Beschouw je coronavaccinatie als een autogordel, niet als een pantser

ANALYSE – Vaccinaties zijn een sterk middel in de strijd tegen COVID-19, maar ze maken je niet immuun.

Experts raden mensen aan om het navigeren in de deels gevaccineerde wereld te vergelijken met het rijden van een auto. Er zijn talloze veiligheidsmaatregelen die we nemen in het verkeer – gordels, airbags en verkeerslichten – maar rijden is niet zonder risico. Zeker niet met de stormachtige opkomst van de Delta-variant.

Risico-analyse is niet ons sterkste punt als mens. Het is moeilijk om waakzaam te zijn als je een bedreiging niet kan zien. Daarom maken volksgezondheidsexperts graag gebruik van vergelijkingen om risico’s en gevaren naar het publiek te communiceren.

“Vaccins zijn geen vorm van magie”, vertelde Barney Graham vorige week tijdens een persconferentie. Hij is immunoloog en directeur van het Vaccine Research Center bij de Amerikaanse National Institutes of Health.

"Vaccins creëren een breed spectrum van immuniteit, en mensen nemen ook zelf een breed spectrum aan risico's in hun dagelijkse leven", aldus Graham. En die risico's nemen automatisch toe als burgers ongevaccineerd zijn. Zoals meer dan de helft van de Amerikaanse bevolking (in Nederland zijn bijna alle leeftijdsgroepen voor ruim 50 procent gevaccineerd).

Ook al draag je een autogordel, je moet nog steeds op de weg letten

Autogordels beschermen je tegen ernstig letsel als je in een ongeluk belandt, maar ze voorkomen botsingen niet. Op diezelfde manier hebben COVID-19-vaccins bewezen dat ze ernstige ziekte voorkomen.

"Deze vaccins zijn niet ontworpen om infecties te voorkomen. Wel om je luchtwegen te beschermen en de ernstige vormen van COVID-19 te verhinderen", vertelt Graham. Volgens Amerikaanse data zorgt een vaccinatie ervoor dat het risico dat je in het ziekenhuis wordt opgenomen met coronaklachten een magere 1 procent is. Maar ook dat je met een (dubbele) prik anderen nog wel kunt besmetten, of zelfs een beetje ziek kan worden.

Het is dus belangrijk om als gevaccineerde - een chauffeur met een gordel om - op te blijven letten. Zeker als je in onbekend terrein terechtkomt, zoals een samenleving die te maken heeft met een venijnige nieuwe coronavariant. Navigeren door de nieuwe golf veroorzaakt door de Delta-variant is als rijden over een steile weg met gaten in het asfalt.

Het virus is in de Delta-vorm een stuk besmettelijker dan eerdere varianten. Dus geen gordel omdoen is gevaarlijker geworden, ook al zitten je naasten al stevig ingesnoerd.

Houd dus de regionale besmettingscijfers in de gaten. En neem een omweg als je liever geen risico's wilt lopen.

Vaccineren is als de verkeersregels volgen: ze redden levens, maar alleen als iedereen zich eraan houdt

Minder dan de helft van de Amerikaanse bevolking is volledig gevaccineerd. Dat is de reden dat volksgezondheidsexperts op staatsniveau nieuwe golven van besmettelijke coronavarianten blijven zien. Als de helft van alle auto's op de weg de stoplichten negeert, dan wordt het een zooitje. Waarschijnlijk beland je dan sneller in een ongeluk als je de verkeersregels wel blijft volgen.

En dat is wat we zien met de vele doorbraakinfecties - mensen die besmet raken met het coronavirus na hun vaccinatie. Zonder een robuuste immuunbescherming is er een grote kans dat COVID-19 zich verspreidt onder de bevolking.

Het merendeel van de recente coronabesmettingen, zeker de meest ernstige waarbij mensen in het ziekenhuis belanden, vindt plaats onder de nog niet gevaccineerde bevolking.

Door de verkeersregels te volgen, bescherm je andere weggebruikers

Met de komst van de Delta-variant zijn extra voorzorgsmaatregelen nodig, zoals mondmaskers. Met een autogordel om, loop je bij een auto-ongeluk waarschijnlijk met alleen wat schrammen weg. Maar als anderen diezelfde voorzorgsmaatregel niet nemen, raken zij wel ernstig gewond.

In de VS is meer dan 80 procent van de Amerikanen boven de 65 jaar volledig gevaccineerd. In Nederland is dat volgens het RIVM meer dan 91 procent. Toch lopen mensen in deze leeftijdscategorie een risico dat jongere mensen niet lopen.

"Als je kijkt naar oudere burgers, zeker die boven de tachtig jaar, dan zie je meer doorbraakinfecties", zegt Catherine O'Neal, hoofd van het Our Lady of the Lake Regional Medical Center in Baton Rouge. Dit ziekenhuis in de staat Louisiana wordt momenteel overspoeld met COVID-19-patiënten.

Onder de gevaccineerde patiënten die gehospitaliseerd worden of overlijden, is het overgrote merendeel oud en bejaard. Het zijn ook vaak mensen met een niet goed functionerend immuunsysteem of orgaanontvangers die niet optimaal kunnen profiteren van de weerstand verhogende voordelen van vaccins.

Kinderen onder de twaalf, waarvoor nog geen vaccin beschikbaar is, belanden momenteel ook met grotere regelmaat in het ziekenhuis. Dat komt omdat zij de extra veiligheidsmaatregelen als een autozitje (vaccin), een airbag (verplicht mondkapjes dragen) of een plek op de achterbank (goede ventilatie in het klaslokaal) moeten ontberen tijdens de Delta-golf.

Deze kwetsbare groepen zijn afhankelijk van de vaccinatie van de rest van de bevolking. Met de verspreiding van de Delta-variant moet iedereen weer in binnenruimtes mondkapjes dragen, volgens het Amerikaanse RIVM, aangezien nieuwe data aantoont dat ook gevaccineerde mensen het virus nog steeds kunnen verspreiden.

Het virus blijft ongrijpbaar, dus de verkeersregels blijven veranderen

Dit is niet het moment om de cruisecontrol aan te zetten. We navigeren op dit moment in nieuw terrein met het coronavirus.

De manier waarop we over vaccinaties nadenken, zal veranderen met de staat van de pandemie. Als er niet op tijd genoeg mensen in de wereld gevaccineerd worden, dan zal COVID-19 rond blijven gaan. Nieuwe varianten zullen dan ontstaan en die zullen een nog groter gevaar zijn voor de volksgezondheid.

We zullen waarschijnlijk dus ook een beter kenteken- en verkeersboetesysteem moeten bedenken om mensen aan de verkeersregels te houden tijdens de pandemie. In de tussentijd is het zaak om onze autogordels om te houden en op grote schaal te blijven vaccineren.

Lees meer over het coronavirus:

• Dit weten we over de Lambda-variant van het coronavirus die zich nu verspreidt door Zuid-Amerika
• Janssen-vaccin minder effectief tegen Delta-variant, blijkt uit nieuw onderzoek – viroloog hoopt op tweede prik
• Dit zijn de belangrijkste overeenkomsten en verschillen tussen de vaccins van Pfizer en Moderna – van veiligheid tot bijwerkingen