ANALYSE – Griekse burgers halen weer miljarden van hun rekeningen af, uit angst voor nieuwe opnamelimieten bij banken. De Griekse economie krimpt weer. Het land is er nog niet in geslaagd om een nieuwe deal te bereiken om aan de volgende schuldbetaling te voldoen. Men praat weer serieus over een Grexit.
De Griekse banken hebben zo’n 4 miljard euro aan spaardeposito’s zien verdwijnen sinds begin dit jaar, doordat Grieken bang zijn voor nieuwe maatregelen waardoor zij maar een bepaalde hoeveelheid geld kunnen opnemen. Daarnaast lijkt het erop alsof het land opnieuw in een recessie belandt. Het Griekse nationaal inkomen kromp in het vierde kwartaal van 2016 met 1,2 procent.
Klinkt dat verhaal bekend?
Dat zou wel moeten. Een ineenstortende economie gevolgd door een bankrun: dat waren de signalen van de Griekse schuldencrisis die in 2009 begon en nooit echt eindigde.
Dus nu vragen mensen zich – wederom – af of Griekenland uit de eurozone zal worden gezet.
De minister van Financiën van de Duitse deelstaat Beieren zei eerder deze week:
"Het is onwaarschijnlijk dat Griekenland het op de lange termijn overleeft in de eurozone."
Het Duitse oppositielid Christian Lindner zei:
"Griekenland zou de euro moeten verlaten en lastenverlichting krijgen."
Analist Claus Vistesen van Pantheon Economics zei onlangs in een bericht voor zijn cliënten:
"De activa van een Grieks beleggingsfonds dat geld stopt in kortlopende spaardeposito's zijn met 11 procent gedaald in de afgelopen zes maanden. Dit suggereert dat investeerders rekening beginnen te houden met wat de prijs van een Grieks vertrek uit de eurozone zou zijn."
"... de girale deposito's van huishoudens zijn in januari met 1,1 procent gedaald in januari. Dat geeft aan dat de liquiditeit in de private sector opdroogt. Verbazingwekkend genoeg slaapwandelen Griekenland en zijn schuldeisers richting een herhaling van de chaos in 2015, toen opnamelimieten werden ingesteld om het ineenstorten van de banken te voorkomen."
Donderdag heeft de ECB nog eens 400 miljoen euro aan liquide middelen toegevoegd om de Griekse centrale bank te helpen. Die maatregel "reflecteert de ontwikkelingen rondom de liquiditeitssituatie van de Griekse banken, rekening houdend met de deposito's van de private sector", aldus de ECB.
Zo ziet de Griekse bankrun er tot dusver uit, volgens Pantheon:
De Griekse economie, die het erger te verduren heeft gehad dan de Verenigde Staten tijdens de Great Depression, begint weer te wankelen na eerdere tekenen van herstel:
In juli staat er een schuldbetaling van 7 miljard euro gepland, en de Griekse overheid is er nog niet in geslaagd om een nieuwe deal met de ECB en het IMF te maken. "De huidige positie van Griekenland in de eurozone is onhoudbaar. Er moet iets gebeuren", aldus Vistesen.
Hoewel de Griekse overheid een aantal economische hervormingen heeft doorgevoerd en een aantal sectoren heeft geprivatiseerd, weigert premier Alexis Tsipras te snijden in de Griekse pensioenen, die 13,3 procent van het Griekse bruto binnenlands product in beslag nemen - veel meer dan andere landen, aldus Pantheon. (Ter vergelijking, de Britten geven ongeveer de helft daarvan uit, aldus de IFS.)
Een hardnekkig probleem van Griekenland is dat de economie te klein om de schuldbetalingen die van het land gevraagd worden, volledig te voldoen.
De meeste schuldbetalingen die Griekenland in juli moet voldoen gaan naar het IMF. Het IMF ziet zijn rol in Griekenland steeds meer als problematisch. Intern wordt de Griekse schuld gezien als "onhoudbaar", aldus een document dat werd gelekt aan de Wall Street Journal.
Zelfs als Griekenland alle hervormingen die het IMF eist volledig doorvoert, zou de Griekse economie nog niet groot genoeg zijn om de schuld af te betalen. Het aandeel dat de Griekse schulden innemen in het nationaal inkomen gaat omhoog, ook al betaalt het land schuld af. (Het feit dat Griekse terroristen nu aanslagen plegen op IMF-locaties helpt waarschijnlijk ook niet.)
Dus Griekenland heeft alle nadelen van de monetaire unie, en geen enkel voordeel. Het is geld schuldig aan Europa, maar ontvangt geen investeringen vanuit Europa. Vistesen vervolgt:
"De economie is opgezadeld met de fiscale controles van de EU, maar ontvangt geen enkel voordeel van de monetaire unie. De ECB heeft zijn balans sinds 2015 met 80 procent weten te stuwen, maar is er niet in geslaagd om Griekse obligaties te kopen en Griekse banken hebben geen enkele toegang tot de liquiditeitsprovisies van de centrale bank gehad."
Op bizarre wijze zou de Amerikaanse president Donald Trump wel eens kunnen helpen bij het vergaren van steun voor lastenverlichting. Hij is naar verluidt van plan om Adam Lerrick - een IMF-criticus - te nomineren als ondersecretaris van internationale financiële zaken. Dan zou het IMF meer tegengas kunnen krijgen. Wellicht wordt het daardoor makkelijker om meer schulden weg te strepen.
Of Griekenland zou zijn schulden gewoon niet kunnen afbetalen en uit de eurozone vertrekken.
Er zijn wel eens vreemdere dingen gebeurd. Voordat de term Brexit was bedacht, was Grexit een veel bekender woord. En het meer plausibele scenario.