- De race naar het Witte Huis is al in volle gang en zowel de Republikeinen als de Democraten bestuderen nauwkeurig hoe ze kunnen winnen.
- De presidentsverkiezingen van 2024 tussen Donald Trump en Joe Biden zijn een herhaling van die van 2020.
- Een aantal ‘swing states’ in het Midden-Westen en The Sun Belt zullen hoogstwaarschijnlijk de doorslag gaan geven.
- Lees ook: Zelfs als Trump de verkiezingen wint en de Republikeinen met een ‘clean sweep’ het Congres veroveren, kan de president niet alles doen wat hij wil
ANALYSE – In de afgelopen twee decennia is de wijze waarop de race naar het Witte Huis wordt beslist flink veranderd. Ooit waren vooral Florida en Ohio doorslaggevend, maar tegenwoordig spelen zowel Pennsylvania als Wisconsin een grote rol en is ook de zogenoemde Sun Belt in het zuiden van de VS van belang geworden om de benodigde 270 kiesmannen binnen te kunnen slepen.
Voor president Joe Biden en voormalig president Donald Trump die in november op herhaling gaan, zal elke stem cruciaal zijn omdat er een nek-aan-nek-race wordt verwacht. De campagnes van beide kandidaten zullen zich vooral concentreren op zeven ‘swing states’ die zullen beslissen wie het Witte Huis verovert: Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania en Wisconsin.
De Democraten wisten in 2022 tegen wat gebruikelijk is in de meerderheid in de Senaat te behouden en beperkten hun verlies in het Huis van Afgevaardigden. Nu halen ze alles uit de kast om Biden herkozen te krijgen, terwijl veel kiezers ontevreden zijn over de hoge inflatie en hoe hij de oorlog tussen Israël en Hamas aanpakt.
Republikeinen denken dat Biden een risico vormt voor de Democraten. Maar toch heeft de Republikeinse controle over het Huis van Afgevaardigde niet zo uitgepakt als gehoopt. Ze kozen een voorzitter (Kevin McCarthy uit Californië) die vervolgens werd afgezet en hebben met de nieuwe voorzitter (Mike Johnson uit Louisiana) en hun minieme meerderheid veel moeite hun agenda uit te voeren. Er is een beeld van chaos ontstaan rond de partij en dat helpt natuurlijk niet in aanloop naar de verkiezingen.
De Republikeinen hebben vanwege de bestorming van het Capitool in januari 2021 en de vele rechtszaken ook te maken met het uiterst beschadigde merk 'Trump', vooral bij hun kiezers in voorsteden en onafhankelijke kiezers die de presidentsverkiezingen waarschijnlijk gaan beslissen.
Een andere belangrijke kwestie waar de Republikeinen last van hebben is abortusrechten, vooral omdat kiezers in een reeks staten verschillende anti-abortusmaatregelen hebben verworpen na de beslissing van het Hooggerechtshof in 2022 om Roe v. Wade ongedaan te maken.
Democraten hebben op dat onderwerp fors gewonnen in grote steden en voorsteden en hebben ook ingang gevonden in een aantal Republikeinse bolwerken waar groepen Republikeinse kiezers wel voor een bepaalde vorm van abortusrechten zijn.
Trump heeft altijd de eer opgestreken voor het aanstellen van drie conservatieve rechters in het Hooggerechtshof en zei in april van dit jaar dat het het nu aan de individuele staten is om beslissingen te nemen over abortus. Veel conservatieven die hadden gehoopt op een nationaal verbod zijn daar gefrustreerd over.
Het lijkt nu een bepalend onderwerp bij de verkiezingen van november, vooral in de swing states.
Arizona
Marge in 2012: Romney +9,0%
Marge in 2016: Trump +3,5%
Marge in 2020: Biden +0,3%
Tussen 1952 en 2016 steunde Arizona steevast de Reublikeinse kandidaat, op 1996 na toen toenmalig president Bill Clinton zijn Republikeinse tegenstander Bob Dole nipt versloeg. Maar met het groeien van de bevolking van Arizona veranderen ook de politieke voorkeuren.
In 2012 versloeg de Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney nog met gemak zittend president Barack Obama, maar in 2016 was er een beduidend kleiner verschil tussen Donald Trump en Hillary Clinton.
In 2020 versloeg de door de groeiende latino-gemeenschap gesteunde Biden zijn tegenkandidaat Donald Trump met een minimaal verschil van minder dan 11.000 stemmen op een totaal van bijna 3,4 miljoen stemmen.
En de Democraten putten ook hoop uit de uitslag van tussentijdse verkiezingen in 2022 in Arizona, toen ze onder meer de race om het gouverneurschap en die om de senaatszetel wonnen. Biden moet in november opnieuw gaan zorgen voor een overwinning in de lang door Republikeinen gedomineerde staat.
Georgia
Marge in 2012: Romney +7,8%
Marge in 2016: Trump +5,1%
Marge in 2020: Biden +0,2%
Tientallen jaren lang konden de Republikeinen rekenen op een makkelijke overwinning in de 'Peach State', zoals Georgia ook wel wordt genoemd. Maar dat is niet langer het geval.
Terwijl Republikeinse politici volop aan het genieten waren van overwinningen met dubbele cijfers, werkte de Democrate Stacey Abrams achter de schermen aan een organisatie die zou kunnen wedijveren met de Republikeinse partij. En ze had succes, want in 2018 werd Abrams met 55.000 stemmen verschil verkozen tot gouverneur van Georgia.
Twee jaar later won Biden de staat met zo'n 12.000 stemmen voorsprong op Trump. Een paar maanden later volgden twee Democratische overwinningen in de runoff van de verkiezingen om de senaatszetels van Georgia.
De exponentiële groei van de voorsteden van Atlanta, vooral door de nieuwe zwarte, Aziatische en latino-inwoners, heeft de staat een blauwe, Democratische gloed gegeven. Maar de tussentijdse verkiezingen van 2022 wezen uit dat dat nog lang niet definitief het geval is.
Alleen de Democraat Raphael Warnock wist zijn senaatszetel te behouden, maar verder gingen alle overwinningen op staatsniveau naar de Republikeinen. En zelfs de tegenkandidaat van Warnock, Herschel Walker, haalde ondanks een slechte campagne nog altijd 48,6% van de stemmen.
Dit jaar zullen Biden en Trump hard moeten vechten om de 16 kiesmannen van Georgia binnen te halen. Biden richt zich vooral op de zwarte kiezers en de kiezers in de voorsteden van Atlanta, terwijl Trump vooral steun zoekt op het platteland.
Oftewel: Georgia zal dit jaar volop aandacht blijven krijgen van beide partijen.
Michigan
Marge in 2012: Obama +9,5%
Marge in 2016: Trump +0,2%
Marge in 2020: Biden +2,8%
De Democraten hebben lange tijd kunnen rekenen op de kiesmannen van Michigan. Tussen 1992 en 2012 werd elke Democratische kandidaat gesteund, vooral door kiezers uit Detroit en de middenklasse en de hogere middenklasse in de voorsteden. Ook vakbondsleden en gematigde kiezers op het platteland stemden overwegend Democratisch.
Maar de partij was geschokt door de overwinning die Donald Trump in 2016 met minimaal verschil wist te behalen. De Republikeinen wisten door te breken in de witte arbeidersklasse die zich langzaam maar zeker had afgewend van de Democraten.
In 2020 wist de partij de staat weer terug te veroveren en won Biden met bijna drie procentpunten verschil van Trump. Bij de tussentijdse verkiezingen twee jaar later wist Gretchen Whitmer de gouverneursrace met ruim verschil te winnen, werden ook makkelijke overwinningen geboekt bij andere races om belangrijke posten en stemden kiezers per referendum in met het vastleggen van reproductieve rechten in de grondwet van de staat.
Maar ondanks die Democratische overwinningen zal het in november waarschijnlijk heel spannend worden in de strijd om de 15 kiesmannen van Michigan.
Een groot probleem voor Biden is de enorme kritiek van de Arabisch-Amerikaanse gemeenschap op zijn aanpak van de oorlog in Gaza, waardoor bij de Democratische voorverkiezingen in maart meer dan 100.000 kiezers in Michigan het vakje 'uncommitted' invulden in plaats van de kandidatuur van Biden te steunen.
Nevada
Marge in 2012: Obama +6,7%
Marge in 2016: Clinton +2,4%
Marge in 2020: Biden +2,4%
De Democratische presidentskandidaten hebben sinds 2008 alle verkiezingen in Nevada gewonnen. In 2008 won Obama met bijna 13 procentpunten en vier jaar later met bijna 7 procentpunten.
Maar Clinton en Biden wisten daarna met slechts iets meer dan twee procentpunten verschil te winnen en de Republikeinen hebben dan ook goede hoop de snelgroeiende staat in het westen van de VS naar zich toe te trekken, zeker als ze ingang weten te vinden in het overwegend Democratische Clark County.
Bij de tussentijdse verkiezingen in 2022 kregen de Republikeinen een enorme boost omdat hun kandidaat Joe Lombardo werd gekozen tot gouverneur. Maar andere belangrijke races gingen wel naar de Democraten.
Die wisselende uitslagen bij de 'midterms' lieten opnieuw zien hoe kritisch Nevada tegenover de nationale politiek staat. Zowel Biden als Trump hopen de staat in 2024 voor zich te winnen, waarbij de economie een belangrijk thema zal zijn.
North Carolina
Marge in 2012: Romney +2,0%
Marge in 2016: Trump +3,7%
Marge in 2020: Trump +1,3%
Sinds 1980 hebben de Republikeinse presidentskandidaten alle verkiezingen gewonnen, op 2008 na toen Barack Obama nipt John McCain versloeg.
Maar sinds 2012 - toen Mitt Romney 50,4 procent van de stemmen haalde - heeft geen enkele presidentskandidaat een meerderheid van de kiezers achter zich gekregen. En daarmee lijkt de voorheen zo trouwe Republikeinse staat een echte swing state te gaan worden.
De campagne van Biden heeft dit jaar al veel aandacht geschonken aan North Carolina, gezien het kleine verschil in 2020 en de hoop dat de Democraten de kiezers in de voorsteden achter zich kunnen krijgen.
Maar de Republikeinen rekenen op de populariteit van Trump onder kiezers in de plattelandsregio's in de staat, die hem de overwinning kunnen bezorgen als ze op komen dagen.
En naast de verkiezing van de president is er ook een razendspannende race om het gouverneurschap tussen de Democratische kandidaat Josh Stein en de Republikein Mark Robinson.
Pennsylvania
Marge in 2012: Obama +5,4%
Marge in 2016: Trump +0,7%
Marge in 2020: Biden +1,2%
Zijn geboorteplaats Scranton ligt Joe Biden nauw aan het hart, dus Pennsylvania is ook in 2024 weer een sleutelstaat voor de Democraten.
Tussen 1992 en 2012 wonnen de Democratische presidentskandidaten alle verkiezingen in Pennsylvania totdat Donald Trump in 2016 met klein verschil Hillary Clinton versloeg, door kiezers uit de witte arbeidersklassen uit de buitengebieden achter zich te krijgen.
Maar Biden sloeg in 2020 terug met vooral steun in Philadelphia en Pittsburgh en hun voorsteden. En in 2022 wisten de Democraten ook de races om het gouverneurschap en de positie van openbaar aanklager te winnen en wisten ze de in 2010 verloren meerderheid in het Huis van Afgevaardigden van de staat terug te veroveren.
Maar ondanks die verliezen voor de Republikeinen denkt Trump sommige kiezers uit de voorsteden weer terug te kunnen halen en ook zijn marge op het platteland te vergroten, zodat hij toch de 19 kiesmannen van Pennsylvania achter zich kan krijgen.
Wisconsin
Marge in 2012: Obama +6,9%
Marge in 2016: Trump +0,8%
Marge in 2020: Biden +0,6%
Wisconsin is politiek gezien een van de meest verdeelde staten van de VS.
In 2000 en 2004 wonnen de Democratische presidentskandidaten Al Gore en John Kerry er en daarna won Obama de staat makkelijk in 2008 en 2012. Maar in 2016 wist Trump de staat binnen te halen voor de Republikeinen en dat was voor het eerst sinds 1984.
De Democraten waren geschokt door die nederlaag, maar wisten in 2018 revanche te nemen met de (her)verkiezingen van Tony Evers tot gouverneur en Tammy Baldwin tot senator. In 2020 won Biden met nipt verschil van Trump.
Bij de 'midterms' van november 2022 werd Evers herkozen, maar wist de Republikein Ron Johnson een derde termijn als senator binnen te slepen.
Gezien de nek-aan-nek-races en de wisselende resultaten in de afgelopen jaren zetten beide partijen vol in op het tien kiesmannen tellende Wisconsin.