Het gebruik van de bitcoin voor betalingen in de echte wereld begon met de aankoop van een pizza. Maar vandaag de dag is de kans erg klein dat de bitcoin voor zo’n kleine aankoop wordt benut. De reden: de bitcoin is zo populair dat de cryptomunt veel te duur is om te gebruiken voor kleine transacties.
Een duidelijk teken was aankondiging van online gamewinkel Steam begin december, dat het bedrijf geen betalingen met de bitcoin meer accepteerde. Steam verwees hierbij naar de enorme bewegelijkheid van de bitcoin en hoge transactiekosten.
Steam maakte gebruik van het betalingssysteem BitPay, dat ook klanten heeft zoals Microsoft en de online marktplaats voor edelmetalen APMEX.
Business Insider vroeg aan woordvoerder James Walpole van BitPay waarom transacties met de bitcoin zo duur zijn geworden. Hij gaf de volgende uitleg.
Hoge transactiekosten voor bitcoin zijn niet de schuld van BitPay
Misschien denk je dat een intermediair zoals BitPay zorgt voor hoge transactiekosten. De dienstverlening van BitPay is immers vergelijkbaar met een creditcardbedrijf, en winkeliers klagen vaak over de hoge commissies die dat soort bedrijven rekenen.
Maar de commissies die BitPay en vergelijkbare bedrijven rekenen, vormen slechts een fractie van de totale transactiekosten van de bitcoin. BitPay vraagt zelf een vergoeding van 1 procent per transactie. Dat wil zeggen: als een consument 10 dollar of euro besteedt, verdient BitPay 10 cent. Dat lijkt niet exorbitant.
De schuld ligt bij de 'miners' van bitcoin
Walpole van BitPay wijst naar een andere schuldige: de zogenoemde 'miners' van bitcoin.
Miners zijn individuen of bedrijven die het bitcoinnetwerk beheren en zorgen dat transacties geregistreerd worden op het openbare, digitale logboek van de bitcoin, de blockchain. Daarin worden alle transacties vastgelegd. Miners verwerken transacties in 'blokken'. Dat doen ze door complexe computerpuzzeltjes op te lossen, zodat een set van bitcointransacties officieel op de blockchain geregistreerd kan worden.
Deze activiteit kost geld omdat je zware en dure computers nodig hebt die veel energie slurpen om actief te zijn als 'delver'. Miners verdienen doorgaans op drie manieren geld: ze kunnen nieuwe bitcoins uitgekeerd krijgen, ze werken vaak met transactievergoedingen en ze krijgen een netwerkvergoeding.
Als ze de eerste zijn die een bepaalde computerpuzzel oplost voor een blok met bitcointransacties, krijgen ze als beloning een bepaald aantal nieuwe bitcoins.
Daarnaast vragen miners echter ook commissies van zowel individuen die transacties doen met bitcoin als intermedairs zoals BitPay. De kosten van bitcointransacties schieten vooral omhoog vanwege dit soort commissies.
Torenhoge commissies van miners
Zo vragen miners een vergoeding per transactie. Eind september dit jaar lag de gemiddelde commissie per transactie rond de twee dollar. Per 21 december was dat bedrag gestegen naar gemiddeld 37 dollar.
Deze stijging van de transactieskosten is een kwestie van vraag en aanbod. Toen de koers van de bitcoin de afgelopen maanden steeg van 10.000 dollar naar 20.000 dollar, kwamen er meer mensen die wilden 'beleggen' in de bitcoin. Die toename van het aantal gebruikers en het aantal transacties zorgde ervoor dat miners het drukker kregen. Meer vraag dus.
Tegelijk is het aanbod beperkt. De bitcoinblockchain kan slechts 3 tot 7 transacties per seconde verwerken. Dus meer vraag betekent dat er meer transacties in de pijplijn zitten om verwerkt te worden op de blockchain, waar de capaciteit van verwerking beperkt is.
Hier komt nog iets bij. Individuen hoeven geen commissie te betalen aan miners. Dat is een vrijwillige kwestie. Maar vaak gebeurt dat wel, want als je extra commissie betaalt, krijgen miners een prikkel om jouw transactie sneller te verwerken. Hoe sneller je aan de beurt wilt zijn, des te hoger de vergoeding die je moet neertellen.
Het voordeel van een snellere verwerking van je transactie, is dat geld dat je voor je bitcoins hebt gekregen sneller kan worden uitgeven. Omgekeerd geldt dat bitcoins die je hebt gekocht, ook weer sneller kunnen worden doorverkocht.
Het belang van snelheid van transactieverwerking is de afgelopen maanden nog eens toegenomen, door de waanzinnige koerssprongen die de bitcoin maakt. Koersstijgingen en -dalingen van honderden of zelfs duizenden dollars binnen minuten of uren zijn niet ongewoon. Dan maakt het veel uit hoe snel jouw transacties op de blockchain wordt geregistreerd. Veel speculanten zijn bereid daar fors voor te betalen.
Er zijn ook netwerkkosten
Naast de commissies die miners rekenen, moeten gebruikers ook vaak een andere vergoeding betalen die uiteindelijk aan de miners ten goede komt: de netwerkvergoeding.
Intermediairs zoals Bitpay en Coinbase innen de netwerkvergoedingen bij consumenten die aankopen doen met bitcoin, en betalen miners om ervoor te zorgen dat bitcoins worden verplaatst van de digitale portemonnee van consumenten naar de digitale portemonnee van winkeliers. Deze vergoeding wordt toegevoegd aan de totale transactiekosten.
Dus als een klant iets koopt via een winkelier die BitPay gebruikt, dan is het totaalbedrag dat de consument betaalt inclusief de vergoeding van de netwerkkosten. BitPay verdient zelf niets aan de netwerkvergoeding, aldus Walpole.
Net als de directe vergoeding voor miners zijn ook de netwerkvergoedingen gebaseerd op de beschikbare capaciteit op de bitcoinblockchain. Netwerkvergoedingen zijn echter verplichte commissies. BitPay rekent deze vergoedingen over alle transacties die de intermediair verwerkt om ervoor te zorgen dat miners de transacties daadwerkelijk uitvoeren.
De invloed van de koersbeweging van de bitcoin
De koers van de bitcoin schommelt flink, maar is dit jaar per saldo vooral gestegen. Hetzelfde geldt voor de transactiekosten van de bitcoin. Maar deze twee zijn niet één-op-één met elkaar verbonden.
De koers van de bitcoin heeft niet een directe invloed op de transactiekosten. Miners vragen niet automatisch een hogere vergoeding als de koers van de bitcoin stijgt.
Waar het om draait is dat de sterke bewegelijkheid van de bitcoin ervoor zorgt dat meer mensen de cryptomunt willen kopen en verkopen. Dat betekent dat er meer bitcointransacties geregistreerd moeten worden, en die hogere vraag naar het verwerken van transacties leidt tot hogere commissies.
Door de drukke handel, kan het in theorie dagen duren voordat een reeks transacties is verwerkt. Als de bewegelijkheid van de bitcoin sterk is, kan de koers van de bitcoin in de tussentijd op een totaal ander niveau zijn beland.
Voor speculanten is tijdige verwerking van bitcointransacties erg waardevol. Daarom accepteren velen hogere transactiekosten om te zorgen dat hun transactie zo snel mogelijk wordt geregistreerd op het bitcoinnetwerk.