De crisis rond de Griekse overheidsfinanciën en de stabiliteit van de euro is
omgeven met halfbakken compromissen en onzekere vooruitzichten. Zo is nog
altijd niet duidelijk welke afspraken de eurolanden precies willen maken om
potverteerders in de toekomst in een vroeg stadium aan te pakken.

Meest concreet is de actie van diverse nationale overheden om hun begrotingen
op orde te krijgen. Uiteraard moet blijken of de bezuinigingsplannen ook
echt worden uitgevoerd en wat dat met de economische groei in de eurozone
doet.

Maar onmiskenbaar wordt er sinds enkele weken voor het eerst serieus
geprobeerd om greep te krijgen op de miljardentekorten, mede onder druk van
kredietbureaus die lagere cijfers geven voor de kredietwaardigheid van
Zuid-Europese landen.

3-Procentgrens
De bezuinigingsopgave kun je op twee manieren bekijken. Volgens de normen van
het europact is de maximumgrens voor begrotingstekorten 3 procent van het
bruto binnenlands product (bbp). Alle eurolanden zitten daar ruim boven, met
als grootste uitschieters Ierland, Griekenland, Spanje en Portugal. Zie de
grafiek: Overheidstekorten
2010.

Groot-Brittannië hoeft als niet-euroland officieel niet aan de 3-procentnorm
te voldoen, maar zit met een tekort van rond de 12 procent van het bbp wel
bij de landen met het grootste begrotingsgat – net als de Verenigde Staten.

Om meer te kunnen zeggen over de miljardenbezuinigingen waar diverse
eurolanden de afgelopen weken mee schermden - vijftien miljard euro voor
Spanje, 24 miljard euro voor Italië, zes miljard euro voor Griekenland - is
het ook nuttig om naar de absolute omvang van de overheidstekorten te
kijken.

Miljarden tekort
Deze
grafiek geeft het overzicht in miljarden, inclusief de VS en het
Verenigd Koninkrijk (VK). Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat het
begrotingstekort van de VS, van omgerekend 1.156 miljard euro, anderhalf
keer zo groot is als de tekorten van het VK, Italië, Spanje, Frankrijk,
Duitsland, Griekenland, Nederland, Ierland en Portugal bij elkaar.

Tegelijk zeggen de miljardencijfers alleen iets, als ze worden afgezet tegen
de omvang van economieën. Zo staat bijvoorbeeld het Franse tekort van 145
miljard euro gelijk aan 7,5 procent van het bbp. Dat is net iets beter te
behappen dan het Portugese tekort van 15 miljard euro, dat gelijk staat aan
9,6 procent van het bbp.

Dan de bezuinigingen zelf. Hieronder een overzichtje van de bedragen die de
afgelopen week de media zijn ingeslingerd door diverse landen.

Om dit lijstje te duiden, is zowel de omvang van het begrotingstekort als het
tijdspad voor tekortreductie van belang.

De Europese Commissie heeft bij de aanbevelingen om weer onder de
3-procentsgrens te komen, verschillende tijdspaden uitgezet. Veel eurolanden
hebben 2013 als deadline gekregen - onder meer Spanje, Frankrijk, Portugal,
Nederland en Duitsland. Italië krijgt een jaar minder, Ierland en
Griekenland moeten in 2014 weer onder de 3-procentgrens zitten.

Griekse opgave zwaar
Neem je deze elementen mee, dan blijkt bijvoorbeeld de Griekse opgave dit
jaar relatief zwaar. Zes miljard bezuinigen binnen een jaar is de eis van de
Europese Commissie en het IMF. Dat staat gelijk aan een kleine 20 procent
van het tekort van 32 miljard over 2009.

Italië heeft een schrappakket van 24 miljard euro aangekondigd. Ook dat is
ongeveer een vijfde van het tekort over 2009, maar de uitvoering is
uitgesmeerd over 2011 en 2012.

Duitsland en Nederland
Duitsland daarentegen mikt op een bedrag van tien miljard euro per jaar, maar
wel doorgevoerd tot 2016. Afgezet tegen het Duitse tekort van 79 miljard in
2009 gaat dat behoorlijk aantikken.

En Nederland? De verkiezingsprogramma's mikken op ombuigingen van tien miljard
euro (SP) tot 20 miljard euro (VVD) voor de komende vier jaar. Het Centraal
Planbureau ziet een bedrag van 15 miljard euro als wenselijk en dat zal er
ook wel uitrollen. Op jaarbasis stevent Nederland daarmee af op een kleine
vier miljard aan reducties gedurende een langere periode, waarmee we min of
meer op de Duitse lijn zitten.

Britten en VS moeten nog
Opvallend bij dit alles is dat buiten de eurozone veel minder scherp is
aangegeven hoe de overheidsfinanciën worden aangepakt. In het VK heeft de
nieuwbakken Conservatief-Liberale regering van David Cameron een voorzet
gegeven van 7 miljard euro aan bezuinigingen voor 2010. Dat is nog geen 5
procent van het Britse tekort van 188 miljard euro van afgelopen jaar. De
contouren van het echte hakwerk moeten nog helder worden.

En president Obama? Die is voorlopig volop bezig met het stimuleren van
groeiherstel. Het Office of Management & Budget van de Amerikaanse
president heeft voor 2014 een reductie van het Amerikaanse begrotingstekort
van minus 10 procent naar (1413 miljard dollar) naar minus 4 procent (706
miljard dollar) aangetekend. In dollars komt dat neer op een halvering.

Hoe Obama de broekriem wil aanhalen, is echter volstrekt onduidelijk.
Financiële markten maken zich voorlopig niet druk, getuige de spotprijs van
3,3 procent rente waartegen de Amerikaanse federale regering voor tien jaar
kan lenen.

Lees ook:

Analyse Kaj Leers: Gooit eurocrisis roet in het eten?

Analyse Mathijs Bouman: Nieuwe belasting voor
euro-zondaars

De Jager: 'Hoger begrotingsoverschot, als economie goed
draait'

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl