ANALYSE – Het neerstorten van een vliegtuig van Lion Air voor de kust van Java voegde maandag een nieuw hoofdstuk toe aan de trieste geschiedenis van luchtvaartrampen in Indonesië.
Vlucht JT610 crashte maandagochtend in zee, vlak nadat het toestel was opgestegen in Pangkal Pinang op het eiland Bangka. Aan boord waren 181 passagiers, waaronder twee kinderen en een baby, aldus de Jakarta Post.
Naar alle waarschijnlijkheid zijn alle 189 inzittenden omgekomen. Restanten van het vliegtuig zijn gevonden in de buurt van de locatie waar het contact met de luchtverkeersleiding werd verloren, liet Muhmmad Syaugi, hoofd van hulporganisatie BASARNAS, aan de media weten.
Maar hoewel velen direct de beschuldigende vinger naar de Indonesische luchtvaart wijzen, vormt deze tragedie juist een uitzondering in een sector die al ruim een decennium hard aan het werk is om zichzelf te hervormen in een periode van enorme groei.
Vliegen met Lion Air is geen doodvonnis, en de Indonesische luchtvaart is niet het monster dat iedereen nu denkt dat het is.
De Indonesische archipel bestaat uit zo'n 17.500 eilanden. Naarmate de economie groeide, konden steeds meer Indonesiërs het zich veroorloven om met het vliegtuig te reizen.
Keerpunt Indonesische luchtvaart
Op 7 maart 2007 kwamen 21 mensen om, toen een Boeing 737 van Garuda van de landingsbaan gleed en in de brand vloog in Yogyakarta. Het leek betrokkenen wakker te schudden over de rampzalige toekomst die hun transportsector tegemoet ging.
Volgens Geoffrey Thomas, luchtvaartexpert en hoofdredacteur van AirlineRatings.com, was het ongeluk een "openbaring" voor de nationale luchtvaartmaatschappij en een keerpunt voor heel Indonesië.
"Alles moest veranderen en dat gebeurde ook", aldus Thomas. Sindsdien heeft de Indonesische luchtvaart volgens Thomas "enorme stappen" gemaakt.
De nationale luchtvaartmaatschappij investeerde in haar vloot en moderniseerde deze. De bedrijfsvoering werd gestroomlijnd en binnen een decennium kon Garuda terugtreden op de Amerikaanse en Europese markten, toen die hun boycot van de maatschappij ophieven.
"We moeten oppassen dat we Lion Air niet te zwaar veroordelen", zegt Thomas. "De Lion Air Group heeft meer dan 300 toestellen die op honderden bestemmingen binnen Indonesië vliegen, en recentelijk vrij goed presteren. Er zijn nu mensen die meteen over de Indonesische luchtvaart roepen: 'Oh, het is hopeloos, oh het is verschrikkelijk'. Er zijn zeker luchtvaartmaatschappijen die slecht presteren, maar Lion is er daar niet een van."
Het laatste dodelijke ongeluk van Lion Air was in 2004. Garuda beleefde in 2017 het ernstigste incident in meer dan een decennium, toen twee bestuurders van de lowcost-dochter Citilink opstapten vanwege een viral video van een piloot die dronken zou zijn geweest.
Maar het is ook anders geweest
Volgens cijfers van Airline Ratings had Indonesië eind 2015 nog meer maatschappijen met de laagst mogelijke veiligheidsscore dan alle andere landen in de wereld.
AirlineRatings.com houdt van 407 maatschappijen de veiligheid bij en deelt cijfers uit tot een maximale score van 7. Van de tien maatschappijen die drie jaar geleden nog een 1 of lager scoorden, waren er negen Indonesisch. Anno 2018 zit er geen enkele Indonesische maatschappij in de laagste regionen en is Citilink met een score van 4 de zwakst scorende Indonesische maatschappij. Lion Air heeft score van 6.
Volgens de International Air Transport Association (IATA) zal Indonesië in 2034 de op vijf na grootste luchtvaartsector ter wereld hebben, met 270 miljoen passagiers wereldwijd.
Gelet op dat formaat en het belang ervan voor zowel toerisme als ander luchtverkeer, is de Indonesische luchtvaartsector er een die absoluut niet mag falen.
Thomas: "Indonesië heeft alles de afgelopen twee jaar op orde gekregen. De meeste maatschappijen zijn inmiddels geslaagd voor de IOSA, een veeleisende internationale audit waarin duizend criteria worden gecontroleerd."
Het land heeft de audits verplicht gesteld en ziet toe op de strikte naleving van internationale standaarden. "Indonesië zelf is geslaagd voor de veiligheidsscan van de International Civil Aviation Organization, waarna de EU een einde heeft gemaakt aan het verbod voor Lion en andere maatschappijen om naar Europa te vliegen", aldus Thomas. "De Indonesische luchtvaart staat er dus, ondanks dit ongeluk, waarschijnlijk beter voor dan ooit."
Moeilijke vragen
Het lijdt geen twijfel dat Indonesische veiligheidsofficials ondanks hun recente vooruitgang vele moeilijke vragen te beantwoorden hebben.
Eind vorig jaar zei Bintang Hidayat, directeur luchtvaart vam het Indonesische ministerie van Transport, tegen de Jakarta Post dat het aantal vliegpassagiers in 2018 met bijna 30 procent stijgt 140 miljoen. Een veel sterkere stijging dan waar eerder van werd uitgegaan. Hoeveel wordt er geïnvesteerd in personeel en materiaal?
Volgens data van het Centre for Aviation zijn binnenlandse vluchten goed voor bijna 75 procent van het totale luchtverkeer in Indonesië. Maar tegelijkertijd is Indonesië ook enorm populair geworden bij toeristen, met bezoekersaantallen die vorig jaar met 21 procent stegen, mede dankzij China dat de grootste bron van toeristen is geworden.
Als deze groei ten koste gaat van toezicht, zouden oude problemen opnieuw de kop kunnen opsteken.
LEES OOK: Dit is de geheime slaapplek van cabinepersoneel op de langste vlucht ter wereld