stapte zelf naar het Openbaar Ministerie omdat hij ontdekt had dat hij zich schuldig had gemaakt aan fraude.
Banken hebben grof verdiend aan Vestia
Greeven schatte maandag dat banken zelf minstens een half miljard euro aan Vestia hebben verdiend. Zelf dacht hij over rentecontracten dat het een "prachtig product" was en meende hij "oprecht" dat hij "het goed deed voor Vestia".
Banken organiseerden volgens Greeven interessante uitstapjes voor de contacten in de corporatiewereld: naar de tennistoernooien op Wimbledon en Roland Garros bijvoorbeeld.
Greeven, tegen wie een strafzaak wegens fraude loopt, denkt niet dat hij "veel zal overhouden, na dit verhaal". Mocht hij worden vrijgesproken en zijn verdiensten eventueel behouden, dan sluit hij niet uit dat hij het geld aan Vestia geeft, zei hij desgevraagd.
Bron: Z24/ANP
Lees ook
Vestia’s Erik Staal: derivaten waren klein deel van mijn pakket
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl