- De Cavendish, de meest geëxporteerde banaan, wordt met uitsterven bedreigd door twee dodelijke schimmelziekten.
- Onderzoekers van de Universiteit van Wageningen hebben een nieuwe ziekteresistente banaan ontwikkeld genaamd Yelloway One.
- De onderzoekers van Yelloway gebruiken conventionele kweektechnieken, geen genetische modificatie voor het ontwikkelen van de nieuwe soort.
Dat wij bananen kunnen verbouwen in Nederland lijkt misschien onwaarschijnlijk, maar onderzoekers van de Universiteit van Wageningen hebben hier onlangs een gloednieuwe bananensoort gekweekt die ze Yelloway One hebben genoemd.
De Yelloway One lijkt op een ‘gewone’ banaan die je in de supermarkt ziet liggen, maar dat is ‘ie niet. Het is ’s werelds eerste eetbare banaan die resistent is tegen twee ziekten die het fruit wereldwijd met uitsterven bedreigt.
De Universiteit van Wageningen werd in 2020 door fruitbedrijf Chiquita gevraagd om deel te nemen aan het Yelloway Initiative, dat een oplossing moest vinden voor de precaire situatie waar de ‘normale’ banaan zich in bevond.
De Cavendish, de meest geëxporteerde banaan ter wereld en de bananensoort die jij op dit moment in je fruitmand hebt liggen, wordt op dit moment met uitsterven bedreigd door twee dodelijke schimmelziekten die bananenplanten aantasten.
Onderzoekers hopen dat de Yelloway One de eerste stap is naar het vinden van een smakelijke banaan die immuun is voor deze schimmels.
“We verwachten niet dat het de vervanger wordt van de Cavendish”, zegt Peter Stedman, directeur duurzaamheid bij Chiquita, tegen Business Insider. “Maar het is het bewijs dat er mogelijkheden zijn om de banaan te kunnen beschermen.”
De bouwstenen vinden voor een betere banaan
Het Yelloway project gebruikte conventionele veredelingstechnieken - geen genetische modificatie - om de nieuwe banaan te maken.
Het lastige van dat proces is dat onderzoekers de Cavendish niet simpelweg kunnen kruisen met meer veerkrachtige soorten, omdat de Cavendish pitloos en dus onvruchtbaar is.
In plaats daarvan gaan de onderzoekers op zoek naar eigenschappen in andere bananensoorten die overeenkomen met de smaak en stevigheid van de Cavendish.
Het Yelloway project heeft daarvoor het DNA van 150 bananensoorten onderzocht en een soort bananen stamboom gemaakt, vertelt Fernando García-Bastidas, het hoofd van het bananenveredelingsprogramma.
"We leggen de informatie over de weerbaarheid, kleur, opbrengst en andere kenmerken van de bananen in een soort 'Lego-systeem'", zegt García-Bastidas.
“We kunnen zo blokken identificeren die nodig zijn om een bepaald bananentype na te maken of te verbeteren.”
Ook gebruiken de onderzoekers de stamboom om er achter te komen welke bananensoorten genetisch verwant zijn aan de Cavendish, om die vervolgens te kunnen kruisen met Yelloway One.
De Yelloway One plant is goed op weg om bananen te kunnen produceren, maar het fruit van de plant is nog niet geschikt voor de supermarkt.
De volgende stap is testen hoe de banaan het doet in 'vijandelijk gebied'. De onderzoekers zullen Yelloway One gaan kweken op de Filippijnen en in Indonesië, waar schimmelziekte TR4 de lokale bananenplanten bijna compleet heeft uitgeroeid.
Zorgen dat de geschiedenis zich niet voor een derde keer herhaalt
De Cavendish werd pas in de tweede helft van de 20e eeuw de meest gegeten banaan ter wereld. Daarvoor heerste de Gros Michel soort.
Maar in de jaren 1950 roeide een schimmel genaamd TR1 de Gros Michel uit. De Cavendish, die resistent is tegen de ziekte, werd het nieuwe fruit voor telers.
Nu TR4 zich verspreidt, willen telers en wetenschappers niet weer dezelfde fout maken door te vertrouwen op één bananensoort. Daarom is Yelloway ook betrokken bij het creëren van andere bananensoorten.
“Het is niet alleen de bedoeling om de Cavendish te verbeteren”, zegt Stedman. “We proberen kracht en biodiversiteit te creëren.”
Li-Jun Ma, professor biochemie aan de Universiteit van Massachusetts, bestudeert bananendodende schimmels en is het ermee eens dat we niet moeten vertrouwen op één enkele bananensoort.
“We moeten manieren vinden om de diversiteit op onze markt te vergroten”, zegt ze tegen Business Insider.
Uiteindelijk zien de onderzoekers van Yelloway een toekomst voor zich waarin supermarkten meerdere bananensoorten aanbieden. Er zal altijd plek zijn voor de Cavendish in de schappen van de supermarkt, maar ze zullen dan niet langer de enige optie zijn.