10 belangrijkste punten uit het regeerprogramma kabinet-Schoof

Kabinet-Schoof heeft vrijdag zijn regeerprogramma gepresenteerd. In het bijna 140 pagina’s tellende document werkt het kabinet het hoofdlijnenakkoord verder uit. Dit akkoord werd in mei beklonken door de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB.

Er wordt geld uitgetrokken voor het verduurzamen en verbeteren van het elektriciteitsnetwerk, boeren moeten krimpen en meer verantwoordelijkheid nemen voor hun impact op de natuur, en het asielbeleid wordt verscherpt. Ook moet Nederland minder afhankelijk worden van kritieke grondstoffen.

Dit zijn de 10 belangrijkste punten uit het regeerakkoord van kabinet-Schoof.

1) Verscherping asielbeleid

Het nareisbeleid voor asielzoekers wordt na het aanstaande uitroepen van een asielcrisis flink beperkt.

Zo kunnen meerderjarige kinderen niet meer naar Nederland komen als een familielid hier een vluchtelingenstatus heeft gekregen. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zal bij herhaalde asielaanvragen strenger toetsen op nieuwe feiten en omstandigheden. Ook kunnen asielzoekers die niet op zitting of op een afspraak komen, voortaan afgewezen worden.

Het kabinet gaat het noodrecht zo snel mogelijk activeren om de instroom van asielzoekers omlaag te krijgen. Daardoor kan asielminister Marjolein Faber maatregelen in gang zetten die afwijken van de Vreemdelingenwet. Ze werkt ondertussen aan een asielcrisiswet die het strengere regime ook voor de lange duur moet regelen.

Nederland wil buiten het migratiebeleid van de Europese Unie blijven. "Volgende week stuurt het kabinet een officieel verzoek aan Brussel om de zogenaamde opt-out", zei premier Schoof bij de presentatie van het regeerprogramma.

Voor een opt-out voor Nederland moet het Europees verdrag worden gewijzigd, en dat geldt als heel moeilijk en tijdrovend. Elk van de 27 EU-lidstaten kan dat dwarsbomen.

2) Bezuinigen op onderwijs, gratis schoolmaaltijden en BTW-compensatie op boeken

Het kabinet geeft aan dat er drastisch bezuinigd moet worden op onderwijs. Daar komen hoogstwaarschijnlijk lastige keuzes uit voort, die in een 'herstelplan' aangepakt zullen worden.

Duidelijk is dat het kabinet geld vrijmaakt om schoolmaaltijden gratis te maken. Ook komt er een compensatie op de verhoogde btw op schoolboeken. Daarnaast houden universiteiten hun vergoeding voor 1.200 wetenschappers, al gaat dat ten koste van starters- en stimuleringsfondsen.

Buitenlandse studenten kunnen onder meer technische opleidingen in het Engels blijven volgen. Volgens het regeerprogramma van het kabinet blijven Engelstalige opleidingen ook "in de regio" mogelijk.

De coalitie heeft eerder al afgesproken verengelsing op hogescholen en universiteiten terug te dringen. Het hoofdlijnenakkoord liet wel ruimte voor "strategische uitzonderingen voor opleidingen voor tekortberoepen".

Het kabinet kondigt ook aan het aantal internationale studenten te verminderen. "Hierbij hoort een besparing, tot 293 miljoen euro structureel", staat in het regeerprogramma.

3) Eigen risico omlaag en minder administratiedruk in de zorg dankzij AI

In 2027 wordt het eigen risico van zorgverzekeringen verlaagd naar 165 euro. In de periode tot die tijd blijft het vast op 385 euro, waarvoor een lastenverlichting moet komen. Daarnaast gaat er in het ziekenhuis een maximum van 50 euro per behandelprestatie gelden.

Tegelijk wil het kabinet de administratiedruk in de zorg tegen 2030 halveren. Technologische ontwikkelingen, met name kunstmatige intelligentie, moeten hierbij helpen.

Jongeren moeten in de toekomst beter beschermd worden tegen ongezonde producten en voedingsmiddelen. Onderdeel daarvan zou het verbieden van Vapes kunnen zijn.

Aan de andere kant van het spectrum moeten ouderen- en thuiszorg geoptimaliseerd worden en moeten er in 2030 290.000 extra bejaardenwoningen gebouwd worden.

4) Meer koopkracht voor iedereen

De koopkracht gaat toenemen voor iedereen en armoede en schulden worden beter aangepakt door onder andere regelingen en toeslagen te vereenvoudigen.

Dat houdt in dat meer mensen betaald werk moeten krijgen, waarbij uitzendkrachten, oproepkrachten en tijdelijke werknemers een betere wettelijke bescherming krijgen.

Ook belooft het kabinet voor het einde van deze kabinetsperiode alle gedupeerde van de toeslagenaffaire te compenseren.

Het kabinet wil huishoudens die moeite hebben met het betalen van de energierekening ook de komende jaren helpen. Voor 2025 en 2026 is daarvoor een niet nader genoemd bedrag opzijgezet, zo valt te lezen in het regeerprogramma.

Dit energiefonds "vereist nog nadere uitwerking", zo houdt het kabinet een slag om de arm. Ook private partijen, met name energieleveranciers, zullen een bijdrage moeten leveren. Dat is ook al het geval bij het huidige, Tijdelijke Noodfonds Energie, waar dit jaar ruim 110.000 huishoudens geld uit ontvingen.

5) Zware maatregelen voor vermindering mestoverschot

De Nederlandse boer komt ook bij het nieuwe kabinet niet onder het verminderen van de uitstoot van schadelijke stoffen uit. Dat houdt in dat de veestapel moet verkleinen, waarvoor verschillende nieuwe regels in het leven geroepen worden.

Ook moet de boer zich bezig houden met het welzijn van de natuur. Hierom gaat het kabinet "realistische bedrijfsspecifieke doelen voor stikstof en broeikasgassen bepalen". Er wordt per bedrijf gekeken naar de impact en welke consequenties hier tegenover staan. Het bedrijf krijgt vervolgens voldoende tijd om hieraan te kunnen voldoen.

Via De Telegraaf lekte uit dat er meer dierrechten worden afgeroomd bij verhandeling daarvan. Nu nog geldt daar een percentage van 10 procent voor, maar dat wordt 30 procent voor melkveehouders, 25 procent voor varkenshouders en 15 procent voor pluimveeboeren. Pluimveehouders reageerden donderdag al woedend en dreigden met rechtszaken. Eind dit jaar wordt gekeken of de percentages redelijk zijn.

Het kabinet hoopt vooral op beweging uit Brussel. Daar wil het kabinet de uitzonderingspositie, de zogeheten derogatie, terugkrijgen. Ook moet de Nitraatrichtlijn worden aangepast, zodat er genoeg mest mag worden geproduceerd.

Daarnaast wil minister Wiersma (BBB) van Landbouw met een vrijwillige uitkoopregeling komen. Die moet eind 2026 worden opengesteld. Ook komt er subsidie voor boeren die mest willen verwerken voor export.

Het pakket van Wiersma lijkt in grote mate op dat van haar voorganger Piet Adema. De Raad van State was niet overtuigd dat zijn plannen ver genoeg gingen om de mestcrisis aan te pakken. Ook is het nog maar de vraag hoe welwillend Brussel is om Nederland tegemoet te komen, erkende Wiersma eerder zelf: "dat is geen appeltje-eitje".

6) Meer en snellere woningbouw

Het kabinet is voornemens om de bouw van woningen te stimuleren. Er moeten jaarlijks 100.000 extra woningen opgeleverd worden, waarbij ingegrepen wordt bij overmatig vertragende gemeentes.

Ook wordt er versneld gekeken naar nieuwe bouwlocaties en worden er meer grootschalige locaties aangewezen. Alles om de woningbouw te versnellen.

Omdat de locaties niet altijd goed aangesloten zijn op de infrastructuur, maakt het kabinet ook nog eens 2,5 miljard euro vrij om aansluitingen aan te kunnen leggen.

7) Duurzame energie en onafhankelijkheid

Nederland moet meer op eigen benen kunnen staan als het aankomt op de energiebehoefte.

Daarom wordt onder meer gekeken naar de Noordzee, waar gaswinning kan plaatsvinden en windparken aangelegd kunnen worden. Er wordt ook gekeken naar andere vormen van duurzame energieopwekking.

Ook komt er prioriteit voor het oplossen en voorkomen van netcongestie en moeten we naar een efficient en wendbaar energienetwerk toe. Dit alles terwijl energie altijd betaalbaar moet blijven voor de Nederlandse burgers.

8) Vliegen wordt duurder, autorijden gaat sneller

Op het gebied van infrastructuur belooft het nieuwe kabinet niet alleen meer asfalt, maar ook meer spoorlijnen. Er wordt erkend dat het op beide erg druk is en dat er werk aan de winkel is.

Het kabinet blijft erbij de maximale snelheid, waar dat kan, naar 130 kilometer per uur te verhogen. Later dit jaar voor een actieagenda Auto waarin dit verder uitgewerkt wordt.

Het afleggen van langere afstanden per vliegtuig wordt vanaf 2027 duurder. Het idee hierachter is om de hoge uitstoot van deze lange afstandsvluchten beter te kunnen compenseren.

Hiermee haalt de schatkist jaarlijks vermoedelijk zo'n 250 miljoen euro op. Er zal gekeken worden hoe de belastingmaatregel uitpakt voor de hubfunctie van luchthaven Schiphol, de werkgelegenheid en het vestigingsklimaat.

9) Lastenverlichting voor bedrijven

Het kabinet streeft ernaar dat Nederland qua ondernemingsklimaat opnieuw tot de top 5 van meest concurrerende landen ter wereld behoort.

Er komt een structurele lastenverlichting voor bedrijven, met een omvang van bijna 1,5 miljard euro per jaar. Dit omvat onder andere het terugdraaien van de verlaging van de mkb-winstvrijstelling en een verlaging van de renteaftrekbeperking voor de vennootschapsbelasting naar 25 procent.

Daarnaast zet het kabinet zich actief in om ruimte te vinden waar bedrijven zich kunnen vestigen of uitbreiden. De ondersteuning van het bedrijfsleven richt zich vooral op innovatie en het opleiden van werknemers, met als doel de afhankelijkheid van buitenlandse arbeidskrachten te verminderen.

10) Nederland blijft Oekraïne steunen

Nederland zal Oekraïne blijvend ondersteunen op politiek, militair, financieel en moreel vlak in de strijd tegen Russische agressie. In de wet wordt vastgelegd dat minimaal 2 procent van het bruto binnenlands product structureel naar Defensie zal gaan.

Wat betreft het conflict tussen Israël en Palestina blijft de tweestatenoplossing voor het kabinet de gewenste uitkomst. Het kabinet streeft naar een duurzame oplossing voor beide partijen, het verlichten van de ernstige humanitaire crisis in de Gazastrook en de vrijlating van alle gijzelaars.

LEES OOK: Dit zijn 9 dingen uit het regeerprogramma van het kabinet-Schoof die je portemonnee raken