Het conflict tussen Saudi-Arabië en Qatar lijkt er vooral eentje te zijn van landen die tegengestelde politieke belangen hebben. En natuurlijk is het ook een politiek conflict – maar het is tegelijkertijd ook een Game of Thrones-achtige familievete.
Afgelopen juni verbraken zes landen ogenschijnlijk vanuit het niets de banden met Qatar: Saudi-Arabië, Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten, Libië, Jemen en Bahrein. In één klap raakte het gas- en oliestaatje geïsoleerd. Er kwam een flink eisenpakket op tafel te liggen: Qatar moet onder meer de banden verbreken met Iran, tv-zender Al Jazeera sluiten en de steun aan het Moslimbroederschap opgeven.
Een typisch politiek conflict, zo lijkt. Maar onder de oppervlakte speelt er meer, namelijk een flinke familievete tussen de koninklijke families van Qatar en Saudi-Arabië.
Twee invloedrijke families
In Qatar is sinds 2013 de 37-jarige emir Tamim al-Thani aan de macht. Althans, formeel, want het is een publiek geheim dat zijn vader, sjeik Hamad al-Thani, aan de touwtjes trekt. En het is sjeik Hamad die een doorn in het oog is voor Saudi-Arabië, schrijft The Guardian.
Sjeik Hamad is, zoals zoveel leden van de koninklijke familie, een telg uit twee belangrijke families. Zijn vader is een Thani – de belangrijkste familie van de olie- en gasstaat. Zijn moeder komt uit de familie Attiyah; de tweede prominente familie van Qatar die traditioneel sterke banden heeft met de koninklijke familie van Saudi-Arabië. De Thani- en Attiyah-families zijn door allerlei huwelijken met elkaar verweven.
Op die manier hebben de Saudi's altijd een dikke vinger in de pap gehad in Qatar.
Maar Hamad zag het niet zo zitten om met een Attiyah te trouwen. Hij trouwde met twee nichten uit de Thani-familie.
Ander pijnpunt: de belangrijkste adviseur van de emir van Qatar was altijd een Attiyah, maar ook hier koos Hamad een lid van de Thanis. In zekere zin brak Hamad op deze manier dus met de Saudi's.
Sterker nog, Hamad lijkt een uitgesproken hekel te hebben aan Saudi-Arabië. In de Eerste Golfoorlog vocht hij met een brigade aan dezelfde kant als het leger van Saudi-Arabië - namelijk tegen het Iraakse regime van Saddam Hussein. Maar de Amerikaanse troepen zagen zich op een gegeven moment genoodzaakt om de Saudische militairen te beschermen, omdat ze werden bestookt door de Qatarese bondgenoten onder leiding van Hamad.
Hamad zette vader af
Toen de vader van Hamad (dus de opa van de huidige emir) in 1995 gezondheidsproblemen kreeg, en in een ziekenhuis in Genève wordt verpleegd, pleegde Hamad een staatsgreep. Diens vader gaf zich echter niet zomaar gewonnen, en probeerde koste wat kost de macht nog vast te houden. Daarop liet Hamad de bankrekeningen van zijn vader bevriezen, en verbande hij hem uit Qatar.
Waarom is dit relevant? De Verenigde Arabische Emiraten bemoeien zich ook met de familievete: zij steunen de fractie van de Thani-familie waartoe de vader van Hamad behoort. De vader leefde een tijdlang in de Verenigde Arabische Emiraten, van waar hij verschillende couppogingen deed. Maar die mislukten allemaal en afgelopen jaar overleed hij.
Hamad, die dus vanuit de achtergrond meer macht heeft dan zijn zoon de emir, heeft zich intussen ontwikkeld tot de plaaggeest van de Saudi's. Hij richtte Al Jazeera op, waarmee hij tegen de haren instrijkt van allerlei Arabische overheden - met name de Saudische. En Qatar is in hoog tempo geliberaliseerd. Vrouwen mogen, in tegenstelling tot in Saudi-Arabië, auto rijden. Er is geen religieuze politie die bedrijven dwingt te sluiten tijdens gebedstijden.
En Hamad is - in elk geval vóór de camera - voorstander van democratie. Al Jazeera wordt gezien als een van de aanstichters van de Arabische lente.
Met zijn steunbetuigingen voor democratie kan Hamad het autocratische Saudi-Arabië bijzonder boos maken. Boos genoeg om een flinke crisis te veroorzaken.