• Centrale banken pompen geld in het financiële systeem, maar dat heeft nog weinig effect op de beurs.
  • Probleem is dat noodzakelijke maatregelen tegen het coronavirus zeer schadelijk zijn voor de economie.
  • De enige oplossing is massale fiscale steun van bedrijven door overheden, met als gevolg oplopende tekorten.
  • Koersdalingen op de beurs kunnen nog wel even aanhouden.

ANALYSE – Afgelopen weekend verlaagde de Amerikaanse Federal Reserve de rente naar vrijwel nul procent en nam de centrale bank allerlei andere maatregelen om de kredietverlening en de economie te ondersteunen. Desondanks stortten de aandelenkoersen in elkaar.

Dit is niet verrassend gezien de verwachtingen van de medische wereld dat de coronapandemie nog lang niet ten einde is.

De drastische maatregelen die nu in Europa en andere werelddelen op grote schaal zijn en worden genomen, hebben diverse gevolgen. In plaats van een enorme piek in geïnfecteerden met het coronavirus in korte tijd wordt de verspreiding enorm uitgerekt. Dit betekent wel dat het lang duurt, voordat het virus echt onder controle komt. De kans is dus reëel dat draconische maatregelen nog lang van kracht blijven.

De noodzakelijke maatregelen tegen het virus zijn zeer schadelijk voor de economie. Zo verwachten economen nu al een klap voor de economie gelijk aan die tijdens de kredietcrisis.

Deze economische rechtse komt binnen op het moment dat veel economieën al wankelen, gelet op de recordhoogte van de totale schulden (overheden, bedrijven en particulieren).

Banken en kredietverleners zijn hierdoor als de dood dat enorme verliezen genomen moeten worden op in het verleden verstrekte leningen (die met lage risicopremies zijn verstrekt). Hierdoor verlenen ze steeds minder nieuwe kredieten en durven ze steeds minder krediet aan elkaar uit te lenen. Precies hetzelfde als we tijdens de kredietcrisis hebben gezien.

Centrale banken proberen schade te beperken, maar massale steun moet komen van overheden

Tegen de hierboven geschetste achtergrond moeten we de maatregelen van de centrale banken bekijken. Het weinige kruit dat ze nog ter beschikking hebben, moet verschoten worden om een nieuwe kredietcrisis in te dammen. Het gaat hier uitdrukkelijk om het beperken van de schade; voor het stimuleren van de economie is niet meer voldoende munitie.

De situatie wordt verergerd door de incompetentie van de Amerikaanse regering. Die reageert continu veel te traag en ongecoördineerd. In de VS zal ook veel drastischer opgetreden moeten worden. De Amerikaanse economie krijgt het dus ook nog meer voor de kiezen.

Dat de markten niet positief op de acties van de Fed reageren, is dan ook logisch. Om de schade te beperken, moet het volgende gebeuren. Overheden zullen schulden moeten overnemen en garanderen. Anders komt de kredietverlening geheel stil te liggen.

Ook moeten overheden massaal bedrijven en werknemers financieel ondersteunen die zonder inkomsten komen te zitten. Dit betekent dat de overheidstekorten kunnen oplopen naar meer dan 15 procent van het nationaal inkomen. Om dit betaalbaar te houden, moeten centrale banken een groot deel van de enorme overheidstekorten financieren.

Voor de periode die aantreedt als het coronavirus onder controle is, betekent dit langdurig lage economische groei en oplopende inflatie.

Klappen voor de beurs voorlopig niet voorbij

De daling van de aandelenkoersen lijkt dan ook nog lang niet ten einde (afgezien van felle rally’s tussendoor die normaal zijn in een bear market). Ook geloven we niet in een zogenoemd V-vormig herstel.

Onder de huidige omstandigheden zou je snel dalende langetermijnrentes – in eerste instantie neemt namelijk het risico op deflatie sterk toe. Ook zou de dollar zwakker moeten worden door de snelle rentedaling in de VS. Ten slotte zou de goudprijs hard moeten stijgen in deze onzekere tijd en door negatieve reële rentes.

Bovenstaande koersbewegingen zien we evenwel maar weinig en soms gebeurt zelfs het tegenovergestelde. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat enorme verliezen geleden worden op beleggingen – met name als deze met geleend geld zijn gefinancierd – en deze verliezen nu zo veel mogelijk gedekt worden door verkoop van beleggingen die het de laatste tijd juist goed gedaan hebben.

Dit fenomeen kan nog enige tijd aanhouden, maar uiteindelijk zien we ook de langetermijnrentes flink dalen – naar nul procent of negatief. Totdat de overheidstekorten enorm oplopen en deze monetair gefinancierd worden. Dan voorzien we juist weer een stijging van de langetermijnrentes. Op dat moment is er voor de goudprijs zeer veel opwaarts potentieel.

Eddy Markus is oprichter en hoofdeconoom van ICC Consultants, een onafhankelijk adviesbureau gespecialiseerd in het managen van valutarisico’s voor bedrijven. Lees samen met andere beslissers zijn en andere publicaties op het researchplatform van ICC. Andy Langenkamp is senior politiek analist bij ICC Consultants.